هر دو جریان اصولگرایی و اصلاح طلبی پس از آنکه زمینه جدی و مقبولیت تام برای احزاب خود در جامعه نیافتند، دیدگاه ها و اقدامات خود را برای حضور در انتخابات های مختلف به ویژه در چند انتخابات اخیر به سمت تشکیل جبهه های متشکل از تمامی احزاب درون جریانات خود سوق دادند؛ هرچند برخی احزاب اصولگرا و اصلاح طلب در قالب این جبهه ها قرار نگرفتند و یا حاضر نشدند با این ساز و کارها، اقدامات خود را همراه کنند، اکثریت احزاب درون دو جناح، کار خود در انتخابات را در قالب همین جبهه های سیاسی دنبال کردند.
به گزارش «تابناک»؛ در آخرین انتخابات که 29 اردیبهشت ماه برگزار شد و مردم گزینه های خود برای ریاست جمهوری دوازدهم و پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا را برگزیدند، اصلاح طلبان همچون چند انتخابات اخیر، این بار فعالیت های خود را در چارچوب شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان و اصولگرایان پس از تجربه های مختلف از جمله جبهه آبادگران انقلاب اسلامی و جبهه متحد اصولگرایان، با ساز و کاری تحت عنوان جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی، پای به عرصه رقابت گذاشتند.
آسیب‌های جبهه‌های اصولگرایی و اصلاح‌طلبی
اکنون با گذشت چند ماه از انتخابات ریاست جمهوری و شوراها و با توجه به در پیش بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1398، اصلاح طلبان و اصولگرایان در پی آسیب شناسی ساز و کارهای انتخاباتی خود هستند. اصلاح طلبان از این باب که سیستم تعریف شده انتخاباتی شان در برخی نقاط مورد اقبال قرار نگرفته و البته از طریق آن چهره هایی وارد مجلس و شورا شده اند که یا سنخیتی با جریان اصلاح طلبی ندارند، بلکه در برخی مواقع مخالف مسائلی پذیرفته شده، در چارچوب این جریان هم اقدام می کنند.
همچنین راهیابی برخی چهره ها به نهادهای تصمیم گیر از طریق ساز و کار انتخاباتی اصلاح طلبان و لابی که برای حضور این افراد در لیست ها صورت گرفته، انتقاد دیگری است که اصلاح طلبان را وادار به پالایش و ارزیابی شورای عالی در اوضاع کنونی کرده است.در وهله اول، جریان اصلاح طلبی به دنبال پیدا کردن دلایل این آسیب است که چرا ساز و کار شورای عالی و به دنبال آن لیست ارائه شده توسط این ساز و کار در برخی نقاط کشور مورد اقبال قرار نگرفته و نمی گیرد، در حالی که آنها از سال 1392 تا کنون از طریق همین ساز و کار توانسته اند در تهران بر رقیب خود یعنی اصولگرایان فائق آیند.
نکته دیگر آنکه در جریان انتخابات مجلس شورای اسلامی، اصلاح طلبان لیستی را به ویژه در تهران و البته برخی دیگر از حوزه های انتخابیه ارائه کردند که صرفا چهره های اصلاح طلب درون آن جای نگرفته بودند، بلکه برخی اعتدالگرایان و حتی اصولگرایان معتدل نیز درون لیست های جریان اصلاح طلبی قرار گرفته و اتفاقا موفق شدند با تکیه بر همین مسأله وارد قوه مقننه شوند. در جریان تشکیل فراکسیون امید و برخی تصمیم گیری های مهم در مجلس نظیر انتخابات هیأت رئیسه و رأی اعتماد به وزیران پیشنهادی یا استیضاح وزیران، همین چهره ها بعضا بر خلاف خواسته های جریان اصلاح طلبی عمل کرده اند.
تلاش ژن‌های خوب برای راهیابی به نهادهای قدرت!برخی در آغاز تشکیل چنین لیست هایی از سوی جریان اصلاح طلبی را به معنای بلوغ سیاسی چهره ها و جریان مذکور خواندند، اما حالا که برخی منویات و خواسته های اصلاح طلبان در موضوعاتی به ویژه تصمیمات نمایندگان مجلس محقق نشده، بسیاری از چهره های این جریان این موضوع را یک آسیب جدی می خوانند که می توان برای انتخابات آینده در مورد آن تجدید نظر کرد.
