بسته جدید ارزی دولت در راه است

بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال جاری، دونالد ترامپ اعلام کرد که تحریم های آمریکا علیه ایران در مدت 90 روزه و 180 روزه باز خواهند گشت. طبق تقویم، تحریم های 90 روزه آمریکا در 15 مرداد 1397 اعمال خواهند شد. محورهای بسته جدید ارزی نشان می دهد که دولت آمادگی کامل را برای مقابله با این تحریم ها دارد.

به گزارش تابناک اقتصادی، در اردیبهشت ماه سال جاری بود که بعد از چند دوره تهدید رئیس جمهور آمریکا برای خروج از برجام، سرانجام این کشور علیرغم توافقات و امضای برجام از این توافق بین المللی خارج شد. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که با خروج آمریکا از برجام تحریم های این کشور علیه ایران طی 90 روز و 180 روز باز خواهند گشت. طبق تقویم در نظر گرفته شده برای بازگشت تحریم ها علیه ایران، اولین تحریم ها در 15 مرداد 1397 باز خواهند گشت. یکی از گزینه های این تحریم ها، ممنوعیت  خرید‌ و‌ فروش اسکناس یا اسناد مبتنی بر دلار از سوی ایران است.

با توجه به نوسانات اخیر ارزی، قطعاً این گزینه از تحریم ها نیز بر روی بازار ارز تاثیر خواهد گذاشت اما دولتمردان ایران نیز بیکار ننشسته اند و در سکوت رسانه ای، بسته جدید ارزی را جهت مقابله با این تحریم ها آماده کرده اند. عبدالناصر همتی که به تازگی ریاست کل بانک مرکزی را برعهده گرفته است در شبکه اجتماعی اینستاگرام طی پیامی پیرامون همین موضوع گفت: این روزها خیلی از فعالان حوزه رسانه که بابت همراهی خوب آنها در تنویر افکار عمومی در ماه ‌ها و سال ‌های گذشته قدردان هستم، این سوال را مطرح می‌ کنند که چرا همتی ارتباط خود با رسانه‌ ها را قطع کرده است و توضیحی در مورد مسائل ارزی، پولی و اقتصادی نمی ‌دهد؟ وی در پاسخ به این موضوع نوشته است: اول این‌که از روزی که مسئولیت گرفته ‌ام به همراه صاحب نظران، کارشناسان و سایر مسئولین اقتصادی تمام وقت درگیر بررسی راه‌ های برون رفت از وضعیت فعلی ارزی و یافتن بهترین راه با کمترین آثار منفی هستیم و نتیجه حاصله را اطلاع ‌رسانی خواهیم کرد. دوم این‌که هرچند مسئولین بانک مرکزی در تمام کشورها بیشتر عمل می ‌کنند و به ندرت سخن می‌ گویند، ولی با توجه به شرایط خاص کشورمان حتماً در حد ضرورت مصاحبه و توضیحات لازم را ارائه خواهم داد.

هر چند همتی اشاره ای به راه‌ های در نظر گرفته شده برای برون رفت از وضعیت فعلی ارزی و بسته جدید ارزی نکرده است اما طی یک مصاحبه ای که یک مقام آگاه در مورخه 12 مرداد 1397 پیرامون محورهای بسته جدید ارزی دولت انجام داده است گویا این بسته قرار است بازار ثانویه ارز را افزایش و تعمیق دهد. براساس این برنامه قرار است ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی و فولاد که رقم قابل توجهی را شامل می ‌شود در بازار ثانویه ارزی عرضه شود از طرف دیگر گروه کالایی دوم نیاز ارزی خود را از این بازار تامین کند. این مقام آگاه در پاسخ به این سئوال که آیا صرافی ها در این بسته جدید دوباره فعالیت خود را آغاز می کنند یا خیر نیز گفت: یکی از موضوعاتی که در حال بحث و بررسی است همین فعالیت‌ صرافی ‌ها است اما هنوز این موضوع به تصمیم نهایی نرسیده است.

