برخی تنگ نظران آموزش حقوق حیوانات را با غرب‌زدگی برابر می‌دانند!

در شرایطی که اخبار ناخوشایندی درباره مسائل زیست محیطی منتشر می‌شود و از شدت گرفتن پدیده گرد و غبار تا بحران آب، تهدید نسل گونه‌های حیات وحش، نابودی جنگل ها و پوشش گیاهی و... اوضاع محیط زیست کشورمان به شدت نگران کننده به نظر می‌رسد، ابلاغ سیاست های کلی این عرصه توسط رهبر انقلاب به شدت امیدبخش به نظر می‌رسد؛ آنقدر که ما را بر آن داشته که در سلسله مطالبی به بررسی موشکافانه این سیاست های کلی بپردازیم.

به گزارش «تابناک»، از جمله مواردی که در سیاست های کلی محیط زیستی مورد توجه قرار گرفته و از قضا در نخستین بند ابلاغیه رهبری به آن اشاره شده، افزايش ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي حقوقي و ساختاري در این عرصه با بهره جستن از مشارکت های مردمی است؛ به این صورت که سیاستگذار، جایگاه والایی برای مردم در مدیریت منابع حیاتی در نظر گرفته است.


اما منظور از مشارکت های مردمی چیست؟ برای پاسخ به این سؤال، کافی است به متن ابلاغیه رهبر انقلاب رجوع کنیم تا دریابیم که منظور از «مشارکت های مردمی»، موضوعی فراتر از نقش عمومی افراد جامعه است و به نهادهای مردمی اشاره دارد، زیرا قرار است در سایه این فعالیت ها، ظرفیت ها و توانمندی ها در پاسداری از زیست بوم افزایش پیدا کند.

با این رویکرد، به جایگاه سمن ها (همان ان‌جی‌او ها) در این عرصه پی خواهیم برد که به رغم عمر کوتاه شکل گیری انواع محیط زیستی شان در کشورمان، نقش پر رنگی در پیگیری مشکلات این عرصه و اصلاح برخی روندهای نادرست داشته‌اند؛ بماند که گاه در ورطه مشکلاتی خودساخته هم افتاده‌اند یا برخی تنگ نظری ها موجب شده که عرصه فعالیتشان به شدت محدود شود.

شادی مدرس، فعال محیط زیست در این باره به «تابناک» می‌گوید: سمن ها در همه جای دنیا کارکردهای متنوعی دارند و از نقد تا آموزش، رویکردهای متفاوتی به مسائل از خود نشان می‌دهند؛ اما فعالیتشان در کشور ما به دلایلی به «اعتراض» محدود مانده؛ البته تا همین حد هم خوب است و کارکرد مؤثر خود را نشان داده است.

وی می‌‌افزاید: وقتی به کارنامه فعالیت های محیط زیستی سمن ها و نهادهای مردمی در پیگیری رویدادهایی مثل کشتار پلنگ ها دقت می‌کنیم، می‌بینیم که در سایه این تلاش ها، هم دغدغه عمومی ایجاد شده و طرح هایی مثل بیمه کردن این گربه سانان ارزشمند مطرح شده و هم توجه مردم به دیگر مسائل زیست محیطی معطوف شده که جای امیدواری زیادی دارد.

این فعال حقوق حیوانات در ادامه با تأکید بر اینکه حوادثی مانند کشتار پلنگ ها تا دو سال پیش هم در کشورمان رخ می‌داد اما مورد توجه قرار نمی‌گرفت، می‌گوید: وقتی محافظت از این گونه های ارزشمند برای عموم دغدغه می‌شود، طبیعی است که حفاظت از دیگر گونه ها هم اهمیت بیشتری می‌یابد و در ادامه مسائلی مانند زیستگاه حیات وحش و مشکلاتی که این اراضی با آن دست به گریبان هستند هم اهمیت بیشتری می‌یابند و به این شکل، دغدغه مندی به عموم مسائل زیستی محیطی تسری می‌یابد. آیا همین موضوع برای خوش بین شدن به عملکرد سمن ها کافی نیست؟