سومین مسأله اینکه پس از مطرح شدن موضوع «ژن خوب»، تکاپو برای معرفی چهره هایی که از این ناحیه توانسته اند به نان و نوایی برسند، به جامعه خیلی جدی شد. اولین موضوع بررسی لیست های انتخاباتی و شناسایی افرادی بود که توانسته اند با لابی پدر یا یکی از نزدیکانشان در لیست های انتخاباتی قرار گرفته و با توسل به این موضوع، به نهادهای تصمیم گیر و نهادهای قدرت راه پیدا کنند. یکی از آسیب های جدی لیست اصلاح طلبان برای انتخابات شورا که البته چند ماه پس از انتخاب این افراد توسط مردم صورت گرفت، همین موضوع بود که حالا اصلاح طلبان قصد دارند ضمن پالایش ترکیب شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان به دلیل چنین انتخاب هایی، تصمیمات دیگری در این زمینه بگیرند.
یکی از این تصمیمات را «حسین مرعشی» سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی در گفت و گویی پیشنهاد کرده و برای جلوگیری از این آسیب که ممکن است باعث سلب اعتماد مردم از اصلاح طلبان بشود، پیشنهاد کرده است که شورایی بالاتر از شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان در انتخابات آینده شکل بگیرد که بر اقدامات و تصمیمات شورای عالی نظارت کافی را داشته باشد.
نگاه متفاوت دو اصلاح طلب به شورای عالی سیاستگذاریالبته این اظهارات مرعشی توسط «محمدرضا تابش» یکی از اعضای شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان با واکنش مواجه شده است. او با اشاره به اظهارات مرعشی درباره شکل گیری شورایی بالاتر از این شورا گفته که «تشکیل شورایی بالاتر از شورای عالی معنا و مفهومی ندارد.»
تابش اظهار کرده که «با توجه به نقدها، اصلاحات و پیشنهادهایی که ارائه شد، ساختار شورای عالی بازبینی شد و تغییر کرد. الان پیشنهادهایی وجود دارد که مورد توجه قرار می گیرد. تشکیل شورایی بالاتر از شورای عالی معنا و مفهومی ندارد. ساختار شورای عالی باید بر اساس مقتضیات و تنگناهای جامعه، دموکراتیک، اثربخش و کاربردی باشد.»
مسائلی که عنوان شد، عمده ترین اشکالات و نقدها به ساز و کار انتخاباتی جریان اصلاح طلبی بود که ممکن است در انتخابات آتی همان طور که عنوان شده با تغییراتی مواجه شود و یا اینکه تحت لوای یک ساز و کار نظارتی حزبی قرار گیرد.
طیف تحول‌خواه اصولگرا، اصلی‌ترین دنبال کنندگان تغییردر طرف مقابل اصولگرایان که در چند انتخابات اخیر بخش عمده ای از کرسی های نهادهای تصمیم گیر را به رقیب واگذار کرده اند و در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و دوازدهم نیز نتوانسته اند گزینه خود را بر کرسی عالی قوه مجریه بنشانند، وضعیت بهتری از رقیب ندارند. به ویژه اینکه بخشی از فعالان جریان اصلاح طلبی ـ که عمدتا جزو جوانان و از طیف تحول خواه هستند ـ نقدهای جدی را پس از انتخابات اخیر به برخی تصمیم گیرندگان مسن و ساز و کار انتخاباتی اصولگرایان (جمنا) وارد کردند.
انتقاد از ساز و کار انتخاباتی اصولگرایان (جمنا) در انتخابات اخیر با اظهارات «محمدباقر قالیباف» یکی از کاندیداهای این جریان که با حکم جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی به نفع «حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی» کنار رفت، آغاز شد؛ جایی که او در یک برنامه تلویزیونی گفت: من در انتخابات به خودم فکر نکردم. یکی از اشکالات ما این است که فکر می کنیم می شود سه سال خوابید و یکباره بیدار شد برای انتخابات، در حالی که انتخابات یک علم است و در آن مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جامعه شناختی مطرح است. ما کمپین خوبی را ارنج کردیم اما اصولی را برخی باید انجام می دادند که ندادند.
