توجه به «مسئله‌ی اقتصاد» و «حل مشکلات معیشتی مردم» یکی از موضوعات اصلی و مهم در بیانات رهبر انقلاب اسلامی است. اهمیت موضوع از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تا آنجاست که ایشان در شرایط فعلی، اقتصاد را «مسئله‌ی اول کشور» معرفی میکنند. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در یادداشت زیر جایگاه «اقتصاد و وضع معیشت مردم» در «منظومه‌ی ارزشی انقلاب اسلامی» را براساس بیانات رهبر انقلاب تبیین کرده و با نگاهی به وضعیت و مسائل پیش روی کشور، به «چرایی» تأکید و مطالبه‌گری رهبر انقلاب از مسئولان کشور برای حل مشکلات اقتصادی و معیشتیِ مردم می‌پردازد.
«انقلاب» ما برای نان نبود اما...
«عدّه‌ای از آن طرف درمی‌آیند که امام فرمود: انقلابِ ما انقلاب نان نیست، برای نان نیست! بله؛ انقلاب اکتبر روسیه که در سال ۱۹۱۷ پیدا شد، به‌خاطر قطع شدن نان در شهرهای اصلی آن روز -مثلاً مسکو- بود... انقلاب ما این‌گونه نبود، انقلاب ما براساس یک ایمان بود؛ اما معنایش این نیست که انقلاب نباید به زندگی مردم، به اقتصاد، به نان و به رفاه مردم بپردازد. این چه حرفی است!؟ امام به این مسائل میپرداخت و دستور میداد و آنچه در درجه‌ی اوّل، مورد نظر امام بود، عبارت بود از طبقات محروم و مستضعف.» ۱۳۷۸/۳/۱۴ [۱]
به‌راستی پیشرفت اقتصاد کشور و حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم در منظومه‌ی اصولی و آرمانی انقلاب و نظام اسلامی چه جایگاهی دارد؟ چرا این روزها رهبر انقلاب اسلامی مکرراً مسائل و مشکلات اقتصادی و معیشتیِ مردم را مورد تأکید قرار داده و حل این مشکلات را از مسئولان کشور مطالبه میکنند؟
این سؤالات از مهمترین سؤال‌های پیش‌روی مردم، مسئولان و نخبگان کشور است. برای فهم و تبیین موضوع باید به «منظومه‌ی آرمانی و ارزشی انقلاب اسلامی» و جایگاه مسئله در این نظام ارزشی نگاهی داشته باشیم و در کنار آن وضعیت امروز کشور را مورد توجه قرار دهیم.
«معیشتِ مردم» یکی از خطوط اصلی انقلاب است
از نگاه رهبر انقلاب اسلامی «آرمانهای نظام اسلامی» یک «منظومه» است: «آرمانهای نظام اسلامی -که در حقیقت آرمانهای اسلامی است- یک منظومه‌ای است، یک مجموعه‌ای است، مراتب مختلفی هم دارد؛ بعضی از اینها اهداف غائی‌تر و نهائی‌ترند، بعضی‌ها اهداف کوتاه‌مدتند، اما جزو آرمانهایند؛ همه‌ی اینها را باید دنبال کرد.» ۱۳۹۲/۵/۶ [۲]
در سطح کلان، ساختن جامعه‌‌ی اسلامیِ برخوردار از سه ویژگی «پیشرفت»، «عدالت» و «معنویت» یک هدف غایی و نهایی است اما ذیل این هدفِ کلان، موضوعات دیگری چون: «اقتصاد مقاومتی» و... نیز به نوبه‌ی خود ازجمله آرمانهای نظام اسلامی است: «یک آرمان دیگر، اقتصاد مقاومتی است... مجموعه‌ای که فرض کنیم در راه اقتصاد مقاومتی کار میکند، یا آن مجموعه‌ای که در زمینه‌ی گسترش فرهنگ انقلابی و اسلامی در دنیای اسلام تلاش میکند، اینها همه دارند کار آرمانی میکنند.» ۹۲/۵/۶ [۳] بنابراین: «وقتی میگوئیم آرمان، ذهن ما به یک امر غیر قابل تعریفِ دور از دسترسی نرود؛ آرمان یعنی اینها، اینها همه آرمانهایند؛ البته در درجات مختلف.» ۱۳۹۲/۵/۶ [۴] و البته یکی از اصلی‌ترین مسائل در اقتصاد مقاومتی «گشایش اقتصادی و بهبود معیشت مردم» است چراکه: «گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدّی گرفتن و پیگیری همه‌‌جانبه‌ی اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شـد.» ۱۳۹۴/۷/۲۹ [۵]
