از روزی که شهرها به وجود آمدند و شهرنشینی وارد واژگان ادبیات شد، تعاریف، وظایف، حقوق و تکالیفی بر عهده شهرنشینان قرار گرفت که ناخودآگاه در روزمره خود به انجام آن می پرداختند. عبارت "حقوق شهروندی" در برگیرنده تمام آنچه بود که یک فرد باید رعایت کند تا جامعه به تعالی برسد.
به گزارش ابتکار، داشتن هوایی پاک، برخورداری از حمل و نقل سریع و ارزان، مسئولیت پذیری اجتماعی، احترام به حقوق یکدیگر و بسیاری دیگر حق و تکلیف هر شهروند است. هجمه های زیادی از سمت کشورهای پیشرفته مبنی بر عدم رعایت حقوق شهروندی در ایران شنیده می شود اما ایران از معدود کشورهای جهان سومی است که این حقوق تا حد معقولی در آن توسط شهروندان انجام می شود. هرچند به طور شفاهی و در پس ذهن‌های مردم رعایت حقوق شهروندی نقش بسته است اما خلاء نبود نوشته ای که به عنوان «حقوق شهروندی» یاد می شود در جامعه کنونی حس می شد. بیش از 5 سال است که در تهران، شورای اسلامی شهر به دنبال تدوین منشوری است که بتواند آنچه حقوق و تکلیف یک شهروند است را به طور حداقلی به مردم معرفی کند.
«حقوق شهروندی»، «تکلیف شهروندی»«منشور حقوق و تکالیف شهروندی پایتخت نشینان تصویب شد.» خبری است که روز 20 بهمن ماه سال 94 در رسانه های کشور منتشر شد. شورای شهر تهران لایحه ای منتشر کرد که در آن تمام حقوق و تکالیف مردم که در حوزه مدیریت شهری لازم به انجام آن هستند را تصویب کرد. آنچه در اینجا قابل تفکیک است واژه «حقوق» و «تکلیف» است. حقوق شهروندی شامل مواردی است که باید در اختیار یک شهروند قرار گیرد و یا برای او فراهم شود. مانند آنچه در لایحه تصویب شده شورای شهر آمده است. لایحه ای که روز گذشته شورای شهر تهران آن را تصویب کرد شامل "حقوق شهروندی" بود و تصویب و تدوین "تکالیف شهروندی" به زودی انجام خواهد شد. ایستادن در صف برای ورود به ایستگاه مترو، رعایت آنچه به عنوان فرهنگ آپارتمان نشینی آورده شده و نریختن زباله بر معابر و خیابان ها تنها سه مورد از ساده ترین تکلیف یک شهروند است که با قرار گرفتن در اجتماع آن را رعایت می کند. برخورداری از امکانان فضای سبز کافی، در دسترس بودن آنچه نیازهای روزمره است، داشتن هوایی پاک، برابری حقوقی شهروندان و حمل ونقلی متناسب با ظریفت جامعه از جمله حقوق شهروندی محسوب می شود.
خود را یک شهروند می دانید؟آیا سکونت در یک شهر به معنی شهروند بودن است؟ شهروند از آنچه مربوط به اقتصاد، اجتماع و سیاست جامعه خود می شود، آگاه است. شهروند حقوق فردی و جمعی خود را می شناسد و به آن عمل می کند و تا حد امکان بر اساس قانون از آن دفاع خواهد کرد. از حقوق شهروندی در اجتماع می توان به رفاه اجتماعی ، در سیاست مشارکت در انتخابات و در اقتصاد و جامعه مدنی اشاره کرد.
