تلخی آب شیرین‌کن‌ها با دریا

نمک‌زدایی و شیرین کردن آب دریا موجب تامین حدود پنج میلیارد مترمکعب آب در سال در دنیا می‌شود. این اقدام در کشورهای پیرامون خلیج‌فارس به دلیل نیاز بسیار زیاد به آب در این منطقه خشک، با شدت صورت می‌گیرد.

به گزارش جام جم، در واقع به دلیل محدود بودن آب شیرین، رشد بالای جمعیت، مدیریت ضعیف آب و نیاز روزافزون به آب، نمک‌زدایی و شیرین کردن آب دریا در خلیج فارس و دریای عمان مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. این فناوری راه‌حل مناسبی برای تامین آب شرب منطقه و بهبود کیفیت آب و وضعیت بهداشت انسان به نظر می‌رسد. اما متاسفانه اثرات منفی بالقوه‌ای روی محیط‌زیست خلیج فارس و دریای عمان از خود برجای می‌گذارد. اثرات زیست‌محیطی بالقوه‌ای در فرآیند نمک‌زدایی مانند هر صنعت دیگر وجود دارد. از این اثرات می‌توان به خطر‌انداختن حیات گیاهان و موجودات دریایی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و تخلیه آب شور محیط‌زیست دریا که موجودات بسیاری را در خود پرورش می‌دهد، اشاره کرد.

کمک گرفتن از گیاهان

برخی گیاهان می‌توانند آب شور دریا را گرفته و در ساقه‌های خود ذخیره و آنها را تصفیه کنند و با استخراج مواد غذایی مورد نیاز، آن را به مصرف برسانند. اما در فرآیند نمک زدایی، آب دریا از طریق لوله‌های بزرگ به محل زندگی این گیاهان پمپاژ شده و با به هم زدن بستر دریا و مواد مغذی موجود در آن، موادی تازه و همچنین آلوده‌کننده وارد محیط‌زیست این گیاهان می‌شود و به این ترتیب حیات‌شان به خطر می‌افتد. حتی موجودات ریز دریا مانند ماهی‌ها نمی‌توانند در برابر فشار پمپاژ آب این لوله‌ها دوام آورده و به درون دستگاه آب شیرین‌کن رفته و از بین می‌روند.

شور شور

طی فرآیند نمک‌زدایی آب دریا، آب شور بیشتری تولید می‌شود که حاوی مواد شیمیایی بازمانده از نمک‌زدایی است و این پسماند به دریا ریخته می‌شود و سطح شوری آب دریا را افزایش می‌دهد. شوری آب خلیج فارس 45 بخش در میلیون (ppm) است که با انجام نمک‌زدایی، حدود پنج تا ده بخش در میلیون به شوری آن افزوده می‌شود. همچنین ورود مواد شیمیایی به دریا به همراه پسماند ناشی از نمک‌زدایی موجب آلوده شدن آب دریا می‌شود. افزایش شوری آب دریا و ورود آلوده کننده‌ها به آن، می‌تواند روی اکوسیستم حساس و آسیب پذیر دریا، اثرات منفی طولانی مدتی داشته باشد.

افزایش دمای آب

تجهیزات نمک‌زدایی آب دریا می‌تواند دمای آب دریا را نیز افزایش دهد. دمای آب خلیج فارس در تابستان به طور متوسط 35 درجه سانتی‌گراد است که فناوری نمک‌زدایی، این دما را 7 تا 8 درجه افزایش می‌دهد. بسیاری از موجودات دریا در برابر تغییرات حتی جزئی دمای دریا بسیار حساس هستند و نمی‌توانند از پس این شرایط برآیند و جان خود را از دست می‌دهند. از طرفی با وجود شرایط جدید ممکن است فقط آن دسته از موجوداتی که توانایی تطبیق خود را با شرایط موجود دارند، زنده بمانند و به این ترتیب نظم و تعادل اکوسیستم به هم می‌خورد.

علیه اکسیژن

دستگاه‌های آب شیرین‌کن به دلیل این که به حجم بسیار بالایی از انرژی نیاز دارند و از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند، موجب تولید گازهای گلخانه‌ای شده و روی تغییرات آب و هوای منطقه اثر می‌گذارند. از طرفی افزایش شوری و دمای آب ناشی از عملیات نمک‌زدایی، از غلظت اکسیژن محلول در آب کاسته و زندگی موجودات دریایی را به خطر می‌اندازد. همچنین اکثر سیستم‌های شیرین‌کن آب دریا حاوی کلر است تا جلوی تجمع و رشد میکروارگانیسم‌ها و گیاهان و مرجان‌ها روی تجهیزات را بگیرند. این درحالی است که کلر منجر به تولید هیپوکلریت و هیپوبرمیت شده که زندگی موجودات دریایی را به خطر می‌اندازد.

از دیگر آلوده‌کننده‌های آب دریا بر اثر نمک‌زدایی می‌توان به ورود فلزات سنگین مانند آلیاژهای مس ـ نیکل که به منظور پیشگیری از زنگ‌خوردگی تجهیزات استفاده می‌شوند، اشاره کرد. همچنین آمونیاک یونیزه شده که ماده‌ای بسیار سمی است و گونه‌های دریایی را به خطر می‌اندازد، در ایستگاه‌های نمک‌زدایی فراوان مشاهده می‌شود