اگر چه برگزاری انتخابات الکترونیکی مراحلی دارد که باید در کشور طی شود و به گفته مسوولان وزارت کشور در انتخابات مجلس نهم، انتخابات در 14 حوزه به صورت الکترونیکی برگزار شده اما به فاصله سه ماه تا برگزاری انتخابات و تا امروز، هنوز کشمکش‌ها برای برگزاری کامل انتخابات الکترونیکی ادامه دارد.
به گزارش ایسنا، مزایای استفاده از فناوری اطلاعات و ابزارهای رایانه‌ای بر کسی پوشیده نیست و در انتخابات هم مانند سایر امور می‌توان با جایگزین کردن روش‌های پیشرفته به جای سنتی بر سرعت و دقت کارها افزود و هزینه‌ها را کاهش داد.
انتخابات تنها شامل رای‌گیری نیست و پیش از آن با دستور شروع انتخابات آغاز می‌شود و الکترونیکی بودن هر یک از فرایندهای انتخاباتی، انتخابات الکترونیکی یا E-election را رقم می‌زند، اما چیزی که بین عوام به اسم انتخابات الکترونیکی شناخته می‌شود، رای‌گیری الکترونیکی یا E-voting است.
اولین فرایند روز رای‌گیری، احراز اصالت سند هویتی رای‌دهنده است که در حال حاضر در تمامی شعب به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و شامل کنترل شماره ملی فرد برای محدوده سنی و جلوگیری از جعلی بودن و رای تکراری است و در نهایت تفاوت اصلی شعب تمام‌مکانیزه با سایر شعب، اخذ رای و و شمارش آرا به صورت الکترونیکی است.
در حال حاضر، اغلب فرایندهای انتخاباتی در بسیاری از کشورهای دنیا به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، اما اخذ و شمارش آرا همچنان با استفاده از کاغذ است، بر این اساس می‌توان ادعا کرد از الکترونیکی شدن انتخابات ایران بدون در نظر گرفتن فرایند رای‌گیری چند دوره‌ای می‌گذرد، البته معمولا در کشورهایی با جمعیت بالا مانند برزیل، ونزوئلا، کره جنوبی، هند و برخی از ایالت‌های آمریکا رای‌گیری هم الکترونیکی است و کشور ایران هم با توجه به پیشنهاد دولت و وزارت کشور برای افزایش سرعت و دقت می‌تواند به این کار اقدام کند.
محمود واعظی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- اوایل سال گذشته اظهار کرده بود: با توجه به حجم کار و مباحثی که به امنیت مربوط می‌شود می‌توانیم این ادعا را مطرح کنیم که آمادگی داریم در دوره‌های بعد در زمان انتخابات به‌طور اینترنتی فعالیت را انجام دهیم.
در این زمینه در تاریخ 15 آذر 94، در صفحات شبکه‌های اجتماعی کلوب و اینستاگرام منسوب به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اشاره به وجود زیرساخت‌های لازم برای انجام انتخابات الکترونیکی آمده است: بر اساس تصمیم شورای نگهبان و وزارت کشور، انتخابات این دوره از مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری در برخی از مناطق کشور که دارای بسترهای مناسب ارتباطات هستند به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود.
در ادامه این پست در این صفحات مجازی گفته شده کمیته فعالی در وزارت ارتباطات با هدف بررسی وضعیت ارتباطات کشور در آستانه برگزاری انتخابات الکترونیک، تشکیل شده و برنامه‌ریزی برای این مهم را در دستور کار خود قرار داده است و تقویت شبکه اینترنت، تلفن همراه و تلفن ثابت با هدف ارایه خدمات مطلوب در ایام برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی از مهمترین برنامه‌های تدوین شده این کمیته است.
بنا به گفته واعظی همچنین این کمیته با بررسی زمینه های مورد نیاز، هر منطقه‌ای که ارتباطات آن دچار مشکل می‌شود را برطرف می‌کند. به خصوص آن دسته از مناطق روستایی که اینترنت نفوذ کمتری دارد با اولویت رسیدگی خواهد شد.
به گفته محمدحسین مقیمی -معاون سیاسی وزیر کشور- از مزایای انتخابات الکترونیکی شمارش لحظه‌ای آن است به این معنا که می‌توان در لحظه از آخرین نتایج آگاه شد، بنابراین بنا به اظهارات مسوولان وزرات کشور و برگزاری انتخابات، این وزارتخانه در حال رایزنی و در انتظار تایید امنیت نرم‌افزار انتخابات از طرف شورای نگهبان بود تا یک سوم انتخابات اسفند خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی را به صورت الکترونیکی برگزار کند.
در ادامه مرتضی براری - معاون حقوقی، امور مجلس و دولت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات- زیرساخت‌های دولت الکترونیک در کشور و بستر برای برگزاری انتخابات الکترونیک را در 9 کلانشهر فراهم‌شده دانست و اعلام کرد با اضافه شدن 700 کیلومتر فیبرنوری، عقب‌ماندگی‌های زیرساختی کشور در زمینه ارتباطات جبران شده و علاوه بر 9 کلانشهر کشور، در برخی از شعب نیز انتخابات الکترونیکی برگزار می‌شود.
همچنین حسینعلی امیری -سخنگوی وزارت کشور- ماه گذشته با تأکید بر اینکه برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی به صورت الکترونیک منتفی نشده است، اظهار کرد بر اساس تبصره 7 ماده 9 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، وزارت کشور می‌تواند با هماهنگی شورای نگهبان انتخابات را به صورت الکترونیکی برگزار کند.