به تازگی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در واکنش به بسته جدید ارزی دولت اعلام کرده است که تغییرات جزئی در سیاست ارزی مورد تایید مجلس نیست و برای تایید و حمایت این بسته از سوی مجلس، باید بسته ارزی جدید شامل 12 شرط باشد که عبارتند از: بازار اولیه از بازار ثانویه تفکیک شود، نرخ ارز و خوراک پتروشیمی ها و فولاد و پالایشگاه ها بر اساس مکانیزم بازار آزاد در بازار ثانویه تعیین شود، صرافی ها در سیاست جدید ارزی باید محور اصلی فعالیت های مبادلات ارزی کشور باشند، دولت مازاد ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی را در بازار ثانویه عرضه کند، مدیریت بازار ثانویه از جانب بانک مرکزی از طریق عملیات بازار باز باشد، سپرده گذاری ارز در اختیار مردم با ضمانت بانک مرکزی باشد، نقدینگی مدیریت شود، از ظرفیت پیمان های پولی به شکل عملیاتی نه به شکل شعاری برای کمک به مراودات اقتصادی استفاده شود،  مقررات لازم برای امکان تولید رمز ارزها تدوین شود، بسته پیشنهادی بانک مرکزی برای اصلاح ساختار ترازنامه نظام بانکی برای جلوگیری از رشد نقدینگی ارائه شود، مالکیت بانک ها و موسسات اعتباری ساماندهی شود و تکلیف دارایی های موسسات غیرمجاز سریعاً مشخص شود.

هر چند این 12 شرط مجلس برای تایید و حمایت از بسته ارزی جدید دولت باید رعایت شود اما می توان طبق مصاحبه مقام آگاه این گونه استنباط کرد که بسته ارزی جدید دولت بسیار کامل تر از بسته های قبلی است و این بسته گویا ایرادات سیاست های اتخاذی قبلی را برطرف نموده است. رفع ایرادات بازار ثانویه ارز و عمق بخشیدن به این بازار یکی از نقاط قوت بسته ارزی جدید دولت است و این موضوع می تواند تا حد امکان نقش بازار سیاه در تعیین قیمت ارز را کاهش دهد. همچنین ورود دوباره صرافی ها به بازار ارز نیز که در بسته جدید ارزی دیده شده است، می تواند تا حدودی اثرات تحریم بانک ها را خنثی سازد چرا که صرافی ها در دوره تحریمی گذشته بسیار توانستند در زمینه مبادلات ارزی به فعالان اقتصادی کمک کنند و تجربیات بسیاری را در زمینه دور زدن تحریم ها دارند. از طرفی قرار است ارزهای پتروشیمی ها و فولاد به بازار ثانویه تزریق شود (این مورد تاکنون آن گونه که باید صورت نگرفته بود) و این تزریق می تواند تا حدودی کمبود عرضه ارز در بازار ثانویه را جبران کند و قیمت ارز را در حد منطقی حفظ کند.

تا قبل از اینکه صحبتی از بسته جدید ارزی دولت باشد، بازار ثانویه ارز طبق گفته ولی الله سیف رئیس سابق بانک مرکزی تنها برای بخش کوچکی از کالاهای وارداتی که در درجه سوم اهمیت قرار داشتند، راه اندازی شده بود و ارز این بازار از محل 20 درصد ارز کالاهای صادراتی غیرنفتی تامین می شد. با توجه به اینکه در بسته جدید ارزی قرار است کالاهای گروه دوم و بخشی از کالاهای گروه اول، ارز مورد نیاز خود را از بازار ثانویه تامین کنند، پیش بینی می شود که باید ارز بیشتری به بازار ثانویه تزریق شود. طبق گفته محمدرضا پورابراهیمی پیش بینی می شود که با اجرای بسته جدید ارزی، تقاضای ارز برای بازار ثانویه 35 میلیارد دلار باشد. با توجه به اینکه میزان صادرات کالاهای غیرنفتی حدود 44 میلیارد دلار در سال می باشد بنابراین باید برای پاسخگویی به این تقاضای ارز در بازار ثانویه، حدود 80 درصد از ارز حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی به این بازار تزریق شود.

شایان ذکر است که طبق گفته اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور قرار است از این بسته جدید ارزی در روز دوشنبه 15 مرداد همزمان با اعمال تحریم ها رونمایی شود.