به دنبال پیروزی حجت الاسلام حسن روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و گمانه زنی ها مبنی بر حضور و عدم حضور برخی دولتمردان یازدهم در کابینه دوازدهم، سایت «تابناک» بر آن شد با بررسی برخی شاخص ها و معیارهایی که توسط برخی تحلیلگران و کارشناسان عرصه سیاسی و مدیریتی ارائه شده بود، وضعیت حضور «محمد رضا نعمت زاده» را در دولت آینده ارزیابی کند. این روند در مورد سایر اعضای کابینه و دولتمردان ادامه خواهد داشت و آنها نیز ارزیابی و تحلیل خواهند شد.
به گزارش «تابناک»؛ حجت الاسلام حسن روحانی بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، محمد رضا نعمت زاده را در سیزدهم مرداد سال 1392 به عنوان گزینه دولت یازدهم برای تصدی وزارتخانه صنعت و معدن به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و او توانست با کسب اکثریت آرا (اخذ شده: 283/ موافق: 199 رأی؛ مخالف: 60 رأی؛ ممتنع: 24 رأی) از مجلس به عنوان وزیر صنعت مشغول به فعالیت شد.
محمدرضا نعمتزاده در سال ۱۳۲۴ در تبریز به دنیا آمد. در تهران در مدرسه جامعه تعلیمات اسلامی به نام «سیدجعفری» و بعد در دبیرستان «فیاضی» تحصیل کرد.
***از تحصیل در آمریکا تا تأسیس انجمن اسلامی غرب آمریکاوی دو سال آخر را در دبیرستان علوی گذراند و فارغالتحصیل شد. تحصیلات دانشگاهی را به دلیل رشتهای که علاقهمند بود (مهندسی محیط زیست) در آمریکا گذراند و از دانشگاه برکلی لیسانس گرفت.
از همان ماههای آغازین بازگشت به ایران، جذب بخش خصوصی شد و حتی در دورهای، معلم بود و مبحث موتور و مکانیک را در دبیرستان تدریس میکرد. سالهای جوانیاش در کارخانهای خانوادگی، مدیر فنی بود و تا اواخر سال 1356 همین کار را ادامه داد.
نزدیک انقلاب و با مختصر سابقهای که در اعتراضها و فعالیتهای انقلابی داشت از اواخر سال 1356 کامل به جریان انقلاب پیوست.
وی پیش از انقلاب با انجمنهای اسلامی خارج کشور آشنا شد و فعالیتهای سیاسیاش را آغاز کرد. با شهید باهنر از طریق کارهای فرهنگی، کتب و جزوات و با هاشمی رفسنجانی و شهید رجایی در جریان اعتصابات صنعت نفت آشنا شد. در سالهای تحصیل در آمریکا و با کمک چند تن از دوستانش انجمن اسلامی غرب آمریکا را تأسیس کرد و تا زمانی که در آنجا بود، مسئولیتش را عهدهدار شد.
*** از حضور در کابینه رجایی تا حضور در کابینه روحانیاو در بازگشت هرچند مدتی به تدریس مشغول شد، با آغاز اعتراضها و اعتصابهای کارگری به انقلابیون پیوست. در خلال همین فعالیتها بود که با چهرههایی چون محمدعلی رجایی و علیاکبر هاشمی رفسنجانی آشنا شد. بعد از انقلاب و به واسطه آشناییاش با فضای کارگری، به "وزارت کار” رفت و همراه با حدودا ۸۰ تن از دوستانش در این وزارتخانه، گروهی به نام "بازرسی ویژه” تشکیل داد. این گروه که دفتر آن در طبقه دوم ساختمان وزارت کار در خیابان آزادی قرار داشت، وظیفهی حل مشکلات بین کارگران و کافرماها را در روزهای پرالتهاب بعد از انقلاب بر عهده داشت.
نعمتزاده چهار ماه بعد به عضویت هیأت مدیره «ایران خودرو» درآمد تا اینکه در اوج بحران تسخیر سفارت امریکا در تهران، با تصمیم "شورای انقلاب” که پس از استعفای دولت بازرگان، زمام امور را کامل در دست گرفته بود، وزیر کار معرفی شد. او ده ماه در این سمت ماند و در سال ۱۳۵۹ در دولت محمدعلی رجایی، وزیر "صنایع و معادن” شد.