قالیباف افزود: من مردی سیاسی هستم؛ هر لحظه ممکن است برای یک فرد سیاسی هر فرصتی ایجاد شود و آن فرد آمادگی داشته باشد. جمع بندی من این بود که در این دوره به عنوان رئیس جمهور میان دوره ای نیایم ولی دوستان ما که تا حدودی در یک اردوگاه هستیم من را متقاعد کردند. همه دوستانی که من برای آنها احترام قائل هستم به من گفتند حضور پیدا کنم. من استدلال خود را برای آنها مکتوب کردم، ولی وقتی یکی از دوستان من گفت فکر نمی کنی بین اینکه به وظیفه ات عمل کنی و منافع شخصی خود را در نظر بگیری باید انتخاب کنی. پاسخ دادم اگر همه این تصمیم را گرفتیم من قبول می کنم. من تا روز قبل از انصراف هم به رشت رفتم اما تحت یک گفت وگو و حرف های منطقی که البته آن را قبول نداشتم و براساس تحلیل خودم وظیفه مند شدم که کنار بروم.
گلایه های قالیباف از انتخابات 92 تا 96شهردار سابق تهران با گلایه از برخی چهره های جریان اصولگرا ادامه داد: در سال ۹۲ همه قول دادند وحدت کنند اما همه توافقاتی که صورت گرفت به هم خورد. مجموعه این اردوگاه به این نتیجه رسید که اگر وحدت کرده بودند نتیجه دیگری رقم می خورد. من احساس کردم اینجا باید به وحدت تمکین کنم؛ البته برخی به من گفتند که تو کنار رفتی و آرای تو به سبد رقیب رفت ولی من گفتم اگر بمانم باز می گویند، به خاطر همین اردوگاه شکست خورد. تحلیل ما این بود که باید یکی کنار برود و همه به من نگاه می کردند.
وی گفت: امروز همه فهمیدند که وحدت مهم است اما ما چیزهای دیگری هم لازم داریم. اگر من در انتخابات می ماندم یا انتخابات دو مرحله ای بود یا فاصله بین یک درصد یا فاصله کمتر از آن بود. به هر حال باید برای یک بار سیاست ورزی خود را عوض کرده و نگاه هایمان را تغییر دهیم تا ببینیم مردم و سیاست ورزان ما کجا هستند.
قالیباف درباره وحدت نامه منتشر شده و اینکه این نامه تند بود گفت: اصولگرایی واقعا سازمان دارد!؟ من هرگز نمی گویم من گفتم من نگفتم من احساس کردم شاید صدای من بیشتر از هزاران و صدها هزار و میلیون ها جوانی که به رفتار سیاسی ما نگاه می کنند شنیده شود.
وی درباره اینکه آیا قصد رهبری جریان اصولگرایی را دارید، گفت: هرگز. من دیدم جوانان هیچ میدانی ندارند و اگر حرفی داشته باشند، نمی توانند جایی آن را بزنند. سعی من این بود که انصاف به خرج دهم و در ابتدای نامه هم به آن اشاره کردم. پدیده تکرار چه خوب چه بد، خوب است. علم مدیریت به ما می گوید که در عرصه کار اقتصادی خوب است در بازار سیاست هم این گونه است. ما چندین عدم موفقیت داشتیم چرا برنمی گردیم به این عدم موفقیت ها نگاه کنیم؟ من نه تنها ادعای رهبری این گروه را ندارم بلکه معتقدم این به خواست عمومی جامعه تبدیل شده که بدنه اصولگرایی در کجاست؟ من با این نامه خواستم این مسأله را به گفت وگو بگذارم.
نامزد دوازدهمین دوره انتخابات تأکید کرد: ما کجا باید حرف بزنیم. اصولگرایی خود انتقادی ندارد؟ مردم وقتی قانع شوند پای کار می آیند مبانی اصول فقط برای ما نیست و نباید مبانی انقلاب را به نام خودمان مصادره کنیم. در اردوگاه اصولگرایی حرف از انقلاب بیشتر زده می شود اما مسأله اصلی این است که آیا به همان اندازه که حرف می زنیم عمل هم می کنیم. این یعنی چه که یکی از دوستان ما می گوید مانیفست اصولگرایی را ما نوشتیم و خودمان هم آن را تغییر می دهیم. فقط ما نیستیم که حرف انقلاب اسلامی را می زنیم.
