رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران می‌گوید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تخصص و صلاحیت لازم برای تأیید صلاحیت تجار واردکننده کاغذ با ارز ۳۸۰۰تومانی را ندارد، وزارت صنعت، اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌ها هستند که می‌توانند تأیید صلاحیت کنند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، این روزها در التهاب وضعیت اقتصادی کشور بازار کاغذ نیز به‌مانند بسیاری از دیگر کالاها با تلاطم روبه‌روست، کاغذ به‌عنوان یک کالای استراتژیک از یک طرف با فرهنگ سر و کار دارد و از سوی دیگر با صنعت، از همین رو در ماه‌ها اخیر و به‌دنبال افزایش نرخ ارز کاغذ در فهرست کالاهای اساسی کنار غذا و دارو قرار گرفت تا واردکنندگان برای تأمین نیاز بازار بتوانند از ارز 3800تومانی استفاده کنند، اتفاقی که حاشیه‌های بسیار به‌همراه داشت؛ از انتشار فهرست دریافت‌کنندگان ارز دولتی برای واردات کاغذ که عمده آنها برای صنف ناشناس بودند و خبر از مفسده‌هایی در آینده می‌دادند تا خروج ده‌ها کامیون کاغذ از تهران و احتکار در انبارهایی در شهرستان‌ها.
در هفته‌های گذشته نیز بازار کاغذ با اتفاقات قابل توجهی همراه بوده است، نخستین آن را می‌توان اظهار نظر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره موجودی بازار کاغذ روزنامه دانست که به‌باور برخی از فعالان این حوزه موجب شد تا آرامش نسبی بازار بر هم بخورد، روز گذشته نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که تعیین صلاحیت واردکنندگان کاغذ با ارز دولتی از این پس توسط این وزارتخانه انجام خواهد شد.
درباره اتفاقات اخیر بازار کاغذ با ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا و رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران وارد گفتوگو شدیم، متن این گفتوگو به‌شرح ذیل است:
* تسنیم: در دو ماه گذشته اتفاقات قابل توجهی برای کاغذ رخ داده است، از ورود کاغذ به فهرست کالاهای اساسی برای دریافت ارز 4200تومانی تا انتشار فهرست واردکنندگان کاغذ بر اساس این ارز که عمده آنها برای صنف ناشناخته بودند، بسیاری بر این اقدام دولت تاختند، اما کسی نگفت راهکار اساسی چیست.
من مخالف سیستم تعیین نرخ ارز به آن شکلی که در سامانه نیما بود، هستم، همیشه هم در این زمینه صحبت کردم، در همان ایام هم گفتم این امکان ادامه‌دار نیست. اما بالاخره کشور دچار مشکلاتی شده بود که باید تصمیمات سریعی می‌گرفت اما تصمیمات هیجانی و غیرکارشناسی گرفته شد، چون غیرکارشناسی بود معمولاً یک سری افراد فرصت‌طلب باهوش از شرایط استفاده می‌کنند، این افراد ارز گرفتند و رفتند. دولت هم مقصر نبود چون در یک شرایطی قرار گرفته بود که نرخ ارز هر روز چند ده درصد بالاتر می‌رفت، باید به‌گونه‌ای بازار کنترل می‌شد، بنابراین تصمیم گرفته شد، هرچند تصمیم غلطی بود. در آن مقطع هر کسی می‌توانست، مراجعه کند، ارز بگیرد و کالاهایی را که در گروه اول و دوم بود، وارد کند. بازار کاغذ همیشه این‌گونه بوده که ثبت سفارش در دسترس همه است و همه فکر می‌کنند چون جنس کاغذ نزدیک به پول است، خیلی زود تبدیل به پول می‌شود و سریع فروش می‌رود، بنابراین به این بازار ورود می‌کنند، عده‌ای فرصت‌طلب همیشه به این بازار ورود می‌کنند، بازار را خراب می‌کنند و می‌روند.
فهرست‌هایی که از دریافت‌کنندگان ارز دولتی هم منتشر شد، نشان داد که کار در مجاری غیرحرفه‌ای حرکت کرده است، البته این به‌معنای این نیست که دستگاه‌های نظارت کنترل نکنند، دستگاه‌ها باید کنترل کنند، لیست‌ها باید شفاف منتشر شود، افرادی که ارز را گرفتند و تبدیل به کاغذ کردند باید معرفی شوند، تا دیگر راحت این سوء استفاده‌ها در کشور رخ ندهد.
