طي هفتههاي اخير، دنيا تقريباً به دو جبهه تقسيم شده بود: «حاميان ترامپ و دشمنان او». صدها راهپيمايي اعتراضي در كشورهاي مختلف دنيا در حمايت يا مخالفت با رئيسجمهور جديد ايالات متحده به راه افتاد. از حاميان ترامپِ پوپوليست و معلومالحال البته انتظار نزاكت و آرامش نميرفت. نكته جالب اما ادبياتي است كه مخالفان او در تظاهرات و سخنرانيها مورد استفاده قرار دادند. اوج اين ادبيات خشن و بيادبانه برميگردد به روز تظاهرات زنان در آمريكا و حرفهايي كه مدونا (خواننده موسيقي پاپ) بر زبان آورد.
به نوشته تماشاگران امروز، حالا اين سؤال پيش آمده كه آيا ايجاد تغيير در روند سياسي دنيا و ترويج صلحطلبي و انساندوستي با چنين ادبياتي امكانپذير است؟ مدونا بعد از سخنانش به رسانهها گفت كه واقعاً قصد ندارد كاخ سفيد را منهدم كند، اما اين حرفي بود كه روز شنبه در تظاهرات خشم زنان از زبان او شنيده شد. او طي سخنان خود اظهار داشت: «درست است. من خشمگين هستم. بله، از خشم دارم ديوانه ميشوم. من افكار هولناك بسياري در سر دارم و درباره منفجر كردن كاخ سفيد خيلي فكر ميكنم.»
اما او بعدتر مدعي شد كه از اين حرفها واقعاً همين معاني را نبايد استنباط كرد. راس كلارك از مجله اسپكتيتور، درباره اين اظهارات و توجيه پس از آن مينويسد: «او يك نكته را فراموش كرده است. هيچ يك از شنوندگان سخنان او ممكن است متوجه نشده باشند كه او دارد حرفهايش را با استعاره درميآميزد و چنين سخناني ممكن است براي ديگران تشويقكننده باشد تا اعمال خشونتبار مشابهي را مرتكب شوند. او از زباني بيادبانه و خشن استفاده كرد كه بايد در نظر بگيرد ممكن است كسي در جايي آن را جدي بگيرد.»
در ماه ژوئن گذشته، بعد از قتل جو كاكس، در ميان سياستمداران و مفسرين سياسي موجي پديد آمد تا عليه اين خشونتگرايي و دلايل آن موضعگيري كنند. نتيجه چنين رويكردي كمپينهايي تبليغاتي بود كه هرچند همگان را به دوري از خشونت و تعصب نژادي و قومي دعوت ميكردند، اما در ادبيات شفاهي و پلاكاردها و پوسترهايشان، جلوهاي كاملاً خشن داشتند كه با مقاصدشان همخواني نداشت.
نتيجهاش اين شد كه چند اقدام خشونتبار ديگر از سوي سياهان و سفيدپوستان رخ داد و وضعيت بدتر از قبل شد. وقتي يكي از هشتگهاي پركاربرد توييتر «به قتل رساندن ترامپ» باشد، نبايد چندان از اين وضعيت تعجب كرد. پل وود (مفسر سياسي و اجتماعي) معتقد است كه گفتوگوي محترمانه مخالفان سياسي دارد تبديل ميشود به نوعي تشويق براي گردآوري نيروي مسلح عليه سياستمداران روي كار. در اين بين، مشاهير نقش عمدهاي داشته و عملكرد بدي از خود بر جاي گذاشتهاند.
ويدئويي كه از رابرت دنيرو به بيرون درز كرد، بخشي از تصاويري بود كه براي كارزاري عليه ترامپ ضبط شده بود. در اين ويدئو كه كمتر از يك دقيقه بود، رابرت دنيرو درباره آقاي ترامپ ميگويد كه: «او به طرز مشهودي احمق است.» آقاي دنيرو ترامپ را «آشغال، سگ، خوك و يك انسان فريبكار» توصيف كرد و گفت: «او آرتيست ابلهي است كه نميفهمد از چه حرف ميزند.