وی یک سال بعد "معاونت اجرایی نخستوزیر” را بر عهده گرفت و سپس یک سال مدیر "برنامهریزی امور تولیدی و زیربنایی سازمان برنامه و بودجه” شد. نعمتزاده از سال ۱۳۶۱ نزدیک چهار سال "معاون سازمان صنایع دفاع” بود و سال ۱۳۶۷ نیز به مدت یک سال به عنوان مدیرعامل "شرکت توانیر” فعالیت کرد.
نعمت زاده از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به ترتیب در دولتهای شهید محمدعلی رجایی و آیتالله اکبر هاشمی رفسنجانی وزیر صنایع ایران بود.
او معاونت وزارت نفت و مدیرعامل پتروشیمی در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی بود و به دلیل اقدامات توسعهای در این دوره، پدر پتروشیمی ایران لقب گرفت. او علیرغم خدمات فراوانش در پتروشیمی توسط وزیر نفت کابینه اول احمدینژاد به عنوان معاون وزیر در امور پخش و پالایش و مدیریت عامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی ایران منصوب شد و مسئول اجرای برنامه سهمیهبندی بنزین در ایران (بزرگترین پروژه IT کشور) در تابستان ۱۳۸۶ بود. پس از اتمام پروژه و تحت فشار وزیر او را به سمت مشاور عالی خود منصوب کرد.
او سمت هایی چون معاونت سازمان صنایع دفاع، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل توانیر را نیز بر عهده داشته است.
*** برکناری نعمت زاده بعد از انتقاد از احمدی نژادنعمتزاده پس از مصاحبه با روزنامه اعتماد و انتقاد از عملکرد احمدی نژاد و متفاوت دانستن وی با رجایی، بلافاصله از سمت مشاور ارشد وزیر نفت برکنار شد.
او که در سال ۱۳۸۸ پیش از انتخابات جنجالبرانگیز۸۸ توسط محمود احمدینژاد بازنشسته شده بود، در سال ۱۳۹۲ با درک نیاز کشور به تغییر مسیر و اعتدالگرایی، ریاست ستاد انتخاباتی روحانی را به عهده گرفت.
*** نعمت زاده یکی از وزرای ثروتمند کابینهنعمتزاده پیش از انتخابش به عنوان وزیر صنعت دولت یازدهم ایران، در ۱۲ شرکت خصوصی به عنوان عضو هیأت مدیره فعالیت داشت. نام این شرکتها که غالباً در حوزه صنعت نفت فعالند، عبارتند از: رسا فارمد، پلیمری پویا جم خاورمیانه، ارگ شیمی پارسا، مهندسی توسعه پترو فرایند کرخه، الوند پترو انرژی کیش، هرمزان تجارت گستر کیش، برق انرژی پاینده جم، توسعه پتروشیمیایی ساحل دریا، توسعه نگین مکران، توسعه صنعت نعمت، تولید برق دژپل انرژی و شرکت کیمیا صنایع دالاهو. با توجه به درآمدی که وی از حضور در این گونه سمتها کسب میکند، وی را یکی از ثروتمندترین مردان کابینه دولت یازدهم می دانند.
هرچند به تدریج نام نعمتزاده از هیأتمدیرهی این شرکتها خارج شده، این دختران او، شبنم و زینب هستند که همچنان در فعالیت های پدر نقش مهمی دارند.
شبنم نعمتزاده مدیرعامل شرکت "رسا فارمد” و زینب نیز عضو هیأت مدیره آن است. این شرکت در زمینه مواد غذایی، حیوانی، نباتی، نباتات و حیوانات زنده، مواد شیمیایی، دارویی و محصولات وابسته فعالیت میکند. وی همچنین در زمینه واردات دارو نیز به تجارت مشغول است و در حال حاضر عضو هیأت مدیره اتحادیه "واردکنندگان مکملهای غذایی، رژیمی، ویتامینی و گیاهی ایران” است.
