«محمد هاشمی رفسنجانی» فعال سیاسی سابقا اصلاح طلب است که جزو اعضای مؤسس حزب کارگزاران سازندگی بود. او در جایگاه هایی نظیر ریاست هیأت مؤسس حزب، عضو شورای مرکزی و عضو و دبیر کمیته سیاسی حزب کارگزاران فعالیت داشت تا اینکه در سال 93 استعفای خود را به «غلامحسین کرباسچی» دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی تقدیم کرد. او مسئولیت هایی نظیر ریاست سازمان صدا و سیما، معاونت رئیس جمهور در امور اجرایی و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه دارد.
به گزارش «تابناک»؛ هاشمی را بدین منظور برای انجام این مصاحبه در نظر گرفتیم که با یکی از امضاکنندگان اصلی نامه اخیر برخی سیاسیون اصلاح طلب برای مذاکره با ترامپ، یعنی «غلامحسین کرباسچی» مدت ها در حزب کارگزاران دور یک میز می نشسته اند و از طرفی مسئولیت هایی نظیر سرپرستی وزارت امور خارجه و قائم مقامی این وزارتخانه را در کارنامه دارد و می تواند نظریه درست تری پیرامون اصل نگارش نامه و امکان های بین المللی که در این رابطه وجود دارد، ارائه کند.
آنچه در ادامه می خوانید، مشروح گفت و گوی «محمد هاشمی رفسنجانی» با خبرنگار «تابناک» پیرامون نگارش نامه اخیر برخی اصلاح طلبان برای مذاکره با «دونالد ترامپ» رئیس جمهور امریکاست.
* با توجه به نامه ای که اخیرا برخی اصلاح طلبان پیرامون لزوم مذاکره با «ترامپ» نوشته اند، در حالی که رئیس جمهور آمریکا در زمان خروج از برجام تأکید داشت که «ایرانی ها حتما مجددا برای مذاکره به سراغ آمریکا خواهند آمد؛ آیا نگارش چنین نامه ای را در این شرایط درست می دانید؟
ممکن است در مورد اصل نامه نگاری دیدگاه های متفاوتی باشد؛ اما آنچه در شرایط فعلی کشور اهمیت دارد، یک صدایی، هم صدایی و حرکت همه در یک سوست، چون یکی از حیله هایی که دشمن به کار می برد و بعضا در برخی جاها مصادیق آن را عنوان کرده اند، این است که همه در ایران یک صدا و همصدا نیستند و صداهای مختلفی در این کشور وجود دارد؛ اگر دشمن به این بخش از مسأله توجه نکرده که اصل وجود چند صدایی در یک کشور، نشانه حاکم بودن آزادی و دموکراسی است.
اصل وجود داشتن چند صدایی و اینکه همه همصدا نیستند در جوامع دارای دموکراسی و مردم سالار یک حسن محسوب می شود، نه عیب. در هر جامعه ای که دارای دموکراسی و مردم سالار است، روش هایی مانند جوامع کمونیستی و سوسیالستی بر آن حاکم نیست که همه بر طبق یک فرمان و به یک شکل حرف بزنند، بلکه جامعه متکثر است و در آن دیدگاه های متفاوت، آزادی بیان و آزادی اندیشه و فکر وجود دارد. اگر این ملاحظات را در نظر بگیریم، این نوع نامه نگاری را می توان در چهارچوب مردمسالاری دینی و جزو امتیازات جمهوری اسلامی خواند.
* اما نامه نگاری برای مذاکره با چه شخصی؟ کسی که تاکنون چند بار نشان داده هیچ پایبندی حتی به معاهدات بین المللی هم ندارد.
این درست است. بالاخره دشمنی آمریکایی ها با (ایران) تنها منحصر به همین امروز نیست. آنها حتی قبل از پیروزی انقلاب و زمانی که امام (ره) در پاریس بودند، دشمنی خود را علیه مردم ایران علنی و عملی کردند. آنها در آن شرایط وقتی شاه فرار کرد و احساس کردند که ایران را از دست داده اند، تصمیم گرفتند که کودتا کنند و برای عملی کردن این اقدام «ژنرال هایزر» را به ایران فرستادند و آن دیدار معروف «ژیسکاردستن» نماینده آقای کارتر با با امام خمینی (ره) را ترتیب دادند که به امام توصیه می کرد که به ایران بازنگردد چون ممکن است خطرناک باشد.
البته امام خمینی(ره) متوجه جریان شدند و عنوان کردند که «آقای کارتر دلش برای من نسوخته، پس معلوم می شود توطئه ای در کار است که اگر من در ایران باشم، نمی توانند توطئه شان را انجام بدهند.» برای همین اعلام فرمودند که جمعه به ایران خواهم رفت؛ البته چون بختیار آن هفته فرودگاه را بسته بود، نشد که امام به ایران بازگردد، اما هفته بعدش امام به ایران آمدند و توطئه هم خنثی شد. بعد از 40 روز که ژنرال هایزر از ایران فرار کرد، گزارش داد در ایران انجام کودتای نظامی غیر ممکن است.
