ایران با وجود دارا بودن بزرگترین ذخایر گازی، به دلیل به بهرهبرداری نرسیدن کامل این ذخایر، همواره با آغاز فصل سرما به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، در برخی مناطق کشور شاهد مشکلاتی از قبیل قطع و یا افت فشار گاز هستیم. در همین زمینه، چندین سال پیش برای آنکه مشکلی در مناطق شمالی کشور ایجاد نشود، قرارداد واردات گاز از ترکمنستان امضا شد.
به گزارش «تابناک»، صبح روز يكشنبه، همزمان با آغاز تعطیلات سال نو میلادی، شركت تركمن گاز بر خلاف توافق اول هفته با مقامات گازي ايران، بار ديگر ادعاي طلب 8 .1 ميليارد دلاري فروش گاز به ايران در سالهاي 86 و 87 را بهانه كرد و با هدف تحت فشار قرار دادن ايران، گاز صادراتي به كشورمان را قطع کرد.
اختلاف گازي ايران و تركمنستان به ديماه سال 86 برميگردد كه تركمنستان همزمان با سرماي شديد در 20 استان كشور، ناگهان اعلام کرد، بهای گاز صادراتي خود را به ايران 9 برابر بالا برده و از 40 دلار به ازاي هر هزار مترمكعب به 360دلار افزايش ميدهد.
در دولت قبل با این خواسته شركت تركمن گاز مبنی بر افزايش قيمت گاز موافقت شد. البته برخی مقامات دولت قبل مدعی هستند که این افزایش، قیمت را فقط برای شش ماه پذیرفته اند. در همین باره، ترکمنستان مبلغی را به عنوان بدهی در دولت گذشته مطرح میک ند و خواستار دریافت یکجای این مبلغ است.
در واقع شركت «تركمن گاز» در حالي مدعي طلب 8. 1 ميليارد دلاري از شركت ملي گاز ايران بابت صادرات گاز در سالهاي 1386و 1387 شده كه ایران آن را قبول نداشته و خواستار ارجاع موضوع به داوري بينالمللي است.
شنیدهها حاکی از ادعای ترکمنستان برای پرداخت ۲ میلیارد دلار از سوی ایران بابت مابهالتفاوت افزایش قیمت گاز وارداتی از این کشور حکایت می کرد؛ این در حالی است که قراردادهای خرید و فروش گاز، قراردادهای بلندمدتی هستند که موارد اختلاف طرفین در آن صرفا با مراجعه به داور مرضی الطرفین امکانپذیر است و این روش معمول نیست که همزمان با اوج نیاز کشور خریدار، فروشنده به نوعی اقدام به مطرح کردن شرایط غیرمنطقی و غیرقانونی کند.
آقای زنگنه، وزیر نفت، پیش از این بیان داشته بود، براي پرداخت مبلغ 8/1 ميليارد دلار مورد ادعاي تركمنستان در قالب صدور خدمات فني و مهندسي انجام ميپذيرد. همچنین وي در سال 94 گفته بود كه واردات گاز از تركمنستان نياز كشور نيست و ايران به حدي از توان توليد گاز دست يافته كه ميتواند گاز خود را تأمين كند و اگر از تركمنستان گازي دريافت ميشود، به دليل پيوندهاي سياسي و روابط ديپلماتيك ميان اين دو كشور است.
باید گفت، سناریوی بازوبسته کردن شیر گاز ترکمنستان روی ایران از زمستان سال ۸۶ دنباله دار شد که ترکمن ها در شرایط بحرانی دست به کار شده و خواسته های غیرمعقولی برای تأمین گاز در اوج سرما مطرح کرده و متأسفانه به هدف خود نیز رسیده بودند. از آن سال به بعد نیز چندین بار تلاش خود را کردند که در شرایط سخت، دست کشورمان را در پوست گردو بگذارند و درخواست های غیرمعقولی را مطرح کنند که البته چندان موفق نبودند.
هرچند هنوز مقامات وزارت نفت به صراحت اعلام نکرده اند، چه اتفاقی افتاد که در کمتر از دو روز ترکمن ها یکباره زیر توافق زدند و گاز ایران را قطع کردند، همچنان مشخص نیست، آیا این آمادگی وجود دارد که در صورت برودت هوا در روزهای آینده، شمال کشور با مشکل گاز روبه رو نشود.
شاید قطع گاز از سوی ترکمنستان توانسته باشد که زنگ خطر وابستگی در موضوعات اساسی را به صدا درآورده باشد و فرصتی فراهم کند که مسئولان با افزایش ظرفیت های داخلی و بهره برداری از پروژه های ناتمام کشور را از این وابستگی نجات دهند.