مدرس که به همراه جمعی از فعالان محیط زیستی با راه اندازی کارگروه حذف حیوانات از نمایش سیرک ها، موفقیتی بزرگ را هم در پیگیری مطالبات محیط زیستی تجربه کرده، در ادامه می‌گوید: خوشبختانه سازمان محیط زیست از اعتراضات فعالان استقبال می‌کند که این موضوع موجب شده فرصت مناسبی در اختیار سمن ها و فعالان محیط زیستی قرار گیرد؛ فرصتی که باید از آن بهره ببریم و تلاش داشته باشیم که نقش مؤثرتری در این عرصه ایفا کنیم.

این فعال محیط زیست در پاسخ به اینکه چرا سمن های محیط زیستی در عرصه های دیگر، مثل آموزش ورود نمی‌کنند، می‌گوید: به دلایل فراوان، کارکرد سمن های محیط زیستی در کشورمان به اعتراض محدود شده است. یکی از این دلایل، تخصصی نبودن فعالیت سمن هاست؛ یعنی باید به این سمت بروند که در مواجهه با مشکلاتی که بروز می‌کند، مطالعه کنند، نمونه های خارجی را بررسی نمایند و برای مشکلات راه حل بیابند تا در نتیجه بتوانند از سازمان مطالبه نمایند، نه اینکه صرفا نقش اهرم فشار را ایفا کرده و صرفا معترض باشند.

وی در ادامه می‌افزاید: یکی دیگر از دلایل محدود ماندن سمن ها به اعتراض، تنگ نظری هایی ست که رخ می‌دهد. مثل تلاشی که یکی از سمن های محیط زیستی برای آموزش حقوق حیوانات به خرج داد و سعی کردند که چگونگی مواجهه با حیوانات را با بردن حیوانات خانگی مثل سگ و گربه به مدارس و مهدهای کودک به نوآموزان بیاموزند؛ اما برخی رسانه های آنچنان در نقد ایشان تند رفتند که انگ ترویج زندگی غربی را به ایشان زدند. در حالی که بسیاری معتقدند با این آموزش ها می‌توان به حفاظت از حیات وحش بی نظیر کشور کمک بزرگی کرد.

مدرس با اشاره به محدودیت های مالی‌ که سمن ها در اجرای طرح های آموزشی یا فعالیت های دیگر با آن مواجهند، می‌گوید: تجربه نشان داده که نزدیک شدن سمن ها به سازمان می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد و هم برای سازمان و هم برای فعالان محیط زیست اتفاق خوبی نیست. بنابراین چه بهتر که تا فراهم شدن عرصه فعالیت سمن ها در مقوله های دیگر (غیر از اعتراض و نقد سازمان)، روند فعلی ادامه بیابد. به عبارت بهتر، زمانی برای مراجعه سمن ها به سازمان مناسب است که راه حلی برای مشکلات داشته باشند وگرنه بهتر است بیرون سازمان منتظر بمانند.

این فعال محیط زیستی در پایان سیاسی شدن برخی مسائل مرتبط با محط زیست را آفت دیگری دانست که گریبان سمن ها را هم گرفته و می‌‎‌افزاید: باید بپذیریم که شرط مؤثر واقع شدن سمن ها، همراهی مستمر ایشان با رسانه هاست که متأسفانه این موضوع در سایه طرح برخی بحث های سیاسی و دسته بندی رسانه ها از جانب مسئولان، به مشکل دچار می‌شود، چون با سیاسی شدن اوضاع، رسانه های دولتی نقد از سازمان را پوشش نمی‌دهند و دیگر رسانه ها هم اغلب برچسب سیاسی می‌خورند و اعتراضات فعالان و سمن ها هم به این چوب رانده می‌شوند. بر این اساس تنها زمانی می‌توان روی تشکل های مردمی در بهبود اوضاع محیط زیستی حساب باز کرد که این نگاه سیاسی به مسائل محیط زیستی زدوده شود.