ارسال شصت اثر بسیار ارزشمند و منحصربفرد از موزه هنرهای معاصر به آلمان، ایتالیا و... برای نمایش در این کشور در شرایطی به یک چالش بزرگ تبدیل شده که هنوز شمار آثار حاضر در گنجینه مشخص نیست، وعده انتشار تصاویر تمامی آثار حاضر در این موزه ملی محقق نشده و متن قرارداد منعقد شده با طرف اروپایی نیز انتشار نیافته است.
به گزارش «تابناک»؛ سال گذشته در خبری مبهم اعلام شد، در جریان امضای تفاهمنامه همکاری بین موزه هنرهای معاصر تهران و بنیاد فرهنگی پروس آلمان ـ که با حضور وزیر امور خارجه آلمان و معاون هنری وزیر ارشاد ایران صورت گرفت ـ 60 شصت اثر از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر در موزههای ایالتی برلین به مدت سه ماه به نمایش گذاشته میشود و 50 درصد از درآمد فروش بلیت نمایشگاه در اختیار موزه هنرهای معاصر تهران قرار میگیرد تا این درآمد خرج بازسازی گنجینه و تجهیز کتابخانه شود.
مجید ملانوروزی، مدیر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ارتباط گفته بود: «پیشبینی میشود که این نمایشگاه بین ۵۰۰ تا یک میلیون نفر بازدیدکننده داشته باشد، چرا که شامل مهمترین آثار هنر جهان است. در مدت برگزاری این نمایشگاه با برپایی نشستها و همایشهای تخصصی هم موزه هنرهای معاصر ایران و قابلیت هنر ایران معرفی میشود. در ضمن با فروش بلیتهای این نمایشگاه خواهیم توانست بسیاری از زیرساختهای موزه هنرهای معاصر تهران را ترمیم کنیم».
اکنون زمان اجرای توافق مصادف با ماههای پایانی دولت یازدهم شده و همزمان با طی مراحل نهایی این قرارداد، جزئیاتی از این توافق مشخص شده است. بر اساس اطلاعات درز کرده، مجموعه 60 اثر انتخاب شده برای نمایش در آلمان، بهترین آثار حاضر در گنجینه ملی موزه هنرهای معاصر است و تخمین زده میشود ارزش این آثار بیش از یک میلیارد دلار باشد اما با توجه به اینکه حتی در مقابل انتشار اسامی این آثار از سوی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد مقاومت شده، نمیتوان گفت این مجموعه چند میلیارد دلار ارزش مادی دارد.
همچنین مشخص شده، مقصد این
تابلوها صرفاً آلمان نیست و دست کم در ایتالیا نیز به نمایش درخواهند آمد. هنوز مشخص نیست،
تابلوها از ایتالیا به ایران بازخواهد گشت یا به سایر کشورهای اروپایی نیز خواهد رفت و به همین دلیل، نگرانی جدی وجود دارد که با وجود بیمه شدن این
تابلوها، سرنوشت بدی برای آنها رقم بخورد. اصرار مسئولان موزه هنرهای معاصر و مدیران بالادستی در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر عدم شفافیت به این نگرانیها بیش از پیش دامن زده است.
این طرح مخالفان متخصصی نیز دارد و حتی اشخاصی چون لیلی گلستان نیز در برابر آن گارد جدی گرفتهاند. در همین زمینه، به تازگی نشستی با حضور منتقدان ـ که اکثراً چهرههای فعال در حوزه هنرهای تجسمی هستند ـ توسط معاونت هنری وزارت ارشاد برگزار شد و در آن نشست، علی مرادخانی گفت: «اصلاً هیچ آدم عاقلی در این شرایط دست به همچین کار پُرخطری نمیزند، اما موزه پول ندارد. آثار نیاز به مرمت دارند. اگر به اثری خدشه وارد شود در نهایت من باید تا پنجاه سال دیگر که هیچ، تا آخر عمر حسابوکتاب پس بدهم. اصلاً میخواهید این کار را انجام ندهیم و درش را ببندیم.»
در واقع حتی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تأکید دارد، چنین کاری عاقلانه نیست اما چون پول ندارند،
تابلوها را صادر میکنند؛ همان روشی که در تالار وحدت نیز در پیش گرفته شده و از آن مجموعه به عنوان سالن رونمایی از خودرو و سالن سرو غذا استفاده میشود، تا بدین ترتیب، کسری بودجهها را جبران کنند! آیا باید برای بیپولی دولت، امنیت اموال هنری ملت ایران را به خطر انداخت و آیا بهتر نیست در موزه هنرهای معاصر را ببندیم و حداقل امنیت گنجینه موزه را حفظ کنیم؟!