گسترش فعالیت زنان در جامعهلایحه تصویب شده شامل 18 بند است که محسن پیرهادی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» به چند مورد از بندهای این لایحه اشاره می کند. پیرهادی می گوید: جایگاه زنان و گسترش فعالیت های اجتماعی آن ها، تقویت باورهای دینی و مذهبی و زمینه سازی برای بسترسازی هرچه بهتر آن که در بند 16 آمده است، همچنین برخورداری از حمل و نقل پاک، روان و قابل دسترس و داشتن یک شهر الکترونیک و به عبارتی شهروند الکترونیک که در آن شهروند می تواند مطالبات خود را از طریق IT و به صورت الکترونیکی پیگیری کند ازجمله مواردی است که می توان در لایحه تصویب شده به آن اشاره کرد.
لایحه منشور حقوق و تکالیف شهروندی، یک اتفاق خوب استپیرهادی در ارتباط با لایحه "حقوق و تکالیف شهرندی پایتخت" می گوید: 5 یا 6 سال است که این لایحه که بیشتر یک منشور و بیانیه محسوب می شود روی میز شورا است. این منشور در 18 بند و بر اساس برنامه 5 ساله شهرداری تهران و چشم انداز 20 ساله آماده شده است که حقوق مردم را در حوزه شهری بیان می کند. این عضو شورای شهر تهران می افزاید: ضمانت های حقوقی وجود دارد و قانون گذار آن را تعیین کرده است که بسیار مهم بود که از طرف شورای شهر اعلام شود تا مردم از آن آگاه شوند. ایران به عنوان یک کشور مترقی و برخوردار از فرهنگ ایرانی – اسلامی از طرف کشورهای خارجی در ارتباط با رعایت حقوق شهروندی مورد انتقاد بود. هرچند حقوق شهروندی در کشور انجام می شود اما برخی جاها به تکامل نرسیده است. این لایحه که سند یک رشد فکری در جامعه است به دست گروه‌های مردم نهاد خواهد رسید تا مردم از حقوق خود آگاه شوند. محسن پیرهادی، عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران با بیان اینکه لایحه منشور حقوق و تکالیف شهروندی اتفاق خوبی در حوزه حقوق شهروندی است می گوید: نباید این منشور را ساده انگاشت چرا که این منشور سند قابل اتکا در حوزه حقوق شهروندی است و در گام بعدی پیشنهاد می‌شود سمن‌ها، «ان جی او » ها در خصوص تکالیف مردم در حوزه شهری تصمیم‌هایی داشته باشند.
تعیین تکلیف برای زندگی شخصی مردم!در این بین برخی افراد نیز اعتقاد دارند که تعیین قوانین برای زندگی شخصیت مردم مناسب نیست. به گزارش روز 20 بهمن 94 ایسنا، احمد دنیامالی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر با انتقاد از بررسی این لایحه گفته بود: مگر ما چه کاره مردم تهران هستیم که برای آنها حقوق و تکالیفی مشخص می‌کنیم و این در حالی است که قانون شرع حقوق و تکالیف مردم را در قبال یکدیگر مشخص کرده است. پیرهادی در پاسخ به پرسش، آیا تصویب چنین لایحه ای دخالت در زندگی مردم نیست به «ابتکار» می گوید: این لایحه یک منشور است. یک اعلام وضعیت است. ما آرمان و آرزوهای خود را در این بیانیه آورده ایم.وی در ارتباط با اجرای این لایحه می افزاید: مدیریت شهری و چند ارگان دیگر مجری این لایحه هستند. به طور مثال در ارتباط با هوای پاک و آلودگی هوا فقط شهرداری موظف نیست و نیاز به همکاری ارگان های مانند وزارت نیرو، سازمان ترافیک، مدیریت شهری و ... است. به طور مثال نقص و عیب داریم و نوشتن اینکه یک شهروند نیاز به هوای پاک دارد ولی آیا می شود به راحتی به این مهم دست پیدا کرد؟خیر. در نتیجه ما فقط یک حالت آرمانی و ایده آل را در لایحه حقوق و تکالیف شهروندی را آورده ایم. پیرهادی با اشاره به اینکه لایحه در شورای اسلامی شهر تهران تصویب و برای تایید به مراجع بالاتر ارسال شده است.بر اساس قانون تا 20 روز دیگر نتیجه اعلام خواهد شد.
