ایران و بوئینگ ممکن است روابط قدیمی خود را از سر بگیرند. پیش از انقلاب اسلامی در ایران، بوئینگ تأمینکننده اصلی هواپیماهای غیرنظامی ایران بود و علیرغم روابط تیره ایران و آمریکا در دهههای اخیر، هواپیماهای ساخت بوئینگ همچنان در خطوط هوایی ایران مشغول پرواز هستند.
به گزارش «تابناک» به نقل از وبسایت رادیوی عمومی آمریکا، بوئینگ به عنوان بخشی از توافق هستهای ایران و 5+1 اکنون امکان صدور هواپیما به ایران را داشته و این در شرایطی است که ایران نیازی فوری به بازسازی ناوگان فرسوده هوایی خود دارد.
ولی نمیتوان انتظار این را داشت که معاملهای فوری بین دو طرف شکل بگیرد. در هفتههای اخیر، برنامه ایران برای خرید 118 فروند هواپیما از شرکت اروپایی ایرباس به ارزش 27 میلیارد دلار اعلام شد. گوردون جاندرو، سخنگوی بوئینگ که مقر آن در شیکاگوست، گفته است، این شرکت عجلهای برای ورود به بازار ایران ندارد. به گفته وی، گامهای زیادی مورد نیاز است تا این شرکت تصمیم بگیرد به شرکتهای هوایی مجاز ایران هواپیما بفروشد، ولی در شرایط کنونی بوئینگ به ارزیابی دقیق وضعیت ادامه میدهد.
آدام پیلارسکی معاون رئیس شرکت آویتاس که شرکت مشاوره فعالی در حوزه هوانوردی است در این باره گفته است، بوئینگ به اندازه کافی عقل دارد که در این شرایط درباره معامله با ایران احتیاط کند.
تحریمهای هستهای علیه ایران برداشته شده و فروش هواپیماهای مسافربری به ایران مجاز است، ولی ایالات متحده برخی از تحریمهای مرتبط با حقوق بشر و تروریسم را علیه ایران حفظ کرده است. به گفته پیلارسکی، قبل از این که بوئینگ بتواند به ایران هواپیما بفروشد، تکلیف چند مسأله باید روشن شود. مسائل حقوقی مهمی وجود دارد که وکلا باید به آن بپردازند؛ برای مثال اینکه آیا امکان دارد برخی از فناوریهای موجود در هواپیماهای بوئینگ در مسائل نظامی نیز مورد استفاده قرار بگیرند یا خیر.
بوئینگ و ایرباس در رقابتی سخت برای فروش هواپیما در سراسر دنیا درگیر هستند، ولی به گفته پیلارسکی، نیازی نیست که بوئینگ درباره رسیدن به سهمی از بازار ایران دچار اضطراب شود. از نظر وی کاملا طبیعی است که وقتی یک کشور قصد خرید تعدادی هواپیما دارد، از یکی از این دو شرکت به عنوان اهرمی در چانهزنی با شرکت دیگر استفاده کند. به گفته وی، احتمالا اکنون بوئینگ نیز پنهانی در حال جستجوی راهی برای فروش هواپیما به ایران است. وی افزوده «من کاملا شگفت زده خواهم شد اگر ایران فقط از ایرباس هواپیما بخرد و چیزی از بوئینگ نخرد. این یک شگفتی بزرگ و کاری غیرعقلانی است».
اردوان امیراصلانی وکیل ایرانی ـ فرانسوی که از جانب شرکتهای فرانسوی با ایرانی مذاکره کرده است، گفته که قرارداد با ایران هنوز قطعی نشده است؛ سندی که با ایران امضا شده، قطعی و نهایی نیست.
به گفته امیراصلانی، تأمین مالی توافق با ایرباس چالشی مهم است، زیرا این کار باید بدون استفاده از سیستم مالی ایالات متحده انجام شود. بانکهای آمریکایی همچنان از انجام معامله با ایران منع هستند و بیشتر بانکهای خارجی با بانکهای آمریکایی شراکتهایی دارند. به گفته امیراصلانی، میان اعلام توافق با ایرباس و داشتن یک توافق واقعی، تفاوت زیادی وجود دارد؛ «ما در مورد یک یادداشت تفاهم یا یک قولنامه حرف میزنیم، بنابراین اجرایی شدن این سند امری است که با گذشت زمان اتفاق خواهد افتاد».
شاید ایران کارهای مهمتری برای انجام دادن با پولهایش داشته باشد؛ از بازسازی زیرساختهای خود تا به روز کردن میادین نفتی. ریچارد ابولافیا تحلیلگر تیل که در حوزه مشاوره هوانوردی فعال است به رادیوی عمومی آمریکا گفته که ممکن است ایران هواپیماهای جدید را اجاره کند. به گفته وی، از دست دادن چنین قراردادی تأثیر قابل توجهی بر بوئینگ ندارد، زیرا صنعت هوایی هر سال 1400 هواپیما به بازار عرضه میکند.
بوئینگ حتی در صورتی که هواپیمایی نیز به ایران نفروشد، میتواند از راههای دیگری، درآمد زیادی کسب کند. بسیاری از جتهای قدیمی که در ایران مورد استفاده قرار میگیرند به قطعات ساخت بوئینگ و نیز کمک برای نگهداری نیاز شدیدی دارند.