روزنامه ایران در گزارش میدانی از حال و هوای شبهای امامزاده صالح نوشت:
«یعنی مرض قند ندارم؟»صدای زنی از داخل مطب سیار در صحن امامزاده صالح شنیده میشود: «نه خیالت راحت. چند تا قرص تقویتی نوشتم.» جلوی مطبهای سیار صف کشیدهاند. بیشترشان از جنوب شهر آمدهاند. دفترچه بیمه شان دست شان است و منتظرند. برای زیارت امامزاده صالح آمده بودم، پزشکان را داخل این غرفهها دیدم، گفتم بیایم سونوگرافی بدهم.»
اینها را لیلا که 36 ساله است، میگوید: «کیست دارم، دارو میخورم بیرون سونوگرافی پول زیادی میگیرند گفتم بیایم اینجا رایگان سونو شوم شاید کیستم افتاده باشد میخواهم باردار شوم.»
او کنار چند زن و یک مرد در صف سونوگرافی در صحن امامزاده صالح ایستاده تا نوبتش شود: «خیلی کار خوبیه، من از تلگرام فهمیدم که عدهای پزشک خیر و خوب آمدهاند اینجا و رایگان مریضها را ویزیت میکنند به همسایههام هم میگویم بیایند و سونوگرافی بدهند.» مرتضی و سهیلا هم در صفاند. سهیلا چند وقتی است سردردهای مزمن دارد و همسرش بعد از تصادف با موتور استخوان پایش درد میکند: «از طریق کانالهای تلگرامی فهمیدیم پزشکهای خیر قبل از افطار به امامزاده صالح میآیند و بیماران را رایگان درمان میکنند. اومدم پزشک برایم «ام آر آی» بنویسد قبلاً دکتر رفتم سر درد شدید دارم، کف دستم هم سوزش دارد دکتر برایم «ام آر آی» نوشته بود اما بیرون 270 هزار تومان باید بدهم دولتیها هم که باید چند ماه در نوبت بمانیم، برای مان سخت بود این هزینه را بدهیم، همسرم پیک است. متوجه شدیم ام آر آی را میتوانیم اینجا مجانی انجام دهیم آمدیم اینجا. جوابش را میبرم بیرون به دکترم نشان دهم.»
زن میانسالی که کنارش ایستاده بود هم با سر تأیید میکند. آن یکی هم که جواب آزمایش هپاتیتش منفی است و خیالش راحت شده، میگوید: «من از پارسال میخواستم آزمایش خون بدهم. چند روز پیش اتفاقی اینها را در حرم دیدم و اومدم برای ویزیت. خیلی کم خون شده بودم و نای راه رفتن نداشتم. اینجا متخصص عفونی دارد که من در عمرم یکبار هم پیش متخصص عفونی نرفته بودم آمدم و برایم آزمایش نوشت. رفتم جایی که خودشان معرفی میکنند آنجا هم همه کارها رایگان است هیچ پولی نمیدهیم، جواب آزمایش را هم همان روز میدهند. یک مرکز شبانه روزی است. میپرسم از چه طریقی متوجه ارائه خدمات پزشکی در امامزاده صالح شدید:« من از شبکه خبر شنیدم. خانه ما خانی آباد است با اتوبوس یک راست آمدم اینجا.» چادر سفیدش را جلو میکشد و به مسیرش رو به سوی حرم ادامه میدهد.
داخل حیاط امامزاده صالح نسبتاً شلوغ است. چادرهای سفید رنگی که پلاکاردهایی روی آن چسبانده شده از دور هم دیده میشود. زنان و مردان با دفترچههای بیمه ای که دست شان است همه جا دیده میشوند یا در صف ایستادهاند یا داخل غرفهها که گوشه سمت راست صحن است، مشغول صحبت با پزشکان هستند. بنیاد بیماریهای نادر دو سال است که در ایام ماه مبارک رمضان در صحن امامزاده صالح پا به پای بیماران کم بضاعت و فقیر همراه دردهای شان شده، همراه درد مادرها و اضطراب پدرهایی است که به خاطر فقر و نداری سال هاست رنگ مطب و پزشک متخصص را به خود ندیدهاند. محل زندگیشان دورتر از آن چیزی است که فکرش را کنید. آنها نه از اهالی تجریش هستند و نه ساکنان مناطق مرفه نشین تهران. اغلب کسانی که در صف ایستادهاند از جنوب شهر آمدهاند و از حاشیه. خیلی از آنها به زور نان شبشان را تهیه میکنند چه برسد که سری به مطب پزشکان متخصص و آزمایشگاههای سطح شهر بزنند و وضعیت سلامت شان را محک بزنند. حالا دلشان کمی خوش است که در ایام ماه مبارک رمضان کاروانهایی از پزشکان سری به آنها میزنند و معاینهشان میکنند. حالی میپرسند، قرص و آمپولی تجویز میکنند و آزمایشی مینویسند بدون اینکه پولی بگیرند.