اهمیت موضوع «معیشتِ مردم» در «منظومه‌ی ارزشی انقلاب اسلامی» تا آنجاست که رهبری بر اساس سخنان امام خمینی (رحمه‌الله) آن را یکی از «خطوط اصلی انقلاب» معرفی میکنند: «براساس سخنان امام رحمه‌الله، موضوع «مردم»، «استقلال کشور»، «تدین و پایبندی به مبانی اسلامی»، «مبارزه با استکبار و زورگویی»، «مسئله‌ی فلسطین»، «موضوع معیشت مردم»، «توجه به مستضعفین و رفع فقر»، خطوط اصلی انقلاب هستند که از ترکیب آنها «هندسه‌ی انقلاب» به‌دست می‌آید.» ۱۳۹۴/۱۱/۱۴ [۶]
امروز مسئله اوّل کشور «اقتصاد» است
علاوه بر این امروز دشمن برای ناکام کردن ملت ایران در مسیر پیشرفت و تعالی به یک «جنگ اقتصادی» علیه ما روی آورده: «امروز عرصه‌ی اقتصاد، به‌خاطر سیاستهای خصمانه‌ی آمریکا، یک عرصه‌ی کارزار است، یک عرصه‌ی جنگ است، جنگی از نوع خاص.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۷]
در چنین شرایطی فهرستی از مشکلات اقتصادی و معیشتیِ مردم شامل بیکاری و گرانی و... پیش‌روی مسئولان است: «ما امروز دچار مشکلیم، نمیشود مشکلات مردم و گلایه‌های مردم را نادیده گرفت؛ مسئولین باید جدّی بگیرند. مسئله‌ی بیکاری مهم است، مسئله‌ی رکود مهم است، مسئله‌ی گرانی مهم است؛ اینها مسائلی است که وجود دارد.» ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ [۸] که بخش عمده‌ی این مشکلات نیز به «مدیریت» برمی‌گردد: «مشکلات اقتصادی کشور ممکن است بیست درصد، سی درصد، چهل درصد مربوط باشد به تحریمها [امّا] بقیّه مربوط به مدیریّت ما است؛ ما باید مدیریّت کنیم، ما بایستی درست عمل کنیم.» ۱۳۹۴/۱۰/۳۰ [۹]
امروز مشکلات اقتصادی و معیشتی زمینه‌ساز «گله‌مندی مردم» شده است: «مردم گله‌مندند؛ از بسیاری از چیزهایی که در کشور میگذرد، مردم گله‌مندند.» ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ [۱۰] مردم انتظارات به‌حقی دارند: «انتظار به‌حقّ مردم ما، این است که از یک اقتصاد شکوفا برخوردار باشند، رفاه عمومی باشد، طبقه‌ی ضعیف از وضعیّت غیر‌قابل قبول خارج بشود، از مشکلات نجات پیدا کند؛ اینها انتظارات مردم ما است و این انتظارات به‌حق است.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۱۱]
مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم تا حدی است که رهبر انقلاب در طول سالیان اخیر بارها و بارها دغدغه‌مندی خود نسبت به آنها را اعلام کرده تا آنجا که بیکاری یک جوان را موجب «خجلت و شرمندگی نظام» دانستند: «این خجلت و شرمندگی نظام از بیکاری جوان، از خجلت خود آن جوان در داخل خانه بیشتر است؛ این را شما بدانید. بنده خودم وقتی‌که به فکر این جوان بیکار می‌افتم [شرمنده میشوم].» ۱۳۹۵/۰۳/۱۶ [۱۲]
در این چارچوب و با درک این شرایط به این جمع‌بندی می‌رسیم که اقتصاد «مسئله‌ی اصلی کشور» است: «امروز مسئله‌ی اوّل کشور، مسئله‌ی اقتصاد و مسائل اقتصادی و مشکلات و گره‌های اقتصادی است که اینها بایستی حل بشود.» ۱۳۹۵/۶/۳ [۱۳]
دولتی که بخواهد «خدمت» کند...