در این نشست برای بستن دهان منتقدان، پیشنهاد عجیبی توسط ملانوروزی مدیر موزه هنرهای معاصر صورت پذیرفت که با گارد حاضران ـ حداقل در ظاهر امرـ روبه رو شد. ملانوروزی گفت: «قرار است ما ۳ میلیون یورو بگیریم و با این پول میتوانیم با پیشنهاد و همکاری شما خرج کنیم. ما نیاز به خرد جمعی داریم. اینکه چه اثری بخریم، کجاها را مرمت کنیم، شما میتوانید با ما همراه شوید.» اما در عین حال، ملانوروزی حاضر به انتشار متن قرارداد نشد. واقعاً چه نکتهای از آن قرارداد باقی مانده که مسئولان معاونت هنری حاضر به انتشار متنش نیستند؟! آیا اساساً قرارداد محکمی وجود دارد؟
نگرانیها زمانی تشدید میشود که به سوابق معاونت هنری توجه کنیم؛ معاونتی که در آن شتر با بارش گم میشود. همین چند وقت پیش بود که مجسمه ۳۵۰ کیلویی در مجموعه معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گم شد و قبلتر از آن اعلام شد، ۲۷ اثر قیمتی متعلق به هنرمندان معاصر از انبار دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد سرقت شد. بنا بر اعلام مسئولان وزارت ارشاد، این آثار توسط امین اموال معاونت هنری، از مجموعه خارج شده بود، ولی تاکنون تکلیف این پرونده مشخص نشده و معلوم نیست، آیا واقعا امین اموال مسئول این سرقت بوده و اگر جرم این فرد محرز شده، چه مجازاتی برای او در نظر گرفته شده است!
برای تکمیل نگرانی باید به عدم تحقق وعده مسئولان موزه هنرهای معاصر اشاره کنیم که هنوز وعده مسئولان این موزه مبنی بر انتشار تصاویر و شناسنامه آثار موجود در گنجینه موزه هنرهای معاصر منتشر شده و همان گونه که «تابناک» پیش از این پرسیده بود، اساساً چه کسی میداند در سال ۱۳۶۰، ۱۳۶۵، ۱۳۷۰، ۱۳۸۰، ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ در انبار موزه هنرهای معاصر چه مجموعه آثاری بوده و چه تضمینی وجود دارد که در گذشته یا اکنون اثری به سرقت نرفته باشد و مسئولان این فاجعه را رسانهای نکرده باشند؟ مگر میتوان به مسئولانی که درباره واگذاری کل موزه هنرهای معاصر صداقت به خرج میدهند، درباره چند میلیارد دلار آثار موجود در گنجینه موزه هنرهای معاصر به سادگی اعتماد کرد؟
برای درک بهتر علت نگرانیها، چند موضعگیری مسئولان مرتبط درباره تعداد آثار موجود در موزه را بخوانید که نشان میدهد هر اتفاقی ممکن است در این موزه رخ دهد و چون ساختار شفافی وجود ندارد، احدی خبردار نخواهد شد؛
29 مهر 1393- مجید ملانوروزی مدیر موزه هنرهای معاصر: «حدود ۱۵۰۰ اثر از این مجموعه مربوط به هنرهای غربی است و دیگر آثار گنجینه را هم هنر معاصر ایران تشکیل میدهد که بخش بیشتر آن بعد از انقلاب خریداری شده و حدود ۲۰۰۰ اثر گنجینه، ایرانی است. در مجموع، آثار گنجینه شامل حدود ۳۵۰۰ اثر میشود که طی مدیریتهای قبلی و جدید موزه، حدود ۵۰۰ اثر از آثار ایرانی گنجینه، به دلیل ضعف کیفی و هنری آنها و برای اینکه دیگر آثار اصلی و مهم گنجینه به دلیل کمبود جا صدمه نبینند، خارج از گنجینه نگهداری میشوند.» به این ترتیب اکنون در کل، حدود ۳۰۰۰ اثر در گنجینه نگهداری میشود».
25 فروردین 1395- احسان آقایی مشاور هنری و مدیر پروژه چاپ کتاب موزه هنرهای معاصر: «آمار دقیقی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر ندارم، اما به طور تقریبی حدود سه هزار اثر در موزه هنرهای معاصر قرار دارد. نیمی از این آثار خارجی و نیم دیگر داخلی است. البته بعضی از آثار سه لَت بوده یعنی ممکن است در آمار یک اثر؛ سه بار ثبت شده باشد اما همه آنها مربوط به یک کار است به همین دلیل نمیشود آمار دقیقی ارایه داد تا اینکه این کتاب چاپ شود و آمار درستی بدست آوریم».
29 اردیبهشت 1395 - مجید ملانوروزی مدیر موزه هنرهای معاصر: «حدود چهارهزار اثر ایرانی و خارجی در گنجینه موزه هنرهای معاصر وجود دارد».
17 مرداد 1395 - احسان عباسی مسئول گنجينه و اموال موزه: «در دفتر ما سه هزار و دویست و شصت وسه اثر ثبت شده است. از اين ميان يک هزار و چهارصد اثر مربوط به بخش خارجي گنجينه است و بقیه آثار ایرانی هستند».
7 مهر 1395 - مجید ملانوروزی مدیر موزه هنرهای معاصر: «کل آثار گنجینه ما سه هزار و هفتصد و هفتاد و دو اثر است».
اکنون با توجه به اظهارنظرهای فوق، چند اثر در موزه هنرهای معاصر وجود دارد؟! انتظار میرود نهادهای نظارتی نظیر سازمان بازرسی ورود جدی به این حوزه داشته باشند و با ارائه گزارشی به عموم مردم، به نگرانیها درباره سرنوشت این گنجینه پایان دهند.