بارها و بارها در مذمت تماشای اعدام محکومانی که در سپیده دم در برخی میادین عمومی شهرهای مختلف به دار مجازات آویخته میشوند سخن گفته شده؛ اما کمتر توفیقی داشته است. شاید از این روی که کمتر کسی به خود زحمت داده افکار عمومی را در این باره به سمت و سویی دیگر هدایت نماید.
نخست؛ به گزارش «تابناک»، شاید اگر قرار گرفتن کشورمان در مجاورت بزرگترین تولید کننده مخدر جهان و برخی ویژگی های دیگر جغرافیایی میهنمان را مد نظر قرار دهیم، شمار احکام مجازات اعدام که در کشورمان صادر میشود، اصلا محل تأمل و اعراب نداشته باشد؛ اما در نظر گرفتن این موارد نیز موجب نشده که مسئولان دستگاه قضا و قانون گذاران به دنبال راهی برای کاستن از شمار این نوع خاص از مجازات بر نیامده و نکوشند تا بر کارآمدی حکم اعدام کوشیده و بدین وسیله از شمار صدور این حکم بکاهند.
بهترین اثبات برای این مدعا، طرحی است که اکنون در دستور کار قرار گرفته و بر اساس آن، قانون گذار میکوشد تا حکم اعدام را اثربخش تر از قبل کرده و در خصوص محکومان مواد مخدر، شیوه ای تدارک ببیند که مجرمان گمان نبرند پایان مسیرشان یا ثروتمند شدن خواهد بود یا دستگیری و اعدام و همچنین با قاچاقچیان سابقه دار و افراد فریب خورده یکسان برخورد نشود.
بعد؛این در حالی است که تمامی احکام «اعدام» صادره مربوط به چنین جرایمی نیست و این حکم سنگین برای جنایت های صورت گرفته نیز صادر میشود؛ جنایاتی که البته برخی شان عامدانه نیست و چه بسا فرد مرتکب، نه شروری سابقه دار و مخل آرامش جامعه، که فردی خطاکار و مفید برای جامعه باشد. مثل قتل های غیر عمد که رقم زننده شان افرادی هستند که در صورت رضایت خانواده مقتول، میتوانند به آغوش جامعه بازگشته و بی آنکه کسی از وجودشان در میان مردم احساس نگرانی کند، به زندگی خود ادامه دهند.
ناگفته پیداست، در چنین مواردی نمیتوان انتظار داشت قانون گذار ورود کرده و سازوکاری برای رهایی این افراد از مجازات اعدام ـ که در حقیقت قصاص ایشان است ـ تدارک ببیند؛ وضعیتی بغرنج که مؤلفه های بسیاری بر آن اثرگذار است و نیک میدانیم که هم اجرای حکم مورد تأیید عموم است و هم تقاضا از ولی دم برای بخشش موجه و درست جلوه میکند و زشت و ناپسند نیست.
سیلی مادر داغدار و همسر فوتبالیست مشهور مازندرانی پیش از بخشش قاتل فرزندشان پای چوبه دار
ادامهدر این موارد با مرز باریک و حساسی مواجهیم که اگر آن را نادیده بگیریم، منافع عمومی و صلاح جامعه را در نظر نگرفتهایم و از این روی، باید بسیار دقیق و سنجیده عمل کنیم. از این روست که میبینیم بخششی رخ نداده، الا زمانی که بزرگترها، ریش سفیدها و افرادی سرشناس و مورد وثوق پا به میدان نهاده و کوشیده اند خانواده داغ دار مقتول را تسلی داده و از ایشان طلب بخشش جان قاتل را نمایند.
اتفاقی که نمونه های زیادی از آن به یاد داریم و حتی میتوانیم برخی از نمونه های شاخص آن را هم به عنوان شاهد و مثال بیاوریم. مثل بخشش محیط بانان دنا از پای چوبه دار که به توجه به طولانی شدن ماجرا و عدم رضایت اولیای دم شکارچیان جان باخته به نظر نمیرسید شدنی باشد؛ اما با پا در میانی برخی مسئولان به وقوع پیوست و موجی خوشایند در جامعه به همراه داشت. یا بخشش قاتل فرزند فوتبالیست مشهور مازندرانی با پا درمیانی یک مجری توانمند تلویزیونی در واپسین دقایق پیش از اجرای حکم که در تاریخ ماندگار شد.
انتها؛
از جمله به یاد ماندنی ترین بخشش ها، بخشش جوان محکوم به اعدامی بود که در چنین روزهای در سال 87 در اتفاقی سهوی دوست عزیزش را کشته بود؛ جوان روانسری (از توابع استان کرمانشاه) که به خواسته دوستانش نیمه شب در مغازه کبابی اش را گشود و زمانی که مشغول بریدن گوشت بود، در واکنش به یک شوخی به سمت دوستش چرخید و ناخواسته تیغ بران را در قلب وی فرو کرد و سالها در انتظار اجرای حکم قصاص در زندان، شب و روزش را با مرور آن حادثه شوم سر کرد.
حکایتی که اگر تلاش یکی از اعضای شورای شهر روانسر برای گرد آوردن مردم و حرکت به سمت منزل مقتول نبود، پایانی جز اعدام نداشت؛ اما تجمع 2000 نفری صورت گرفته در آن روز، توانست اولیای دم را به تصمیمی جدید مجاب نماید؛ جمعیتی هدفمند که بارها و بارها تجمع بی هدفشان در تماشای اجرای حکم اعدام را در نقاط مختلف کشورمان دیدهایم و آن را مذمت کردهایم.
تجمع اهالی روانسر مقابل منزل اولیای دم
فرجام؛اما چگونه میشود، چنین جمعیتی برای دریافت رضایت از اولیای دم به پا میخیزند یا یک برنامه تلویزیونی ورزشی برای دریافت رضایت از خانواده مقتولی که سرپرست آن فوتبالیستی مشهور است، به میدان میآید یا سازمان محیط زیست و برخی نهادها برای دریافت رضایت محیط بانان محکوم به اعدام میکوشند و در بسیاری از موارد دیگر، تلاشی برای آزادی محکومتان پرونده های قتل غیر عمد صورت نمیگیرد؟
این پرسشی است که پاسخ دادن به آن دشوار به نظر میرسد؛ هرچند مطمئنیم پرونده های فراوانی از نوع قتل غیر عمد وجود دارد که اگر عده ای پیگیری شان نمایند، میتواند به دریافت رضایت اولیای دم و بخشیدن جان محکومان این پرونده ها منجر شود و چه چیز بزرگتر از این؟ پیگیری هایی که رخ نمیدهند شاید به این دلیل که کمتر کسی از حماسه حضور چند هزار نفری اهالی روانسر برای نجات جان «عادل» با خبر شدهاند. حکایتی مثال زدنی که جا دارد برای یکدیگر، به ویژه خانواده های داغ دیده و درگیر چنین پرونده های غمباری تعریفش کنیم، حتی اگر یکی دو سال پیش رخ داده باشد.