ریشه‌ی مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم در «فعال نبودن تولید داخلی» است: «وقتی تولید داخلی خوابید، همین وضعی پیش می‌آید که امروز هست: جوان ما بیکار میشود، اشتغال ما کم میشود، رکود بر کشور حاکم میشود، وضع زندگی و معیشت مردم دشوار میشود. اینها را که دیگر از طریق ارتباط با آمریکا و با اروپا نمیشود حل کرد، اینها را خودمان باید حل بکنیم. اینها کارهایی است که به عهده‌ی خود ما است.» ۱۳۹۵/۵/۱۱ [۱۴]
و حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم تنها با «رونقِ اقتصاد کشور» میسّر است: «هر دولتی که بخواهد به مردمِ خودش خدمت کند، اولین مسئله‌اش، مسئله‌ی معیشت مردم است، که بتواند مردم را اداره کند. خب، این به اقتصاد وابسته است. یک اقتصاد خوب، سالم، وافر و پیشرو میتواند وضع زندگی مردم را خوب کند.» ۱۳۹۰/۶/۶ [۱۵]
کمک به اقتصاد، «حرکت جهادی» است
فهم جایگاه و اهمیت موضوع در «منظومه‌ی آرمانی انقلاب اسلامی»، درک ابعادِ «توطئه‌ی دشمن» و همچنین «فهرست مشکلاتِ اقتصادی و معیشتی مردم» این گزاره را در برابر همگان قرار می‌دهد که: «اقتصاد کشور نیازمند یک حرکت جدّی و یک کار بزرگ است.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۱۶] چراکه: «ما اگر نتوانیم مشکلات این کشور را حل کنیم، نمی‌توانیم انقلاب را حفظ کنیم و طبعاً نمی‌توانیم آن را صادر نماییم.» ۱۳۶۹/۹/۱۴ [۱۷]
بر این اساس است که آیت‌الله خامنه‌ای «کمک به اقتصاد کشور» را «جهاد» معرفی کرده‌اند: «امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است. این جهاد است.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۱۸] و «بزرگ‌ترین مبارزه با آمریکا» را «کار کردن برای اصلاح امور و حل مشکلات معیشتیِ مردم» می‌دانند: «بزرگ‌ترین مبارزه‌ی با آمریکا کار کردن در این کشور است؛ کار، کار، تلاش، مجاهدت برای اصلاح امور کشور. این بزرگ‌ترین مبارزه‌ی با آمریکاست. چون آمریکاییها این را نمیخواهند. مسئولان دولتی و بخشهای مختلف باید برای ایجاد اشتغال و مبارزه با فساد و باز کردن گره‌های امور معیشت مردم و رونق دادن به اقتصاد کشور، حقیقتاً کار و تلاش کنند. هر کس در این زمینه‌ها مجاهدت و کار کند، بزرگ‌ترین مبارزه را با آمریکا کرده است.» ۱۳۸۱/۵/۵ [۱۹]
۱. بیانات در خطبه‌های نمازجمعه ۱۳۷۸/۳/۱۴
۲. بیانات در دیدار دانشجویان ۱۳۹۲/۵/۶
۳. بیانات در دیدار دانشجویان ۱۳۹۲/۵/۶
۴. بیانات در دیدار دانشجویان ۱۳۹۲/۵/۶
۵. نامه رهبر انقلاب به رئیس‌جمهور درباره الزامات اجرای برجام ۱۳۹۴/۷/۲۹
۶. دیدار دبیر و کارشناسان دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با رهبر انقلاب ۱۳۹۴/۱۱/۱۴
۷. بیانات در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۴/۱/۱
۸. بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی ۱۳۹۵/۱۱/۲۷
۹. بیانات در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات ۱۳۹۴/۱۰/۳۰
۱۰. بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی ۱۳۹۵/۱۱/۲۷
۱۱. بیانات در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۴/۱/۱
۱۲. بیانات در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۵/۰۳/۱۶
۱۳. بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت ۱۳۹۵/۶/۳
۱۴. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۹۵/۵/۱۱
۱۵. بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیأت دولت ۱۳۹۰/۶/۶
۱۶. بیانات در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۴/۱/۱
۱۷. بیانات در دیدار کارگزاران نظام ۱۳۶۹/۹/۱۴
۱۸. بیانات در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۴/۱/۱
۱۹. بیانات در دیدار اعضای ستادهای نمازجمعه ۱۳۸۱/۵/۵