امیری همچنین به عدم مخالفت شورای نگهبان با اصل برگزاری انتخابات الکترونیکی و تاکید این شورا به موضوع شفافیت انتخابات اشاره کرد و با بیان اینکه سخت‌افزار برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی به تأیید شورای نگهبان رسیده است، از تهیه نرم‌افزار لازم و ارائه این نرم‌افزار به شورای نگهبان خبر داد.
اما اواخر دی ماه نجات‌الله ابراهیمیان -عضو حقوقدان شورای نگهبان- از مخالفت این شورا با برگزاری انتخابات الکترونیک به دو دلیل خبر داد و دلیل اول را مسائل قانونی این طرح اعلام کرده و درباره دومین دلیل توضیح داد: پس از دریافت پاسخ‌ها مشخص شد مراجع مربوط، امنیت سیستم انتخابات الکترونیکی را بدون قید و شرط تایید نمی‌کنند و به همین دلایل شورای نگهبان با برگزاری انتخابات الکترونیک مخالف است.
در پاسخ به این اظهارات عضو حقوقدان شورای نگهبان، ستاد انتخابات کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد شرایط برای اخذ رأی و شمارش آراء الکترونیک در برخی حوزه‌های انتخابیه فراهم است. در این اطلاعیه آمده است:
1. به استناد بند 7 ماده 9 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی وزارت کشور موظف است، نسبت به نوین‌سازی شیوه‌های اخذ رأی و شمارش آراء به منظور دقت، سلامت و نظارت بهتر در اخذ رأی، شمارش آراء و اعلام نتایج و همین‌طور استانداردسازی صندوق‌های اخذ رأی در حدود اعتبارات مصوب و پس از تأیید شورای نگهبان اقدام کند. در نتیجه در این زمینه با کمبود قانون روبرو نیستیم.
2. با استفاده از ظرفیت‌های قانونی مذکور در نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در 14 حوزه انتخابیه، انتخابات کاملاً الکترونیکی برگزار شده است که حدود3.5 درصد انتخابات را شامل می‌شده است و در این مرحله برابر برنامه‌ریزی انجام شده، این رقم حداقل حدود 20 درصد و حداکثر یک سوم رأی‌گیری را شامل خواهد شد. به این منظور سخت‌افزار و نرم‌افزاری که با تأیید شورای محترم نگهبان، در سال 90 مورد استفاده قرار گرفته بود، بهینه‌سازی و ارتقاءداده شد و برای تأیید نهائی تقدیم شورای نگهبان شد.
3. بر این اساس در جلسه مشترک با شورای نگهبان مقرر شد سه مجموعه معتبر تخصصی (که بر اساس توافق وزارت کشور و شورای نگهبان انتخاب شده‌اند) آخرین بررسی‌های فنی را به منظور کنترل نهائی تجهیزات و نرم‌افزار انجام دهند و نظر خود را اعلام کنند.
از این مجموعه، دو مرجع نظرات خود را به وزارت کشور ارائه و کل روند را کاملاً تأیید کرده‌اند و مرجع سوم هم نظر خود را به شورای نگهبان ارائه و با رفع اشکالات جزئی شرایط را برای اجرای قانون فوق با سخت‌افزار و نرم‌افزار تهیه شده، فراهم دانسته است. در نتیجه مراتب به شورای محترم نگهبان منعکس گردید و از این شورا درخواست شد، حوزه‌های انتخاباتی پیشنهادی وزارت کشور برای برگزاری انتخابات کاملاً الکترونیک را بررسی و نظر خود را اعلام نمایند.
4. بنابراین با توجه به اینکه سخت‌افزار قبلاً مورد تأیید شورای نگهبان قرارگرفته است، هم‌اکنون صندوق‌های اخذ رأی الکترونیک با اعتباری نزدیک به 100 میلیارد تومان در حال تولید انبوه است.
در حالی که وزیر ارتباطات آمادگی بسترهای مناسب ارتباطات برای برگزاری انتخابات الکترونیک در برخی مناطق را اعلام کرده است، به نظر می‌رسد این آمادگی برای تحقق بخشیدن این امر کافی نیست زیرا موضوع دیگری که مطرح می‌شود، امنیت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ابزارهای انتخابات است که به نظر می‌رسد هنوز نتوانسته به طور کامل شورای نگهبان را متقاعد کند.
نکته دیگر، آمادگی زیرساختی همه مناطق کشور برای تحقق انتخابات تمام‌الکترونیک است. محمود واعظی در موارد متعدد از اینترنتی شدن تدریجی همه روستاهای کشور سخن می‌گوید و الکترونیکی شدن فرایندهای انتخابات هم از مواردی است که به دلیل لزوم افزایش سرعت و دقت و کاهش هزینه، در کنار دسترسی به اینترنت باید به آن توجه داشت.
با این تفاسیر، حتی اگر با وجود اظهارات عضو حقوقدان شورای نگهبان که این شورا را مخالف برگزاری انتخابات الکترونیک می‌داند، در 9 کلانشهر و برخی شعب دیگر نیز انتخابات به صورت الکترونیک انجام شود، تا تمام‌مکانیزه شدن انتخابات از روز دستور شروع انتخابات تا فرایند اخذ و شمارش رای هنوز راه زیادی مانده است و باید دید مسوولان مربوط این امر را که مدتی است به آن تاکید دارند و در قانون انتخابات نیز به آن اشاره شده است، چه زمانی محقق می‌کنند.
