تقریبا همه بازیگران منطقه ای و بین المللی، مخالفت خود را با برگزاری همه پرسی اقلیم کردستان عراق ـ که قرار است در سوم مهرماه (25 سپتامبر) برگزار شود ـ اعلام کرده اند. در این میان، رویکرد یکی از بازیگرانی که در سالیان اخیر، نقش عمده ای در تحولات خاورمیانه داشته، نیز متناقض و قابل تأمل است؛ بازیگری که ظاهرا یکی از دوستان ایران در منطقه است و انتظار می رود ملاحظات امنیتی و سیاسی ایران را نیز در نظر داشته باشد!
به گزارش «تابناک»؛ بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند با توجه به روابط نزدیک ایران و ترکیه به روسیه، مسکو رویکرد قاطعی برای مخالفت با همه پرسی اقلیم کردستان در پیش می گرفت، ولی این بازیگر جهانی، نه تنها مخالفت قاطعی نداشته، بلکه به صورت ضمنی نیز موافقت خود را با برگزاری این همه پرسی اعلام کرده است.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه چندی پیش، در مصاحبه با شبکه خبری رووداو گفت: مسکو معتقد است که همهپرسی، بیان آرمانها و چشماندازهای مردم کردستان است، ولی ما امیدواریم که اربیل در زمان اتخاذ تصمیمات نهایی، نتایج سیاسی، ژئوسیاسی، دموگرافی و اقتصادی این اقدام را در نظر بگیرد؛ با توجه به اینکه مسأله کردستان از مرزهای کنونی عراق تجاوز کرده و در اوضاع برخی کشورهای همجوار تأثیر میگذارد و مسأله کردستان نقش مهم و جایگاه بارزی در چارچوب روند حل و فصل بحرانهای کنونی منطقه دارد.
وی گفت: ما امیدواریم که مردم کردستان به صورت مسالمتآمیز خواسته خود را بیان کنند و اجرای نهایی نتایج همهپرسی به گونهای باشد که تمامی عواملی که ذکر کردیم از جمله اوضاع منطقه و مواضع کشورهای همجوار عراق در آن در نظر گرفته شود.
لاوروف گفت: آرمانهای قانونی مردم کردستان، الگویی برای مردم دیگر است و باید براساس قوانین بینالمللی محقق شود. این مسأله درباره تصمیم برگزاری همهپرسی نیز که میدانیم تصمیم نهایی اربیل است، صدق میکند.
اما فارغ از مصاحبه مقامات روسیه، خبرگزاری رویترز در خبری اعلام کرد که بزرگترین غول نفتی روسیه در پی سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری در بخش گازی اقلیم کردستان عراق است؛ خبری که همزمانی آن با تحولات و تنش های همه پرسی قابل تأمل و هشدار دهنده به نظر می رسد.
در همین زمینه، رویترز نوشته است: غول نفتی روسنفت روسیه در آستانه همه پرسی استقلال در کردستان عراق، با توسعه تعهدش، در خطوط لوله گازی این منطقه سرمایهگذاری خواهد کرد.
منطقه کردستان از سال ۲۰۱۴ به صورت مستقل از دولت مرکزی در بغداد نفت صادر کرده و شرکت دولتی روسنفت امسال به جمع خریداران نفت این منطقه پیوسته و صدها میلیون دلار به این منطقه نیمه خودمختار وام اعطا کرده که با فروش نفت آتی تضمین شدهاند.
اکنون روسنفت سرمایهگذاریهای خود را به گاز توسعه داده و موافقت کرده ساخت خطوط لوله گاز طبیعی در کردستان را تأمین مالی کند. منابع آگاه از قرارداد روسنفت و دولت منطقهای کردستان، اعلام کردهاند این سرمایهگذاریها بالغ بر یک میلیارد دلار خواهد بود.
کردستان به توافقهای پیشفاینانس نفت برای بهبود موقعیت مالی خود متکی بوده، ولی برای توسعه ذخایر گازی بزرگ خود ـ که مستلزم سرمایهگذاری بیشتر برای توسعه در بلندمدت هستند ـ در کشمکش بوده است. ورود روسنفت به روند توسعه گاز که تاکنون از سوی شرکتهای متوسط هدایت شده است، سرعت خواهد بخشید. برای روسنفت که بزرگترین شرکت نفتی سهامی عام جهان از نظر تولید است، این توافق بلندپروازیهای گازی بینالمللی این شرکت را تحکیم میکند.
روسنفت مدتها در تلاش برای به چالش کشیدن گازپروم در صادرات گاز روسیه به اروپا بوده است. ساخت این خط لوله برای ترکیه، به معنای عرضه جدید برای اقتصاد متقاضی انرژی این کشور بوده و احتمالا ترکیه را به یک مرکز بزرگ برای عرضه گاز به اروپا تبدیل میکند.
انتظار میرود ظرفیت این خط لوله پاسخگوی حداکثر ۳۰ میلیارد مترمکعب صادرات گاز در سال علاوه بر عرضه به کاربران داخلی باشد. کردستان بر یکی از بزرگترین ذخایر گازی بهرهبرداری نشده در نزدیک دروازه اروپا تکیه زده است؛ حجمی که روسنفت میخواهد به کردستان برای صادرات به بازارها کمک کند، بزرگ است و معادل ۶ درصد از کل تقاضای گاز اروپا و یکششم از حجم صادرات گاز کنونی از سوی روسیه است که تاکنون بزرگترین صادرکننده گاز به اروپا بوده است.
این خط لوله در سال ۲۰۱۹ برای استفاده داخلی کردستان ساخته خواهد شد و صادرات آن قرار است در سال ۲۰۲۰ آغاز شود. روسنفت پیش از این به کردستان پول وام داده بود که با فروش آتی نفت تضمین شده و همچنین موافقت کرده بود، به این منطقه برای گسترش زیرساخت خط لوله خود کمک کند.
بر اساس گزارش رویترز، کردستان به دنبال افزایش صادرات نفت خود به یک میلیون بشکه در روز تا پایان دهه جاری از ۰.۶۵میلیون بشکه در روز در حال حاضر است.
در نهایت باید گفت، در حالی که جامعه بین المللی برگزاری همه پرسی اقلیم کردستان را تضعیف کننده ثبات و امنیت منطقه می دانند و تلاش دارند با برشمردن خطرات آن، مقامات اقلیم را برای لغو یا تعلیق رفراندوم راضی کنند، سرمایه گذاری بزرگترین غول نفتی روسیه در اقلیم کردستان نتیجه ای جز مصمم تر شدن بارزانی برای برگزاری همه پرسی و در ادامه ایجاد آشوب در عراق و منطقه نخواهد داشت.
از سوی دیگر، تناقض رفتاری روس ها در برابر متحدان خود بیش از پیش نمایان خواهد شد و می تواند زمینه های بدبینی به اهداف این بازیگران در منطقه را فراهم کند.