ای‌کاش دولت از تشکل‌ها در جریان اختصاص ارز به واردکنندگان کاغذ بهره می‌گرفت
این بیم وجود داشت که سوء استفاده به‌وجود آید که شد، آن موقع پیشنهاد ما به وزارت صنعت این بود که از تشکل‌های بخش خصوصی استفاده کند، تشکل نماینده یک صنف است کمتر درمعرض اشتباه و فساد قرار می‌گیرد، من نمی‌گویم اشتباه نمی‌کنند، اما تشکل‌ها چون هیئت مدیره دارند و بشخصه معمولاً منفعتی ندارند، کمتر دچار فساد می‌شوند، پس اگر تشکل‌ها در این مسیر به‌مشارکت گرفته می‌شدند، حتماً اشتباهات کمتری رخ می‌داد و می‌توانستیم از مسیر بهتری به‌سمت تأمین کاغذ در کشور حرکت کنیم، ولی این اتفاق نیفتاد و شاهد این به‌هم‌ریختگی بودیم.
وضع امروز مطلوب نیست، امیدوارم با رونمایی از بسته ارزی جدید، وضعیت سر و سامان بهتری بگیرد و بتوانیم بازار را تنظیم کنیم، ساماندهی بازار کاغذ به‌لحاظ حساسیت کاغذ در کشور که هم در بعد فرهنگی خود را نشان می‌دهد و هم در توسعه آثار، نتایج قابل توجهی دارد.
وزارت ارشاد صلاحیت تأیید واردکننده‌ها را ندارد
یکی از اشکالات کاغذ این است که متولی متعددی دارد، وزارت صنعت ادعا دارد، وزارت ارشاد ادعا دارد، بخش‌های خصوصی هستند، بخش‌های دولتی هستند اما متولی اصلی این بازار مشخص نیست، اگر ساماندهی بهتری می‌شد مسئولیت‌ها تفویض می‌شد، بهتر می‌توانستیم این بازار را کنترل کنیم، اکنون بین وزارت صنعت و وزارت ارشاد همه در رفت‌وآمد هستیم. ارشاد تخصص اینکه این کاغذها در کجا باید مصرف شود را شاید داشته باشد، اما در تعیین صلاحیت واردکننده‌ها تخصصی ندارد، این را باید وزارت صنعت، اتاق‌های بازرگانی و سندیکاها مشخص کنند.
مخالف اختصاص ارز دولتی به هر کالایی غیر از غذا و دارو هستم
* تسنیم: برخی در هفته‌های گذشته به اظهار نظر وزیر ارشاد مبنی بر کمبود کاغذ در کشور و اتمام موجودی‌ها طی دو ماه گذشته انتقاد وارد کرده‌اند، پیش از این نیز بسیاری از خود واردکننده‌ها به پیشنهاد وزیر ارشاد برای ورود کاغذ به فهرست کالاهای اساسی ایراد وارد کرده و آن را موجب رانت و فساد عنوان کردند، نظر شما درباره اختصاص ارز 3800تومانی به کاغذ چیست؟
من مخالف این هستم که دولت به کاغذ این‌قدر فرصت و بها دهد، کشور در شرایط جنگ است جنگ اقتصادی که ابزار خود را دارد. اختصاص ارز 3800تومانی باید در نقاطی باشد که تأثیرگذار است، مثلاً در بخش دارو و غذا، آن هم نه هر چیزی، هرچه که به معیشت و حیات آدمها بستگی دارد، غیر از آن هیچ کالایی نباید استثنا شود، ارز مثل نفت سرمایه ملی کشور ماست، دلیلی وجود ندارد استثنا قائل شویم، ای‌کاش فقط به دارو و غذا ارز می‌دادیم و سایر کالاها را در یک سطح تقسیم‌بندی می‌کردیم که این مشکلات ایجاد نشود.
ورود کاغذ به فهرست کالاهای اساسی زمینه فساد را فراهم کرد، ما دیدیم که افرادی این ارز را گرفتند، کاغذ آوردند، اما کاغذ کجا رفت؟ آیا اثری از آن کاغذها در بازار دیده شد؟ آیا در اختیار مصرف‌کننده نهایی قرار گرفت؟ آیا به پایین آمدن و ثبات قیمت‌ها منتهی شد، قیمت کاغذ روزنامه کیلویی 3400 و 3500 برای روزنامه‌ها و مطبوعات ما مطلوب است؟ قطعاً چنین نیست.
