«تابناک»، مهدی خرم دل؛ با وجود موضع گیریهای مکرر رئیس جمهور درباره لزوم شفافیت و برگزاری همایشهای آنچنانی درباره حقوق شهروندی که در صدر آنها دسترسی به اطلاعات مطرح میشود اما در عمل میتوان خلاصه شدن این شفافیت را در حرف مشاهده کرد. نگارنده تاکید ندارد که دکتر حسن روحانی فقط شعار میدهد اما دست کم مدیران دستگاههای مختلف حاکمیتی، دولتی و غیردولتی ارادهای برای عمل به قوانین مصوب که رئیس جمهور بر اجرای آنها تاکید میکند، ندارند و یا منافع شان با اجرای قانون در تناقض است.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین اجلاس ملی گزارش پیشرفت ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی که با حضور رئیس جمهوری و مقامات کشور در سالن اجلاس سران برگزار شد، موضوع «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» را یک حق از حقوق شهروندی و دستاوردی بزرگ برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و تبیین کرد اما از قضا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برخلاف نص صریح قانون حاضر به ارائه کوچک ترین اطلاعات و مستندانی نشدند.
«درخواست انتشار تیراژ مطبوعات کثیرانتشار» از دو طریق، «اطلاعات و اسناد مربوط به تفاهنامه میان سازمان سینمایی یا بنیاد فارابی به عنوان زیرمجموعه این سازمان با عوامل فیلم سینمایی رستاخیز»، «لیست مستند رقمهای پرداختی در سالهای 1392، 1393، 1394 و 1395 به تهیه کنندگان فیلمهای سینمایی»، «اطلاعات و مستندات مالی لیست هزینههای مالی سی و دومین و سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر»، درخواستهایی بود که با وجود رسانهای شدن، همچنان بدون پاسخ باقی مانده است.
اکنون دو درخواست مشابه از دو دستگاه با ماموریتهای خاص دیگر نیز مطرح میشود؛ نخستین دستگاه، کمیته امداد امام خمینی با تشکیلات بسیار عریض برای خدمت رسانی به فقرا و نیازمندان و همچنین بسترسازی برای توانمندسازی اقتصادی ایشان برای رفع نیازشان از کمکهای کمیته امداد و دومین دستگاه، بنیاد شهید به عنوان نهاد خدمترسان به خانواده شهدا و ایثارگران است. از طریق سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، از هر دو دستگاه درخواست شد «لیست حسابداری رقم واریزی نهایی به حساب رئیس و معاونان کمیته امداد در شش ماه نخست سال 1396» و «لیست رقم نهایی واریزی در شش ماه نخست سال 1396 به حساب رئیس و معاونان بنیاد شهید و سند حسابداری این واریزها» ارائه شود.
کمیته امداد بدین شکل حاضر به پاسخگویی نشد: «سلام. درخواست شما به شماره پيگيري 1509359145313 بررسي شد.; اسناد و اطلاعات درخواستي جزء اسناد طبقه بندي است و اين دستگاه مجاز به ارائه آن به شخص غير مسئول نيست.» و بنیاد شهید نیز به شیوه دیگری عملاً همان واکنش را نشان داد: «با توجه به تصویبنامه شماره ۵۷۰/ت ۵۴۲۰۴ مورخ ۹۶.۱.۲۶ هیات محترم وزیران، و بر اساس اطلاعات موجود، حقوق دریافتی رییس و معاونین بنیاد شهید و امور ایثارگران پایین تر از سقف تعیین شده برای مقامات ارشد و مدیران دولتی می باشد»
اگر سند حسابداری لیست حقوق پرداختی رئیس و معاونان کمیته امداد محرمانه است، چرا پس از جنجالهای درباره حقوقهای نجومی به یک باره فیش حقوقی رئیس کمیته امداد که حاوی جزئیات ریز حقوق دریافتی ایشان است و طبیعتاً باید از محرمانگی بیشتری برخوردار باشد، سر از رسانهها و شبکههای اجتماعی در میآورد؟ همچنین باید پرسید چرا مسئولین محترم بنیاد شهید که لابد حقوق اندکی دریافت میکنند، از ارائه چنین اطلاعاتی استنکاف میورزند و چرا مردم و به ویژه خانواده شهدا و جانبازان نباید بدانند واریزی قطعی ماهیانه به مدیران دستگاه خدمت رسان به ایشان چقدر است؟
اگر از حقوق شهروندی سخن میگوییم، یعنی هر شهروند عادی و نه حتی یک خبرنگار باید هر زمان بتواند در این سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات درخواست لیست حقوق رئیس جمهور را نماید و به او به شکل مستند اعلام شود که دقیقاً رئیس جمهور یا هر مقام ارشد و خرد دیگری چه رقمی دریافت داشته است؟ چرا لیست حقوق همه اعضای کاخ سفید منتشر میشود اما در دولت جمهوری اسلامی ایران چنین اتفاقی رخ نمیدهد؟
البته وقتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که مسئول پیگیری این قانون است، از ارائه بدیهی ترین اطلاعات درباره یارانه پرداختی به روزنامهها و رقم وامها و کمکها به فیلمها خودداری میکند و در قبال رسانهای شدن ماجرا نیز سکوت در پیش میگیرد، چگونه میتوان از سایر دستگاهها و در راس آنها نهاد ریاست جمهوری انتظار داشت؟ مطمئناً با سکوت، پاسخ به این پرسشها نیز مشمول مرور زمان میشود.
وقتی چنین درخواستهای بدیهی بیپاسخ میماند، چگونه میتوانیم انتظار داشته باشیم به جایی برسیم که مجموعه اطلاعات حساس بر زندگی مردم نظیر زمان اعلام ممنوعیت واردات یا صادرات یک کالا، زمان ارائه یک امتیاز نظیر مثلاً مصوبه مجوز واردات خودرو به یک قشر، طرحهای تملک دارایی برای احداث یک اتوبان، فرودگاه و... به محض اخذ تصمیم در دسترس عمومی قرار گیرد و دسترسی سریعتر به اطلاعات خدای ناکرده به یک امتیاز تبدیل نشود؟ اطلاعات قدرت است و اغلب اشخاص با هیچ ابزاری به جز زور، قدرت را در اختیار مردم قرار نمیدهند.