تب پولِ پزشکی دیگر رشته‌ها را منزوی کرد!

ماراتن کنکور 97 در حالی به نقطه پایانی رسید که در کنکور امسال، بیشتر داوطلبان یعنی بیش از 642 هزار داوطلب از رشته علوم تجربی بودند در صورتی که ظرفیت پذیرش فقط در رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی حدود 9هزار نفر است. همچنین و به طور میانگین همچون سال های گذشته، 60 درصد داوطلبان زن و بقیه مرد بودند. در این بین چند سوال مهم به ذهن می رسد. چرا تعداد داوطلبان کنکور رشته تجربی 4برابر ریاضی شده با این که شانس قبولی در این رشته بسیار پایین است؟ چرا همه به پزشکی علاقه مند شده اند؟ این انتخاب چه تاثیراتی روی جامعه خواهد داشت؟ بالاتر بودن درصد شرکت کنندگان زن در کنکور چه پیامدهایی خواهد داشت؟

به گزارش روزنامه خراسان، یک روان شناس و یک جامعه شناس، نکات قابل تاملی را در این باره مطرح می کنند که در ادامه خواهید خواند.

امیر محمدیان خراسانی ـ جامعه شناس

در کنکور امسال دو نکته اصلی به چشم می خورد. دو برابر بودن تعداد متقاضیان رشته تجربی نسبت به کل رشته های دیگر و نیز بیشتر بودن محسوس تعداد داوطلبان زن نسبت به مرد. این دو نکته خود معلول شرایطی هستند و به نوبه خود تاثیراتی نیز دارند که در ادامه به آن ها اشاره خواهم کرد.

انتخاب رشته تجربی منطقی است

داوطلبان رشته تجربی رویای پزشک، دندان پزشک و داروساز شدن را در ذهن خود می پرورانند و اگر موفق نشوند سراغ رشته های کمتر محبوب مانند فیزیوتراپی می روند. شایان ذکر است که داوطلبان این رشته می توانند رشته هایی مانند حسابداری و مدیریت را نیز انتخاب کنند بنابراین با یک تیر دو نشان می زنند. همچنین افزایش بیکاری و کاهش رفاه اقتصادی و میل به درآمد بیشتر، بسیاری از افراد را به سمت رشته های درآمدزا مانند پزشکی و دندان پزشکی کشانده است. حتی کسانی را می بینید که حاضرند چهار بار یا بیشتر در کنکور تجربی شرکت کنند تا در یکی از این رشته ها قبول شوند تا این که سراغ رشته های دیگر بروند. درآمد پزشکان و دندان پزشکان در ایران بالاست و نه تنها آمارها این را نشان می دهد که مردم نیز به این باور رسیده اند. از طرفی مشکلات سلامتی با توجه به شرایط زیست محیطی و روحی-روانی روز به روز بیشتر شده است یعنی بازار کار برای این شغل ها نیز فراهم است. همچنین منزلت اجتماعی نیز از دیگر دستاوردهایی است که این داوطلبان انتظار دارند به دست بیاورند.

مهندس هایی که مهارت یاد نمی گیرند

تعداد زیاد دانش آموختگان بیکار رشته های مهندسی و انسانی به خصوص مهندسی در مقایسه با چند سال قبل، بسیاری از افراد را از این رشته ها ناامید کرده است و آن موج افزایشی تعداد متقاضیان در گذشته به دلیل بیکاری و نداشتن مهارت کافی بعد از کسب مدرک و تسهیل امر مهندس شدن با توجه به افزایش ظرفیت کل دانشگاه ها و زنانه تر شدن داوطلبان که همیشه رغبت کمتری به رشته های مهندسی داشته اند، باعث این افول شده است.

وقتی لیسانسه های بیکار زیاد می شوند

برخی معتقدند که اگر قرار است به دانشگاه برویم باید از مدرک خود کسب درآمد کنیم و منزلت مان حفظ شود و ما را به عنوان یک لیسانسه بیکار نشناسند و با گذر موفقیت آمیز از آزمون تجربی می توانیم عنوان دکتر را نیز با خود داشته باشیم یا حداقل شانس خود را در این عرصه بیازماییم. منزلت منتسب به مهندس نیز در جامعه ما رو به افول می رود. این امر حتی در ادبیات عامیانه مردم کوچه و بازار که وقتی همدیگر را نمی شناسند با این لفظ یکدیگر را خطاب می کنند، نیز وجود دارد. فارغ از این موضوع که هر رشته و مهارتی جایگاه و ارزش خاص خود را دارد این امر نشانه تنزل جایگاهی است که مهندسی تا چندسال قبل در ایران داشت و همپای پزشکی برای جلوه کردن و جذب کردن افراد تلاش می کرد. همچنین ناامیدی اجتماعی، اقتصادی و سرخوردگی ناشی از کسب نکردن مهارت حتی در مقایسه با تکنسین ها، بسیاری از افراد را به راه هایی غیر از مهندس شدن سوق داده است.