بعد از این ماجرا هم سلسه وار آنها انواع و اقسام توطئه ها را علیه جمهوری اسلامی نظیر جنگ تحمیلی، استخدام تروریست ها، تحریم های اقتصادی و ... دنبال کردند و هر نوع فشاری که توانستند همیشه و ادواری هر کاری توانسته اند، کرده اند تا به قول خودشان چون ایران آمریکا را تحقیر کرده است می خواهند جبران کنند؛ اما تا به حال الحمدلله هیچ کدام از توطئه های آنها به بار ننشته و با توکل بر خدا و پشتوانه ملت همیشه توطئه ها خنثی شده و پیروز ماجرا انقلاب اسلامی بوده است.
در فاز جدید آقای ترامپ، عصاره همه این توطئه هایی که از قبل بوده و وارث همه این مسائل شده است. نکته مهمی که در کارنامه ترامپ ثبت شده و این نکته ای نیست که تنها ایرانی ها آن را بگویند یا من بگویم؛ امروز جهان به این نتیجه رسیده و اروپایی ها، چین و روسیه و حتی ژاپن و کره هم به این نکته اذعان دارند که «ترامپ اصلا قابل اعتماد نیست و اصولا حرف خودش را هم قبول ندارد.»
* در ماجرای مذاکره اخیر با کره شمالی بار دیگر این غیر قابل اعتماد بودن ترامپ مشخص شد
بله، او حتی در مذاکره اخیری که با کره شمالی انجام داد، بلافاصله بعد از اتمام گفت گوها اعلام کرد که «اگر نتیجه مذاکرات مورد تمایل ما نباشد، خوشم نیاید، زیر امضایم خواهم زد و آن را پس می گیرم». خوب چنین فردی که بلافاصله بعد از امضای یک تواقفنامه می گوید اگر تا شش ماه دیگر نتیجه توافق به میل من نبود آن را به هم می زنم و امضایم را پس می گیرم؛ چطور می تواند مورد اعتماد باشد. اینها نشان می دهد که او یک شخص قابل اعتماد نیست.
حالا اگر رؤسای جمهوری مثل باراک اوباما یا کلینتون و یا دیگرانی اینجوری نبودند اگرچه ماهیتشان همین بود، ولی ظاهر را حفظ می کردند؛ اما ترامپ همه چیز را کنار گذاشته و رو بازی می کند. بنابراین اگر مجموعه این شرایط را در نظر بگیریم، دو تا مسأله وجود دارد. یکی اینکه رئیس جمهور فعلی آمریکا اصلا قابل اعتماد نیست و نمی شود به هیچ وجه به او اعتماد کرد که البته در نامه خود نویسندگان نامه مزبور هم ذکر شده که اگر در مسیر مذاکره معلوم بشود که تعهدی وجود ندارد، باید به این مذاکره خاتمه داد. خب این از اول معلوم است، چون ترامپ آدم قابل اعتمادی نیست پس نباید از اول چنین کاری را آغاز کرد.
دومین موضوع این است که علیرغم وجود آزادی بیان و اندیشه و دموکراسی که در ایران وجود دارد و می توان با توسل به آن دست به نگارش چنین نامه هایی زد، در اینکه دشمنی ترامپ با جمهوری اسلامی کاملا مبرهن و مشخص است، هیچ شکی نیست؛ بنابراین، با توجه به اینکه در چنین شرایطی قرار داریم و دشمنی مثل آمریکا و ترامپ در مقابل ما قرار گرفته است، ضرورت ایجاب می کند که همصدا و یکصدا باشیم و در این مقوله خاص یکصدا در کشور شنیده شود و صداهای مختلفی را از گوشه و کنار در نیاوریم.
البته پیش از این هم تأکید کردم که کسی نمی خواهد جلوی آزادی مردم و بیان اندیشه ها و عقاید مختلف را بگیرد، اما در بحث تحلیلی اشاره کردم که ضرورت های اجتماعی فعلی کشور این است که ما باید وحدت و انسجام داشته باشیم، هم از نظر عملی در کشور بین ملت و دولت، هم در بین جناح های سیاسی و هم در بین کسانی که صاحب اندیشه و فکر هستند. وحدت در درون کشور موضوعی بوده که همیشه برای دشمن جنبه بازدارندگی داشته و این مقوله همیشه در جهت تثبیت نظام عمل کرده است. الان هم یکی از برهه هایی است که بیش از هر زمان دیگری به وحدت در داخل کشور نیاز داریم.