این پزشکان دو سال است که ماه رمضان به امامزاده صالح میآیند و چادرهای شان را برپا میکنند. یک چادر مخصوص زنان است. آنجا ماماها و متخصصان زنان، سلامت مادران را بررسی میکنند. چادر بعدی ویژه سونوگرافی است. چادرهای دیگر هم مختص پزشکان متخصص مثل داخلی، عفونی، مغز و اعصاب، زنان و زایمان و ارتوپد و پزشک عمومی است. اینجا خبری از بیمارستان و درمانگاه نیست. چادرها نقش مطبهای پزشکان متخصص را دارند. خبری هم از نسخههای گران قیمت امآرآی، سونوگرافی و سیتیاسکن و... نیست همه چیز رایگان است. اینجا طرح «نسخههای شفا بخش رمضان» از سوی بنیاد بیماریهای نادر اجرا میشود. حدود 15 پزشک متخصص و عمومی به صورت داوطلبانه روزانه بیش از 600 بیمار را مورد معاینه و مداوای رایگان قرار میدهند. دکتر نجمی متخصص بیماریهای مغز و اعصاب به یکی از بیماران توضیح میدهد که برایش سی تی اسکن نوشته و میتواند به مرکز تصویربرداری شبانه روزی... مراجعه کند و رایگان سی تی شود.
سراغ پیرمردی در غرفه پزشک متخصص مغز و اعصاب میروم و از نحوه آشناییاش با طرح «نسخههای شفابخش» سؤال میکنم. «من دنبال دکتر اعصاب و روان بودم پریشب از تلویزیون شنیدم. حقیقت توان مالی نداریم گفتم شاید اینجا دکترهاش متخصص اند. از ساعت 3 بعد از ظهر تا الان اینجا هستم. هنوزم (10 شب) نوبتم نشده تازه شمارهام را خواندهاند.» میپرسم سخت تان نیست از جنوب تهران به اینجا بیایید: «اگر میآمدند مرقد امام بهتر بود. جنوب شهر مریض زیاد است اکثر اینهایی که اینجا آمدهاند همه از جنوب شهر آمدهاند.»
خانم جوانی که مسافر است و از اردبیل به خانه یکی از اقوامش آمده درباره نحوه آشناییاش با خدمات رایگانی که اینجا ارائه میدهند، میگوید: «من میخواهم بروم پیش ارتوپد. از ساعت 6 بعد از ظهر آمدهام اینجا هنوز نوبتم نرسیده است. مثل اینکه تا ساعت 5 و نیم به 200 نفر نوبت دادند. از طریق تلگرام فهمیدم. واقعاً بضاعتش را ندارم بخواهم هزینه کنم.»
فهیمه قاسمی مسئول بخش پزشکی بنیاد بیماریهای نادر به روزنامه ایران میگوید: «پزشکهای متخصص مختلفی از پانزدهم تا آخر ماه رمضان هر روز از ساعت 6 بعد از ظهر تا 11 شب به بیماران خدمات میدهند. ما اینجا هر سری پزشکان متخصص داخلی، زنان و زایمان، عفونی، قلب و عروق، مغز و اعصاب، اعصاب و روان و پزشکان دیگری اینجا داریم و بصورت تمام وقت به بیماران خدمات میدهند. بیمار بعد از آنکه در اینجا خدمات اولیه را گرفت و ویزیت شد به مرکز ما ارجاع داده میشود. تمام خدمات کلینیکی و پاراکلینیکی در مرکز به صورت صددرصد رایگان انجام میشود. البته امسال دستگاه سونوگرافی را مستقر کردیم و پزشک سونو داریم اما اگر باز هم بیمار به سونوگرافی پیشرفته نیاز داشته باشد به مرکز ارجاع داده میشود. آزمایشهای معمول هم در مرکزمان درخیابان جمالزاده رایگان انجام میشود.»