انتقاد میرسلیم از جمنا و حمایت رحیمیان از این ساز وکار«سید مصطفی میرسلیم» دیگر کاندیدای جریان اصولگرایی که البته برخلاف قالیباف تا پایان در صحنه رقابت باقی ماند با انتقاد از ساز و کار انتخاباتی این جریان عنوان کرد: اشکالی در کار دوستان ما و فعالان جمنا بود که فکر می‌کردند اگر کناره‌گیری صورت بگیرد آرا به سبد آقای رئیسی اضافه می‌شود. طیفی که قالیباف را قبول داشتند او را شخصا قبول داشتند و وقتی قالیباف کنار رفت، رأی او به سمت آقای روحانی رفت و عده‌ای هم رأی ندادند. آقای روحانی آنقدر مردم را از آقای رئیسی ترسانده بود که مردم از ریاست جمهوری او وحشت داشتند. همان موقع هم من به خبرنگار گفتم کنار رفتن ایشان خیلی حیف شد. این از سر دلسوزی برای آقای قالیباف نبود چون من به ایشان انتقادات زیادی داشتم و گفتم بعضی تصمیمات قالیباف نه برای تهران که برای کشور بد است.
البته «حجت الاسلام محمدحسن رحیمیان» رئیس شورای مرکزی و هیأت مؤسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی اخیرا در گفت و گویی این انتقادها را رد کرده و بر این عقیده است که «در مجموع جمنا عملکرد مناسبی داشته است؛ هر چند انتقاداتی متوجه جبهه بوده و برخی هم به حق است، باید توجه داشت که در انتخابات اخیر جبهه مردمی گام بلندی در تحقق وحدت جریان انقلاب برداشت و این مسأله کوچکی نیست، این معضلی است که جبهه انقلاب همواره گرفتار آن بوده و عبور از آن با هیچ یک از مکانیسم‌های سابق جواب نداده بود.»
در عین حال بخشی از جریان اصولگرایی هم همچون اصلاح طلبان اعتقاد دارند که باید در ساز و کار انتخاباتی تعریف شده خود به واسطه شکست های اخیری که در انتخابات 92 تا کنون داشته اند، باید اصلاح جدی صورت بگیرد. بخشی از آنها معتقدند که باید چهره های قدیمی این جریان که همواره در جریان طراحی و پیاده سازی ساز و کارهای انتخاباتی دخیل بوده اند، باید جای خود را به افراد جدید تر به ویژه از بین جوانان بدهند و اجازه انجام گردش نخبگان در جریان اصولگرایی را بدهند.
سه نگاه متفاوت به تغییرات در جریان اصولگرایی و تصمیمات انتخاباتی آنهانگاه دیگری علاوه بر موضوعی که از سوی برخی اصولگرایان برای به کارگیری بیشتر جوانان این جریان مطرح می شود، معتقدند که باید در کنار این مسأله برای جذب قشرهای مختلف مردم به ویژه جوانان و دانشگاهیان طرح هایی نو در انداخت و در این راه هم از ظرفیت های موجود به ویژه شبکه های اجتماعی و ابزار نوین بیشترین بهره را برد تا بتوان در مقابل طراحی های رقیب برنامه ارائه کرد و پیروز انتخابات شد.
برخی اصولگرایان هم با رد هر دوی این دیدگاه ها بر این عقیده هستند که باید چتر و دایره اصولگرایی را بازتر و زمینه را برای حضور همه نگاه ها در جریان اصولگرایی و ساز و کار انتخاباتی مورد نظر آنان فراهم کرد. این طیف بر این عقیده هستند که همین اقدامات فعلی اصولگرایان برای انتخابات پیش روی کافی است، اما باید با نگاه بازتر و همگرایی بیشتر کار را پیش برد؛ موضوعی که نشان می دهد تغییرات در ساز و کارها و اقدامات انتخاباتی جریان اصولگرا برای انتخابات پیش رو قطعی خواهد بود.
با بررسی شرایط موجود در هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا ملاحظه می شود که هر دوی این جریانات سیاسی بر این عقیده اند که باید برای انتخابات سال 98 اصلاحات جدی را در اقدامات و ساز و کارهای انتخاباتی خود داشته باشند. البته این تغییرات در هر کدام از این جناح ها تفاوت های خاص خود را دارد، اما ضرورت تغییر را هر دوی آنها مطرح کرده و دنبال می کنند. حالا بعد از آنکه احزاب نتوانسته اند خواسته ها و مطالبات جریان اصولگرایی و اصلاح طلبی را محقق کرده و افکار عمومی را جذب خود کنند، اینک می بینیم که تجربه جبهه های سیاسی هم با اینکه برای یک انتخابات جوابگو بوده، به کارگیری آن در انتخاباتی دیگر، حتما باید با رفع آسیب های گذشته باشد.
یک خورده دیر شده ولی خیلی عالی شده اگر این جور شده..