او بنیانگذار و مالک اصلی هلدینگ "نِبکو” (شرکت توسعه تجارت نعمت) است که در حوزه صنایع پتروشیمی، صنایع بالادستی نفتی، انرژی، تجهیزات صنعتی، و تجارت، فعالیت میکند.
محمدرضا نعمتزاده میزان دارایی خود را ۹۳۰ میلیارد تومان اعلام کرده است.
*** نعمت زاده نخستین وزیر 3 کارته دولتدر ۲۴ تیر ۱۳۹۳، نعمتزاده به دلیل عدم پرداخت مستمری بازنشستگان صنعت فولاد از مجلس شورای اسلامی کارت زرد گرفت. در نهم دی ۱۳۹۳، نعمتزاده برای دومین بار برای پاسخ به سؤالات نمایندگان در مجلس حضور یافت که این بار نیز با ۱۰۲ رأی موافق، ۸۹ رأی مخالف و ۱۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۸ رأی مأخوذه نتوانست نمایندگان را قانع کند. در ۱۶ آذر ۱۳۹۴، نعمتزاده برای سومین بار برای پاسخ به سؤال حمید رسایی مبنی بر دلیل عضویت نعمتزاده در هیأت مدیره دهها شرکت خصوصی، در مجلس حضور یافت؛ اما این بار نیز نمایندگان از پاسخ وی قانع نشدند و با ۷۳ رأی موافق، ۱۰۶ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع از مجموع ۱۸۹ رأی مأخوذه، سومین کارت زرد را به وزیر صنعت دادند.
حذف ایرانکد و شبنم، استفاده از نیروهای ناکارآمد، واگذاری معادن به اشخاص غیرمرتبط، استفاده نکردن از نیروهای جوان، به حاشیه راندن کارشناسان، ایجاد التهاب در بازار با اظهارات غیرکارشناسانه و نیز گرانی ملزومات روزانه مردم، افزایش واردات کالاهای لوکس و همچنین اخراج بیرویه و غیرمنطقی نیروها در شهرکهای صنعتی به ویژه تهران از مهمترین دلایل نمایندگان برای استیضاح نعمت زاده بود.
همچنین احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس در گزارشی مستند، ابهاماتی را پیرامون برخورداری امتیازات ویژه برای یک واردکننده دامی مطرح کرد؛ گزارشی که با واکنش نعمتزاده مواجه شد و او در نامهای به علی لاریجانی رئیس مجلس، ضمن تشریح مشکلات فرارو و تلاش دولت برای تأمین به موقع کالاهای اساسی و نهادههای دامی، بر فراهم آوردن فرصت برابر برای همه واردکنندگان تأکید کرد.
پس از توزیع سبد کالا در دولت یازدهم، انتقاداتی به نحوه عملکرد وزیر صنعت و تجارت مطرح شد تا جایی که وی مجبور شد برای پاسخ به پرسش نمایندگان به مجلس برود.
البته اینها به تنهایی از حاشیه سازی وزیر صنعت و معدن دولت یازدهم نبود و او در مصاحبه ای با بیان اینکه در اقتصاد نیز نیازمند واردات مدیران اقتصادی خارجی هستیم، گفت: همان طور که در بخشهای ورزشی مربی خارجی به کشور میآوریم، در بخش صادرات نیز برای توسعه بازارهای صادراتی نیازمند ورود مدیران اقتصادی خارجی هستیم.
دیری نپایید که مسئولان دولت هم مجبور به پاسخگویی به حاشیه سازی این عضو کابینه شدند. در همین راستا اکبر ترکان، دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و مشاور رئیسجمهور در برنامه تلویزیونی متن ـ حاشیه در خصوص انتقادات محمدرضا نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت از عملکرد ضعیف مناطق آزاد و حجم بالای قاچاق در این مناطق گفته بود "آقای نعمتزاده بیهوا حرف میزند."
وی در ادامه نسبت به اظهارات وزیر صنعت، این طور گفته بود که آیا خوب است من مطالبی را در خصوص ایشان بیان کنم؟! بنده خجالت میکشم یکسری مسائل را در خصوص ایشان بر زبان آورم.
