استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به مشکلات مناطق آزاد فعلی، افزایش مناطق آزاد را منوط به پاسخگویی دولت درباره نحوه عملکرد مناطق قبلی دانست و گفت: دولت باید واردکنندگان انحصاری کالا را ملزم کند به فکر ایجاد خط تولید باشند.
به گزارش خبرنگار فارس، در هفته گذشته خبرهایی مبنی بر تصویب اضافه شدن قصر شیرین به مناطق آزاد قبلی در هیات دولت بیان شد، در همین رابطه استاندار کرمانشاه نوید این موضوع را داد که به محض پایان تعطیلات عید نوروز دولت به دنبال آن است تا موضوع افزایش 7 منطقه آزاد به نام‌های جاسک، بوشهر، اینچه برون، اردبیل، مریوان، بانه و زابل را در مجلس شورای اسلامی مطرح کند.
به همین بهانه با آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در زمینه افزایش مناطق آزاد ایران به گفتوگو نشستیم.
بغزیان در ابتدای این گفتوگو به بیان فلسفه ایجاد مناطق آزاد پرداخت و گفت: اغلب مناطق مرزی کشور ما محروم هستند، یعنی منابع مناسب طبیعی و معدنی ندارند، به همین دلیل در این محدوده‌ها منطقه آزاد ایجاد شد تا برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد و خارج از قید و بندها و بوروکراسی‌های اداری صادرات انجام شود.
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: اما می‌توان طرح افزایش مناطق آزاد را در آستانه انتخابات را موضوعی سیاسی قلمداد کرد، باید از دولت خواست همان مناطق آزاد سابق را سر و سامان دهد و بعد به فکر ایجاد منطقه آزاد جدید باشد.
وی در ادامه به تشریح شرایط مناطق آزاد کنونی پرداخت و گفت: دولت باید پاسخ بدهد که مناطق آزاد قبلی به اهداف خود در زمینه جذب سرمایه گذاری و یا افزایش تولید رسیده‌اند که امروز به فکر ایجاد مناطق جدید است یا امروز مناطق آزاد سکوی واردات شده‌اند؟
بغزیان در ادامه درباره ایجاد بستر تولید و یا مزایایی که در منطقه آزاد ایجاد شده است، گفت: ما تا به حال کالای تولیدی منطقه آزاد را ندیده‌ایم و آنچه از مناطق آزاد ملموس است تنها ماشین‌های لوکس خارجی است.
وی ادامه داد: متاسفانه تنها منفعتی که این مناطق برای بومیان خود داشته این بوده که زمین‌هایی که تا قبل از منطقه آزاد شدن ارزشی نداشته اند حالا گران شده است، اما این واقعا اتفاق مثبتی نیست زیرا مصداق تولید درآمد ناعادلانه است.
بغزیان در پاسخ به این سوال که آیا مدیریت کوله‌بری با ایجاد مناطق آزاد امکان پذیر است؟ گفت: کوله‌بران اغلب تخصصی ندارند و اگر مناطق آزاد هم ایجاد شود همین کوله‌بران می‌شوند کارگران ساختمانی چه فرقی است بین کوله‌بر یا کسی که بر روی ساختمان دیگران کارگری می‌کند.
وی در ادامه اظهار داشت: سوال این است که چرا باید در محدوده‌ای که مشکل کوله‌بری وجود دارد منطقه آزاد ایجاد کنیم، اگر مناطق آزاد قبلی خوب به وظایف خود عمل می‌کردند می‌توانستیم درباره مهاجرت کولبران به مناطق آزاد فعلی اقدام کنیم.
بغزیان درباره انتقال راهبری منطقه آزاد به وزارت اقتصاد، گفت: باید بررسی کرد که آیا وزارت اقتصاد برنامه‌ای برای اداره این مناطق دارد یا نه؟ به نظر می‌رسد در حال حاضر وزارت اقتصاد آمادگی لازم را برای اداره این مناطق ندارد برای مثال نقطه قوت مناطق آزاد در ایران بحث گردشگری است ولی بخشی برای بررسی این موضوع در وزارت اقتصاد به کلی وجود ندارد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: چینی‌ها در مناطق آزاد خود کالاهایی تولید می‌کنند که حتما صادر بشود؛ آنها بررسی کرده‌اند و احتیاجات کشورهای دیگر را مداوم رصد می‌کنند اما در ایران اینگونه نیست.
*سرمایه‌گذاری تجاری به جای سرمایه‌گذاری تولیدی
بغزیان در ادامه اظهارات خود گفت: آنچه در مناطق آزاد رخ می‌دهد کمی بهتر در تمام کشور در حال رخ دادن است به این صورت که سرمایه گذاری تولیدی جای خود را به سرمایه گذاری تجاری داده است و عده‌ای نفعشان در همین فاصله انداختن بین تولید کننده و عرضه کننده است که در این بین سودهای کلان ببرند.
وی تصریح کرد: برای مثال در حال حاضر تنها 10 درصد نیاز کشور در حوزه لوازم التحریر تولید می‌شود که این یعنی بازار بکری برای تولید کنندگان لوازم التحریر وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: ما در بهترین حالت اگر بگوییم قاچاقی رخ نمی‌دهد وارد کننده رسمی نود درصد لوازم تحریر کشور هستیم، سوال اینجاست چرا خط تولید شرکت‌های صادر کننده در ایران دایر نمی شود؟ مگر در ایران نیروی انسانی نیست؟ یا در کشور مواد اولیه تولید پیدا نمی‌شود؟ چرا عده‌ای به دنبال این هستند که حتما کالا از خارج وارد شود؟
وی خاطر نشان کرد: احداث خط تولید کالا در داخل کشور باعث می‌شود هم بحث اشتغال حل شود و هم از هزینه‌های فروش محصولات کاسته شود.
بغزیان در پایان با بیان اینکه در حال حاضر تفکری حاکم شده است مبنی بر اینکه نان در تجارت است، گفت: دولت باید بر واردکنندگان انحصاری کالا فشار بیاورد و آنها را ملزم کند در کنار واردات به فکر ایجاد خط تولیدی نیز باشند.
