انتشار خبر اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی برجسته شیعه توسط رژیم آل سعود، موجی از واکنش های توأم با محکومیت را در میان کشورها و شخصیت های مختلف به دنبال داشت. اما در میانه تمامی اخبار، گزارش ها و تحلیل ها، نکته ای که از دید ناظران و تحلیلگران پنهان مانده، سفر اخیر رئیس جمهور ترکیه به عربستان و ارتباط احتمالی این سفر با اعدام شیخ نمر است.
به گزارش «تابناک»، خبر اعدام شیخ نمر، رهبر شیعیان عربستان، امروز در حالی به طور رسمی اعلام شد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، سه شنبه گذشته در رأس هیئتی عالیرتبه به ریاض سفر کرد. سفری که در آن طرفین ضمن تأکید بر توسعه همکاری ها در حوزه های مختلف، از تشکیل یک شورای همکاری استراتژیک میان دو کشور خبر دادند.
روز سه شنبه و درست پیش از انجام این سفر، اردوغان در گفت و گویی با خبرنگاران، ضمن تأکید بر ادامه همکاری ها و رایزنی ها با عربستان سعودی درباره تحولات منطقه، تأکید کرد که کشورش به همکاری با ائتلاف تحت رهبری آمریکا علیه داعش ادامه خواهد داد. وی گفت: «ما به رایزنی‌های خود با عربستان در مرحله‌ای که شاهد افزایش تلاش‌ها برای ایجاد راهکار سیاسی در سوریه هستیم، ادامه می دهیم».
این سفر در شرایطی انجام گرفت که برخی تحلیلگران، هدف اصلی اردوغان را تقویت محور آنکارا- ریاض در مقابل محوری دانستند که با مشارکت فعال ایران و روسیه در سوریه شکل گرفته است. روزنامه روسی «وزگلاد» ضمن ارائه این تحلیل، نوشت آنکارا و ریاض، علاوه بر داشتن دیدگاه‌های مشترک در تغییر دولت حاکم و قانونی سوریه، روسیه را نیز به عنوان دشمنی مشترک می‌بینند.
این روزنامه در مطلب خود که در آغاز سفر رئیس جمهور ترکیه منتشر شد، افزود رهبران دو کشور ترکیه و عربستان، در جریان سفر اردوغان درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات سیاسی، از جمله «نفوذ ایران در منطقه» به رایزنی خواهند پرداخت. گفتنی است در جریان سفر مذکور، دو طرف بر سر تشکیل یک شورای همکاری استراتژیک به توافق رسیدند.
اما اکنون، درست دو روز پس از پایان این سفر، خبر اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی برجسته شیعه عربستانی به طور رسمی منتشر می شود و این امر، این گمانه را به طور جدی مطرح می سازد که اهداف سفر اردوغان، تنها محدود به موضوعات آشکار منطقه ای نبوده و یک دستور کار پنهان را، دستکم از سوی طرف سعودی شامل می شده است.
در این زمینه، باید توجه داشت که سفر اردوغان، به دعوت رسمی ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی صورت گرفت و با توجه به مشخص بودن زمان آن از قبل، امکان برنامه ریزی برای سوءاستفاده از آن از طرف دولت سعودی به هیچ وجه منتفی نیست. بر این اساس، در حالی که اردوغان در رأس اهداف خود، تشکیل ائتلافی با ریاض در مقابل روسیه را در شرایط تشدید تنش های کنونی با مسکو دنبال می کرد، به نظر می رسد ملک سلمان و حلقه نزدیکانش نیز متقابلاً قصد داشته اند از این سفر برای پیشبرد دستور کار داخلی خود بهره بگیرند.
در این چارچوب، می توان گفت هدف سعودی ها آن بوده که پیش از انجام یکی از پرمناقشه ترین احکام اعدام تاریخ این کشور، با دعوت از سران یکی از کشورهای مهم منطقه، یعنی ترکیه، همسویی و هماهنگی آنکارا را با خود به نمایش گذاشته و به این ترتیب، از پیش پیامی را به منطقه و جهان مخابره کنند مبنی بر اینکه در صورت بروز هرگونه واکنشی به اعدام شیخ نمر، عربستان با یاری متحدین منطقه ای خود به مواجهه با آن برخواهد خواست.
این امر به طور مشخص هم راستا با دیگر اقدامات عربستان سعودی طی ماه های اخیر در منطقه است که در رأس آن ها، باید به اعلام تشکیل ائتلافی برای به اصطلاح مبارزه با تروریسم با حضور شماری از کشورهای اسلامی اشاره کرد. در حقیقت، محور تلاش های سعودی ها در حال حاضر بر همراه نشان دادن دیگر کشورها با خود و به عبارت دیگر، همدست کردن دیگران در اقدامات جنایتکارانه خویش است.
در این میان، هرچند به نظر نمی رسد که موضوعات مربوط به سرکوب شیعیان و به طور خاص، اعدام شیخ نمر، به طور مستقیم بخشی از دستور کار گفت و گوهای اردوغان با مقامات سعودی بوده باشد، اما باید گفت که در صورت وجود چنین دستور کاری، اردوغان نیز قطعاً در جنایات جاری علیه شیعیان در سطح منطقه، از اعدام شیخ نمر در عربستان گرفته تا بازداشت شیخ زکزاکی در نیجریه همدست می باشد. اما حتی اگر وی از این امر مطلع نیز نبوده باشد، عملاً در تلاش برای دستیابی به منافع یکجانبه منطقه ای خود، وارد بازی سعودی ها شده و چنین همدستی خواه ناخواه بر او تحمیل شده که این نیز خود باب انتقاد شدید از او را باز می گذارد.