* شما فکر می کنید که جمهوری اسلامی باید چه رویکردی در مقابل ترامپ در پیش گیرد؟ توجه به ابعاد نظامی بیشتر باید مورد توجه گیرد یا حفظ انسجام و پاسخ های دیپلماتیک به لفاظی ها و اقدامات آمریکا راه بهتری است؟
من شخصا هیچگاه طرفدار حرکات تند نظامی نبودم و نیستم. مسائل و اقدام نظامی شروعش راحت است، اما عواقب، پایان و خسارت های آن معلوم نیست، چون با جان و مال انسان ها سر و کار دارد و شخصا با اینگونه مسائل هیچ گاه موافق نبودم و نیستم، اما در مورد «دفاع» موضوع متفاوت است. یک بار بحث تک است و یک بار بحث پاتک و یا بحث شروع یا دفاع است. اگر روزی قرار باشد رویکرد دفاعی در پیش بگیرم، جمهوری اسلامی ایران حتما از حیث کشور، خاک، ملت و مردم خودش دفاع خواهد کرد که این امر ستوده ای است، یک حرکت دینی و جزو ارزش های دینی ماست و در این عرصه ما موفق بوده ایم.
اما به عنوان آغازگر مسائل نظامی، من هیچگاه اعتقاد ندارم و توصیه نمی کنم به اقدامات سخت نظامی و تهدیدهای اینگونه دست بزنیم و بر این اساس حرکت بکنیم. معتقدم روش کار را به همین شکل فعلی باید پیش برد که طرف مقابل سخنی بر زبان جاری می کند و از طرف مسئولان و مقامات کشورمان پاسخ های درخور و محکم و مستند دریافت می کند. وزارت خارجه و وزیر خارجه ما در این زمینه بسیار حساس است. آقای ظریف بسیار انسان آگاهی است و پاسخ های خوبی که مستند به موازین و مقررات بین المللی است به طرف مقابل می دهد.
اگر ترامپ حرف بی ربطی می زند، وزیر امور خارجه ما با حرف های بی ربط پاسخ او را نمی دهد، بلکه پاسخش را مستند به یک قوانین و مقررات بین المللی می کند و آمریکا و ترامپ و در نتیجه دنیا را متوجه تخلفات بین المللی آمریکا و رئیس جمهور جدیدش می کند. لذا این شیوه ای که الان جمهوری اسلامی دارد که مبتنی بر اخلاق مداری، ایستادگی در برابر دشمن، تسلیم دشمن نشدن و تائید قوانین و مقررات بین المللی است، روش صحیحی می دانم.
جمهوری اسلامی ایران، یک دولت در چارچوب نظام بین الملل است. دشمن تلاش دارد که ما را ایزوله کند و گاهی می گوید ایران ایزوله شده نیست، ولی خوب اینگونه نیست. ما روابط خودمان را با بسیاری از کشورها داریم و اگر کشورها را بر مبنای برقراری روابط بین المللی تقسیم کنیم، ایران جزو کشورهایی است که بیشترین روابط دوجانبه را دارند و عضو چندین سازمان بین المللی و منطقه است که به عنوان عضو اصلی یا عضو ناظر یا علی البدل در آنها حضور یافته است؛ بنابراین ایران در جامعه جهانی بر خلاف آنچه برخی از جمله آمریکایی ها تلاش دارند القا کنند، اصلا منزوی نیست و اتفاقا خیلی هم فعال است.
من معتقدم ما با همین شیوه ای که هم اخلاق مدارانه است، هم مبتنی بر ارزش های انسانی و اسلامی است و هم مبتنی بر مقررات و قوانین بین المللی است راه خود را در برخورد با دشمنان جمهوری اسلامی از جمله آمریکایی ها ادامه بدهیم و مهمتر از همه همانطور که همیشه به خداوند تبارک و تعالی توکل کرده ایم، با توکل به او و پشتیبانی ملت کار را ادامه بدهیم. حتما از توطئه اخیر آمریکایی ها پیروز بیرون خواهیم آمد و بار دیگر جمهوری اسلامی و اسلام پیروز خواهد شد و ذلت و شکست برای ترامپ، همفکران منطقه او خواهد بود.
* پس شما نه تنها موافق مذاکره با ترامپ نیستید، بلکه مخالف جدی با این رویه دارید؟
به نظر من اصلا این مذاکره معنا ندارد. آخر ترامپ کسی نیست که بخواهیم با او مذاکره کنیم. بالاخره مذاکره در عرصه بین المللی آدابی دارد، به این معنا که وقتی دو نفر یا دو کشور در این فضا با یکدیگر مذاکره می کنند، اگر به توافقی رسیدند باید تعهد اجرایی وجود داشته باشد. اما ترامپ کدام تعهد اجرایی را داشته و کدام تعهد را اجرا کرده است؟ بنابراین مذاکره با یک شخصیتی نظیر «دونالد ترامپ» اصلا معنایی ندارد.