كارش را درست انجام نميدهد و هيچ چيز برايش اهميت ندارد. او فكر ميكند جامعه را به بازي گرفته و مالياتش را نميپردازد.» رابرت دنيرو در اين ويدئو ميگويد: «كالين پاول خيلي خوب گفته كه ترامپ ‹مايه خفت ملي› است.» آخرش هم دنيرو گفت: «من دلم ميخواهد با مشت توي صورتش بكوبم.» اليور استون نيز در مصاحبههاي خود از هيچ توهيني نسبت به ترامپ و هوادارانش خودداري نكرده و آنها را مشتي ترسو خطاب كرده است. آدمهايي چون مايكل مور مستندساز نيز در همين حد و حدود درباره ترامپ اظهار نظر كردهاند.
مور در يك مصاحبه عنوان كرد نگران است كه ترامپ به كدهاي سلاحهاي هستهاي دسترسي داشته باشد و گفت: «آرزويم اين است كه او به يك بازپروري رواني برود، زيرا واقعاً مطمئنم كه او يك خودشيفته خطرناك است.» اين كارگردان به واكنشهاي ترامپ در برابر انتقادها نيز اشاره كرد و از جمله به انتقادهاي مريل استريپ در برنامه اهداي جوايز گلدن گلوب پرداخت و گفت: «ترامپ فوري با توييت كردن پاسخ او را داد، در صورتي كه به مسائل مهمي كه آن موقع در كشور اتفاق افتاده بود هيچ توجهي نكرد.» وي از جمله به تيراندازي در فورت لودردال و تيراندازي پليس در اورلاندو اشاره كرد و نيز از كرهشمالي ياد كرد و اينكه احتمال خطر براي آمريكا مطرح بود، اما هيچكدام اين موارد ذهن ترامپ را درگير نكرد و او داشت جواب مريل استريپ را ميداد.
آقاي ترامپ هم به سنت پوپوليستها هيچ كامنتي را بيجواب نميگذارد و با ادبياتي زشت دشمنانش را گوشمالي ميدهد. مثلاً اين جوابي بود كه او به انتقادهاي مريل استريپ در مراسم گلدن گلوب داد: «مريل استريپ من را نميشناسد، اما ديشب در مراسم گلدن گلوب به من حمله كرد. هاليوود بيش از حد براي اين خانم احترام و ارزش قائل شده است.»
رئيسجمهور آمريكا، خانم استريپ را يك «پادوي هيلاري» توصيف كرد و گفت كه به سخنراني او گوش نكرده و مراسم گلدن گلوب را هم نديده است. اين در حالي است كه مشاوران آقاي ترامپ گفتهاند مدونا بايد براي حرفهايي كه زده تحت پيگرد قانوني قرار بگيرد و بازداشت شود. چون حرفهايي كه زده هم ترويج تروريسم بوده و هم آشكارا توهين و خشونت در آنها وجود داشته و در يك گردهمايي عمومي هم بر زبان آمده است.
آنها به خويشتنداري و ادبيات درست اشخاصي چون مارك روفالو (بازيگر نامزد جايزه اسكار) اشاره ميكنند كه در تظاهرات ضدترامپ حضور داشته، اما پيامي توأم با متانت صادر كرده و گفته است: «با اين كار به واشنگتن پيام ميدهيم كه گامبهگام با سياستهاي تبعيضآميز مبارزه خواهيم كرد. شركتكنندگان در اين گردهمايي از همديگر حمايت ميكنند تا از ارزشهايي كه برايشان مهم است پاسداري كنند.»
از اين دوران، به هر حال بايد به عنوان دوران خشم ياد كرد. خشمي كه واكنشها و ايدههاي دونالد ترامپ آن را تشديد ميكند، اما اگر مخالفان او بخواهند به همين ادبيات ادامه دهند، كمكم ماجرا به يك دعواي لفظي بسيار زشت تبديل خواهد شد و ممكن است حاميان صلح و انساندوستي كه اكثرشان با رياستجمهوري ترامپ مخالف هستند، از اين كمپينها دلزده شوند. كارشناسان سياسي معتقدند كه ادبيات فعلي ناشي از شوك دموكراتهاي آمريكا از شكست در انتخابات است. يك واكنش هيجاني كه زودگذر خواهد بود.