صدای مراجعهکنندگان در محوطه پیچیده، آن قدر بلند صحبت میکنند که صدای پزشکان به زحمت شنیده میشود؛ دنبال نوبت شان هستند که زود ویزیت شوند: «استقبال خیلی خوبی از این طرح شده روزانه بیش از 600 بیمار داریم عمده مشکل شان مغز و اعصاب، زنان و قلب و عروق و داخلی است. بیش از نیمی از مراجعهکنندگان به ام آرآی،سی تی اسکن، ماموگرافی و سنجش تراکم استخوان نیاز داشتند.» او میگوید «این دفترچههایی که در دست بیماران میبینید بیشتر به خاطر تجویز دارو است. به گفته قاسمی، پزشکان از طریق فراخوانهایی که در سایتهای تلگرامی و فضای مجازی صورت گرفت اعلام همکاری کردند؛ این پزشکان شیفتهای شان را بخاطر این طرح تعطیل کردهاند.» همان طور که رهبری در خطبههای عید فطر از طرح «نسخههای شفا بخش رمضان» حمایت کردند امسال هم قرار شد سلامت افراد کم بضاعت را که برای زیارت به امامزاده میآیند بررسی کنیم. 90 درصد مراجعه کنندگان جزو اقشار کم درآمد هستند. شما نگاه کنید متوجه میشوید همه اینها از لحاظ مالی در سطح پایین هستند و البته افغانها هم در این چند روز زیاد مراجعه کردهاند. ما مراجعه کننده از 3 تا 80 سال داشتیم. در این چند وقت حدود 6 بیمار نادر شناسایی کردیم که به بنیاد بیماریهای نادر ارجاع دادیم. امروز بیمار CP (فلج مغزی) داشتیم که تا به امروز نمیدانستند میتوانند با عضویت در بنیاد، خدمات رایگان دریافت کنند. کارت، سلامت بنیاد بیمارهای نادر صادر میکنیم مردم میتوانند با داشتن کارت از خدمات بنیاد استفاده کنند.»
بعد از آنکه حرف هایم با خانم قاسمی تمام میشود به غرفه دکتر زهرا ریاضی پزشک متخصص عفونی و داخلی میروم. زن 60 ساله ای با لهجه افغان به او توضیح میدهد که سه سال است درد کمر، سنگ کلیه و سوزش ادرار دارد. دکتر ریاضی میگوید: از بعد از ظهر تا ساعت 11 شب 140 مریض دیدهام. سال دوم است که اینجا میآیم. از تولد امام حسن مجتبی(ع) تا آخر ماه رمضان هستیم. امامزاده صالح محل متبرکی است و بیماران معمولاً به اینجا توسل میکنند مخصوصاً در این ایام افراد کم بضاعت بویژه دردمندان بنا بر دلایل اعتقادی زیاد به امامزاده میآیند. بیماران از اسلامشهر، کرج و رودهن و پایین شهر میآیند. ما در اینجا به نوعی غربالگری هم میکنیم، بیماران نادر را شناسایی کردیم. من در این چند روز با ویزیت و آزمایشهای قبلی 5 بیمار نادر را شناسایی کردم. امروز یک بیمار ناشنوا و کم بضاعت داشتیم که اورژانسی بستری شد. این بیمار دیابتیک بود، نارسایی کلیه داشت، فشار خونش بالا بود و بشدت کم خون بود.
این پزشک متخصص عفونی و داخلی که 15 روز است به امامزاده صالح میرود ادامه میدهد: بیشتر پزشکانی که در این طرح شرکت کردهاند جزو پزشکان با تجربه هستند بعد از اعلام فراخوان، پزشکان جوان حاضر نشدند در طرح شرکت کنند نمیدانم شاید آرمانهای پزشکان جوان تغییر کرده است. او میگوید: دیروز برای بیماری سیتیاسکن نوشتم الان همینجاست بیماران اینجا خارج از نوبت در مرکز کارشان انجام میشود. در این چند روز دو مورد هپاتیت، دو مورد سل و دو مورد نیاز به عمل جراحی تشخیص دادیم. بیماریهای عفونی شایع مثل عفونتهای ریه، سر و کلیوی زیاد داریم. بویژه بیماریهای روده ای، سوءتغذیه و کمبود ویتامین د بین افاغنه زیاد است حتی نوشتن یک نسخه که داروهای شان را تهیه کنند خیلی به آنها کمک میکند. در بین هموطنان مان هم دیابت به عنوان بیماری زمینهای بسیار نگرانکننده است که به خاطر کم بضاعتی دنبالش نمیروند.
ساعت از 11شب گذشته، زائران و آنها که از تلگرام و تلویزیون از حضور این پزشکان مطلع شدهاند با رضایت خاطر صحن امامزاده صالح را ترک میکنند.