البته ترکان در ادامه واکنش به سخنان نعمت زاده در خصوص مناطق آزاد این طور اعلام کرده بود که نعمتزاده مواظب حرف زدنش باشد، وگرنه از کوره در میروم و چیزهایی میگویم!
نعمت زاده در خصوص ماندن یا رفتنش در دولت بعد گفت: این مملکت برای خودمان است و باید تمام توان خود را برای کمک و پیشرفت آن انجام دهیم. بنده یک بار بازنشسته شدم و دوباره برگشت به کار داده شدهام. البته تا آخر عمر نیز نمیتوانم کار دولتی انجام بدهم. بالاخره باید نیروهای جوان تربیت شده و وارد بازار شوند، نمیشود مثل 10 سال قبل کار کرد. من در این زمینه تابع تصمیم بزرگترها هستم.
وی با اشاره به اینکه در همین دولت یازدهم هم با آقای روحانی شرط کرده بودم که در کابینه حضور نخواهم داشت، گفت: بالاخره تصمیم بر این شد که مدیریت وزارت صنعت در اختیار بنده قرار بگیرد.
کارشناسان بر این باورند که نعمت زاده به دلیل وجود برخی مشکلات و ضعف های مدیریتی و سن بالای او امکان حضور مجدد او در کابینه نزدیک به صفر خواهد بود و روحانی فرد دیگری را برای وزارت صنعت و معدن به مجلس شورای اسلامی برای کسب رأی اعتماد معرفی خواهد کرد.
حال باید تا معرفی کابینه حجت الاسلام حسن روحانی منتظر ماند و دید که آیا حسن روحانی همچنان به حضور نعمت زاده در کابینه خود اعتماد می کند.
در همین راستا «تابناک» به دنبال پیروزی حجت الاسلام روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و گمانه زنی ها مبنی بر حضور و عدم حضور برخی از دولتمردان یازدهم در کابینه دوازدهم بر آن شد تا با بررسی شاخص ها و معیارهایی از جمله « نزدیکی و دوری به رئیس جمهور، محبوبیت در افکار عمومی یا عدم محبوبیت، اجماع در بین گروه های سیاسی و مجلس و ارتباط با نهادهای غیردولتی، سن و سال قابل قبول برای کارهای اجرایی، دستاورد درخشان قابل اتکا در دولت یازدهم، تعامل مطلوب با رسانه های گروهی و قدرت اقناع افکار عمومی، میزان همسویی با برنامه های دولت دوازدهم، تجربیات و سوابق مرتبط با حوزه تخصصی و نحوه ورود به کابینه، میزان استقلال رأی وزیر نسبت به لابی های قدرتمند تحمیل تخصصی نیرو(عزل و نصب ها)، کارآمدی یا ناکارآمدی، حاشیه ها و دردسرهای وزیر برای دولت» که توسط برخی تحلیلگران و کارشناسان عرصه سیاسی و مدیریتی ارائه شده بود، وضعیت حضور «محمدرضا نعمت زاده» را در دولت آینده ارزیابی کند
.
با توجه به نمرات کسب شده از سوی «محمدرضا نعمت زاده»، او در حوزه هایی که مربوط به عملکردش در وزارت صنعت، معدن و تجارت می شود، نمره ضعیف و یا متوسط گرفته و در بخش هایی مثل نزدیکی به رئیس جمهور، تجربیات و سوابق مرتبط نمره خوب کسب کرده است.
توجه به مجموع نمرات نعمتزاده که شامل 2 نمره خوب، 6 نمره ضعیف و 3 نمره متوسط می شود، بیانگر این است که باید عملکرد او را ضعیف یا متوسط رو به ضعیف به دلیل کسب نمرات ضعیف در حوزه عملکردی برشمرد. با این اوصاف و با توجه به اینکه وعده های روحانی در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، نیازمند وزیران قوی و با عملکرد مطلوب مدیریتی است، به نظر می رسد در ارزیابی عملکرد نعمت زاده می توان به این نتیجه رسید که او احتمالا در دولت دوازدهم جایی نداشته باشد.