در حالی که پس از گذشت حدود هفت سال از جنگ داخلی در سوریه ـ که حضور قدرتهای بزرگ بر دامنه و شدت آن افزود ـ و درحالیکه بعد از شکست داعش، تصور بر آن بود که به زودی شرایط در سوریه برای مردم این کشور، مساعد یک زندگی عادی و همانند سابق شود، گزارش تکاندهندهای که تازگی منتشر شده، حاکی از آن است که سایه شوم سیه بختی از سر سوریه برداشته نشده و ظاهراً قرار نیست برداشته شود.
به گزارش «تابناک»؛ توجهات بینالمللی طی هفت سالی که از جنگ در سوریه میگذرد، همگی متوجه ابعاد سخت جنگ در سوریه و تلاش رسانهها در راستای پوشش تحولات جنگ بر روی زمین و نیروهای درگیر در سوریه بوده است. اما کمتر مستند و گزارشی در این مدت تلاش داشته تا اوج وخامت اوضاع و فاجعه انسانی را که جنگ در حاشیه خود در این کشور ایجاد کرده است، نمایش دهد.
شاید گزارش اخیر و تکاندهندهای که برای اولین بار روز گذشته از سوی سازمان ملل منتشر شده، نمونه بسیار کوچکی از این حاشیه دردآور و شرمآور برای بشریت است؛ گزارشی که با تمام کوچکی خود، بزرگترین ابعاد فاجعه انسانی در سوریه را بی هیچ پردهای عیان میکند.
طبق این گزارش، زنان سوری بعد از جان به در بردن از جنگ، مرگ و خرابی موشکها و گلولهها در کشور خود برای دسترسی به آذوقه و غذا مجبور به تن فروشی شدهاند. نکته جالب این گزارش که از سوی بنیاد نفوس سازمان ملل UNFPA منتشر شده آنکه در این ماجرا، متهم اصلی کارمندان سازمان ملل و کسانی هستند که برای کمکهای بشردوستانه از سوی این نهاد عازم سوریه بوده و در قبال ارائه این کمکهای بشردوستانه از زنان سوری تقاضای ارائه خدمات جنسی کردهاند.
این گزارش که مستقیم با نظرخواهی از مردم سوریه در رابطه با این کمکهای بشردوستانه تدوینشده در بخشی آورده است: «نمونههایی زیاد از سوی زنان و دختران شنیدهشده که از آنها خواستهشده با مأموران برای مدت کوتاهی ازدواج کرده و اقدام به «ارائه خدمات جنسی» کنند تا به آنها اجازه دسترسی به آذوقه و غذا داده شود. نمونههای دیگری بیان کردهاند که از آنها خواستهشده تا در ازای دریافت کمکها، اقدام به «مبادله خدمات» کنند و برای مثال به کارمندان اجازه داده شود تا یک شب در منزل آنها بمانند یا «از خانه آنها به تنهایی بازدید کنند» یا مستقیم «چیزی در قبال دریافت این آذوقه ارائه کنند».
این گزارش یادآور شده که بیشترین گروه هدف اینگونه درخواستهای جنسی دختران، زنان بیوه و همچنین زنانی بودهاند که در نتیجه جنگ مجبور به ترک شهر و خانه اصلی خود شده بودند. به شکل کلی هدف این درخواستها زنانی بوده که حامی مرد پشت سر آنها نبوده است.
دانیل اسپنسر، مشاور متخصص در امور کمکهای بشردوستانه در این خصوص به خبرگزاری بیبیسی گفته است: معمولاً کارمندانی که برای کمکهای بشردوستانه به اینگونه مناطق فرستاده میشوند، بعمد موضوع خشونت جنسیتی را نادیده میگیرند.
وی از سوابق تجربیات خود در اردن بیان میکند: به یاد دارم که یک روز یکی از این زنان ـ که مورد آزار جنسی قرار گرفته بود ـ به حالتی آشفته وارد اتاق من شد و از آنچه تجربه کرده بود، به شدت ناراحت بود. وقتی زنان و دختران به دنبال دریافت این کمکهای بشردوستانه هستند، نیاز به حمایت زیادی دارند؛ حمایتی که آن را در چهره مردی که قرار است این کمک را به آنها برساند و به او اعتماد دارند میبینند، ولی این مرد این کمک را از آنها دریغ کرده و در قبال آن تقاضای خدمات جنسی میکند.
یکی از کارمندان سازمان ملل که مسئول پخش کمکهای مردی در سوریه بوده، دراینباره گفته است: بسیاری از زنان و دختران سوری برای فرار از قضاوت شدن در جامعه خود از مراجعه به کمپهای کمکهای مردمی صرفنظر میکردند.
مقامات سازمان ملل ریسک بالای سوءاستفاده جنسی در مناطق جنگی و درگیر بحران را تأیید کردهاند و کمیسیونر حقوق بشر سازمان ملل نیز در واکنش به این گزارش اقدام به شکار زنان و دختران در جریان جنگ را اقدامی «پست و خوار» توصیف کرده است.
با این همه، این برای اولین بار نیست که موضوع آزار جنسی زنان و دختران سوری در جریان بحران به سازمان ملل میرسد و توجهات زیادی را به خود جلب میکند. در سال 2015 پژوهشی با همکاری سیاستمدار سابق انگلیسی دیوید میلیبند و کمیته بینالمللی نجات صورت گرفت که بیان میکرد، 40 درصد از آنها در حین دریافت کمکهای بشردوستانه قربانی خشونت جنسی شدهاند.
در اوایل ماه جاری میلادی، یکی از مقامات ارشد سابق سازمان ملل بیان کرد که طی یک دهه گذشته، بیش از 60 هزار مورد تجاوز به زنان و دختران از سوی مأموران توزیع کمکهای بینالمللی صورت گرفته است.
به گفته اسپنسر، اکنون سازمان ملل و سیستمی که بر اساس آن پیاده شده، تن و پیکر زنان را قربانی میکند. در این سیستم این گونه تداعی شده است که ادامه استفاده، سوءاستفاده و خشونت علیه تن و پیکر زنان ایرادی ندارد، به شرط آنکه کمکهای بشردوستانه به دست عده بزرگتری از مردم برسد.