سالانه با توجه به حجم بالای پرونده ها، دستگاه قضایی نیاز به نیروی انسانی دارد و باید برای این مهم برنامه ریزی موثری داشته باشد. تحقق دستگاه قضایی نمونه و کارآمد نیازمند کادرسازی اساسی و برنامه‌ریزی برای کادرسازی جزء مهمی از منابع انسانی و فرایند برنامه‌ریزی راهبردی است.
بر این اساس قوه قضاییه عزم اساسی در ارکان مختلف خود دارد تا بهترین نیروهای کشور از نظر علمی، اخلاقی و عملی برای رسیدگی بهتر به امور قضایی و اداری به کار گرفته شوند که راه اجرای این مساله، بسترسازی مناسب فرهنگی، اقتصادی و علمی در ترغیب بهتر کارآموزان و دانش‌آموختگان حقوق و معارف دینی برای ورود به این عرصه است تا کارآمدترین فارغ‌التحصیلان ممتاز دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به دستگاه قضایی وارد شوند.
قوه قضاییه برای رسیدگی بهتر، دقیق‌تر و سریع‌تر به پرونده‌ها در پی توسعه منابع انسانی است و استعدادیابی و کادرسازی منابع انسانی؛ ماموریت ویژه معاونت منابع انسانی به شمار می‌آید که مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تاکید داشته‌اند.
ماموریت‌های معاونت منابع انسانی
در دوره اخیر مدیریت قوه قضاییه بر اساس نظر رئیس قوه قضاییه، معاونت منابع انسانی با تجمیع ادارات کل کارگزینی قضایی، کارگزینی اداری، کمیسیون نقل و انتقالات، تخلفات و گزینش تشکیل شد که ماموریت اصلی آن تامین نیروی انسانی مورد نیاز و همچنین نگهداشت و ارتقای توانمندی‌های نیروها اعم از کارکنان قضایی و اداری است.
هم اکنون حدود 11 هزار نفر نیروی قضایی و بیش از 40 هزار نفر نیروی اداری در مجموعه دادگستری‌های سراسر کشور مشغول به همکاری هستند که این تعداد غیر از نیروهای شاغل در سازمان‌های تابعه و وابسته یا همکارانی است که در شوراهای حل اختلاف با قوه قضاییه و دادگستری‌ها همکاری می‌کنند.
وظیفه معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، تامین نیروی انسانی است که در قالب جذب از طریق واحد گزینش انجام می‌شود که حسب نیاز در دوره‌های مختلف موظف است نیروهای مورد نیاز دادگستری‌های سراسر کشور در بخش‌های قضایی و اداری را تامین کند.
وضعیت کنونی جذب در قوه قضاییه
در سال‌های اخیر مطابق قانون برنامه پنجم و اکنون برنامه ششم توسعه، فعالیت‌های گسترده ای انجام شده و بخش قابل توجهی از نیازهای دستگاه قضایی به قاضی تامین شده است؛ ضمن اینکه در بخش اداری نیز تلاش‌های زیادی صورت گرفته است. مرکز آموزش قوه قضاییه با همکاری پژوهشگاه قوه قضاییه و دانشگاه علوم قضایی نیز در تامین نیروی انسانی تلاش می‌کنند زیرا علاوه بر آنکه نیروهای مورد نیاز از میان فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور جذب می‌شوند، دانشگاه علوم قضایی نیز بخشی از کادر قضایی مورد نیاز برای قوه قضاییه را تامین می‌کند.
در جذب نیرو، سنجش‌های علمی، شخصیتی، روان‌شناسی و کاری در نظر گرفته می‌شود. مراکز آموزشی در تهران و بعضی استان‌ها نیروها را آماده می‌کنند و در اختیار دستگاه قضایی قرار می‌دهند. البته این فعالیت‌ها بیشتر معطوف به نیروهای قضایی است. در مورد کادر اداری نیز علاوه بر جذب، به تناسب، آموزش‌هایی در بدو خدمت انجام می‌شود. شبکه گسترده فعالیت‌هایی که در قوه قضاییه در ذیل بحث آموزش شکل گرفته است، عمدتا معطوف به آن است که مسائل و مشکلات را به لحاظ ذهنی و مهارتی رفع کند. ضمنا همزمان با شکل‌گیری معاونت منابع انسانی، بخش نظارت و ارزشیابی نیز تشکیل شده که این بخش کمک می‌کند برداشت درست و نظارتی دقیق نسبت به عملکرد کادر اداری صورت گیرد.
معاونت منابع انسانی قوه قضاییه برای جذب کادر قضایی، مراحل طولانی و گسترده‌ای را پیش‌بینی کرده تا استانداردهای لازم رعایت شود. آزمون‌های عمومی در قالب آزمون‌های تستی و تشریحی توسط سازمان سنجش برگزار می‌شود و افراد برگزیده در اختبارهای علمی و مصاحبه‌های علمی و روان‌شناسی و گزینش شرکت می‌کنند.
در برنامه پنجم توسعه به قوه قضاییه این اجازه داده شد که در مدت 5 سال، 4000 قاضی جذب کند که قوه قضاییه این برنامه را کاملا محقق کرده و حدود 4600 نفر به مجموعه کارکنان قضایی اضافه شده است. در برنامه ششم نیز ضرورت جذب نیروی جدید پیش‌بینی شده و باید سالانه 800 نفر به مجموعه کادر قضایی قوه قضاییه اضافه شوند که به ازای این تعداد نیروی قضایی ورودی به دستگاه قضایی، 3200 نفر هم باید به عنوان کارمند جذب شوند.
نیروهای اداری و قضایی ابتدا به صورت آزمایشی جذب دستگاه می‌شوند. دوره آزمایشی برای قضات سه سال پیش‌بینی شده است که در این مدت عملکرد قاضی و آرایی که صادر می‌کند مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در انتهای دوره سه ساله در صورتی که نظر مراجع چندگانه مثبت بود، وضعیت استخدامی فرد مورد نظر به صورت قطعی تبدیل می‌شود.
همچنین یکی از وظایف معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، آموزش ضابطان قضایی است که به صورت هماهنگ و در قالب برنامه آموزشی در کل دادگستری‌ها انجام می‌شود. به عنوان مثال، طی یک برنامه، 80 هزار نفر از ضابطان قضایی توسط شبکه آموزشی، آموزش داده شدند و این آموزش‌ها ادامه دارد.
* قاضی دادگاه تجدیدنظر تهران