تمایل زنان برای ساختن آینده شان با تحصیلات عالی

علاوه بر تغییرات جمعیتی، برخی از مردان به عنوان سرپرستان غالب و قانونی بیشتر خانواده ها در ایران هدف خود را از کسب مدرک یا حتی در بهترین حالت دانش افزایی به کسب درآمد تغییر داده اند و این امر را در خارج از دانشگاه دست یافتنی تر و زودبازده تر یافته اند اما زنان همچنان بیشتر مایلند از طریق راه های آکادمیک مسیر خود را طی کنند و آینده شان را بسازند زیرا از این بابت دغدغه کمتری دارند و این جست و جو را نیز از طریق دنبال کردن علاقه شان و نه اجبار به انتخاب رشته ای ناآشنا صرف دانشگاه رفتن، انجام می دهند که به نظر می رسد این علاقه با توجه به عوامل گفته شده در بالا به سمت رشته های پزشکی باشد که گاه درآمدهایی افسانه ای نیز برای برخی از آن ها ذکر می شود.

آسیب های افزایش تمایل به رشته تجربی

ادامه این روند سبب تغییراتی در سطح جامعه می شود. با توجه به ظرفیت تقریبا ثابت سه رشته اصلی تجربی (پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی) شمار دانش آموختگان این سه رشته تغییر محسوسی نخواهد کرد اما با توجه به آمارها و مطالب گفته شده تعداد دانش آموختگان مرد بیکار کاهش خواهد یافت که خود مزایا و معایبی دارد. همچنین تعداد دانش آموختگان زن جویای کار بیشتر می شود که این موضوع انتظارات جدید اجتماعی-اقتصادی ایجاد خواهد کرد. زنان در جست و جوی ارتقای منزلت اجتماعی خویش از طریق آکادمیک خواهند بود و نگاهی درآمد زا نیز به رشته های محبوب تجربی خواهند داشت و در غیر این صورت با کسب مدرک از رشته های دیگر به ادامه تحصیل روی می آورند یا وارد بازار کار، بیشتر از نوع اداری و خدماتی خواهند شد. انتظارات و اهداف جدیدی از سوی زنان و مردان نسبت به کار و شغل و رشته در حال شکل گیری است که به نظر می رسد درباره مردان رنگ آکادمیک آن روز به روز کم رنگ تر می شود.

دکتر مهدی سودآوری ـ روان شناس

کنکور سراسری امسال هم برگزار شد. حال با انتشار آمار شرکت کنندگان چند روند مشاهده می شود؛ افزایش چشمگیر داوطلبان رشته تجربی و طبق روند چندساله بیشتر بودن تعداد داوطلبان دختر نسبت به پسر. در این متن به بررسی برخی از ابعاد این ماجرا می پردازیم.

در پی رشته پول ساز تجربی

با افزایش درآمد پزشکان در چند سال اخیر، تعداد داوطلبان کنکور تجربی هم به شدت افزایش یافته حتی شاهد انصراف برخی از دانشجویان رشته های فنی مهندسی از دانشگاه و شرکت دوباره در کنکور تجربی هستیم. دلیل بیشتر این افراد هم پول ساز بودن چند رشته اول تجربی است. این موضوع به دلیل انتخاب رشته صرفا بر مبنای درآمدی که فکر می کنیم هر رشته دارد، اتفاق می افتد و نه بر اساس علایق و استعداد افراد که باعث کاهش انگیزه یادگیری و کاهش پیشرفت علمی خود فرد و کشور می شود. از سوی دیگر این نگاه تاجر مآبانه به رشته پزشکی زنگ خطر بزرگی برای سیستم بهداشت و درمان کشور است زیرا فردی که بر خلاف علایق خود، صرفا برای کسب درآمد وارد رشته پزشکی شده است، تعهدی به سلامت و جان انسان ها نخواهد داشت.

زنگ خطر حجم انبوه پزشکان بیکار در آینده

مشکل بعدی، حجم انبوه دانش آموختگان بیکار پزشکی تا 10 سال آینده است. متاسفانه بیشتر افراد با دیدن درآمد فعلی پزشکان اقدام به انتخاب این رشته می کنند، غافل از اینکه تا 10 - 20 سال آینده که به عنوان پزشک عمومی یا متخصص وارد بازار کار شوند، عملا دیگر نیازی وجود نخواهد داشت.

نیاز کشور به دانش آموختگان عالی

اما طبق معمول سال های اخیر، بیشتر پسران به جای تحصیل به دنبال کسب درآمد و مهارت آموزی می روند زیرا آمار بیکاری در دانش آموختگان دانشگاهی بسیار بالاتر از جامعه عمومی است که این گرایش به مهارت های فنی و حرفه ای یک حرکت مفید برای جامعه است تا از اتلاف منابع آموزشی جلوگیری شود. در پایان باید ذکر شود که دیگر کشور ما به دانش آموختگان متوسط و متوسط به پایین، در هیچ رشته ای نیاز ندارد بلکه به دانش آموختگان عالی و متخصص های درجه یک نیازمند است. افراد متوسط با مدارک تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری بسیار داریم که واقعا دردی از جامعه دوا نمی کنند و خودشان هم نمی توانند درآمد زیادی کسب کنند. پس به داوطلبان توصیه می شود بر اساس استعداد و علایق خود انتخاب رشته کنند تا بتوانند در رشته خود بهترین باشند و همیشه برای بهترین ها در همه رشته ها درآمد بالا وجود دارد.