برخی اظهارنظرها بازار کاغذ را آتش می‌زند
مشکل در این است که اظهار نظر مسئولان کشور باید در حوزه تخصصی خودشان باشد، افراد کارشناس باید در حوزه اقتصاد وارد شوند، اظهار نظرها نباید به‌گونه‌ای باشد که وضع بازار به‌هم ریزد. وقتی ما اعلام می‌کنیم تا دو ماه دیگر کاغذ نیست یعنی بازار را آتش زده‌ایم، یعنی ای مردم مراقب باشید، هرچه کاغذ هر کجا هست بخرید و انبار کنید، این یعنی افزایش تقاضا و کمبود عرضه و جهش قیمت.
من خواهشم از مسئولان محترم این است که در چارچوب اختیارات و تخصص‌های خود اظهار نظر کنند، در این بازار فعال کاغذ ما می‌توانیم هیچ مشکلی نداشته باشیم، زمینه تأمین کاغذ در کشور کاملاً وجود دارد، چه واردات و چه تولید داخل، می‌شود نگرانی همه را برطرف کنیم، مشروط به یک‌سری عوامل و ابزار و فرصت‌هایی که در دولت باید به‌وجود بیاوریم.
بسیاری از فروشنده‌های اروپایی گفته‌اند "هرچه کاغذ نیاز دارید، می‌فروشیم"، منتهی آن‌قدر سیستم بوروکراسی کشور ما به هم‌ریخته است که نفهمیدم چه اتفاقی افتاد که بازار کاغذ آشفته شد، کاغذ ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ دارد، ما در کشوری زندگی می‌کنیم که دموکراسی در آن حاکم است و نقش مطبوعات هم به‌عنوان یک بال دموکراسی دیده شده است. می‌شود رفع نگرانی کرد، مشروط به اینکه درست تصمیم‌گیری کنیم، کمیته کاغذ در کشور می‌تواند اثربخش باشد، منتهی منوط به اینکه اختیارات لازم را داشته باشد.
کارگروه کاغذ با حضور کارشناسان بدون اختیار برگزار می‌شود
* تسنیم: به کارگروه کاغذ اشاره کردید، اخیراً کارگروه کاغذ مصوبه‌ای داشت و کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه را قیمت‌گذاری کرد، اما این مصوبه در اجرا موفق نبود و ضمانت اجرایی نداشت.
ببینید، من همیشه مخالف سیاست قیمت‌گذاری دولت بوده، هستم و خواهم بود، اما جایی که دولت ارز می‌دهد باید کنترل کند و باید قیمت‌گذاری کند، چون داده‌ای داده باید ستانده‌ای بگیرد. اگر ارز ارائه کرد حق دولت است که جزئیاتش را بیرون بکشد و قیمت‌گذاری کامل باید به‌وجود آید، اما جایی که دولت ارز نمی‌دهد، خدماتی در اختیار واردکننده نمی‌گذارد، حق قیمت‌گذاری ندارد. عرضه و تقاضا باید قیمت را مشخص کند. در این مسئله ما چون ارز می‌دهیم، نظام کنترل قیمت و نظارتی به‌شدت و فعالانه باید با دستگاه‌ها برخورد کند.
اما همان طور که گفتم، دولت تنها باید به غذا و دارو ارز دهد. حیات و ممات جامعه غذا و داروست، نه سایر اقلام، غذا و دارو نباید دچار هیج محدودیتی شود، این کار کارشناسی نیاز دارد، باید به‌دور از تعصب با نگاه کارشناسی به این نتیجه برسیم، نه اینکه منِ نوعی نزدیک‌تر به فلان دستگاه باشم و بتوانم ارز بگیرم و یا رویکردم با آنها متفاوت باشد و ارز نتوانم بگیرم.
* تسنیم: با این توصیف پس چرا کارگروه کاغذ در اجرای مصوبه خود ناتوان بوده است؟
کارگروه کاغذ که در وزارت صنعت در بخش بازرگانی داخلی تشکیل می‌شود، دارای جلسات کم‌رنگ و بی‌رونقی است، از یک طرف می‌گوییم کاغذ بسیار مهم است، از طرف دیگر جلسات تصمیم‌گیری درباره آن را با مدیران رده دو و سه برگزار می‌کنیم، اگر کاغذ مهم است شخص وزیر یا معاون وزیر باید باشد، در حالی که تنها در جلسه آغازین این کارگروه آقای سینکی معاون وزیر حضور داشت، اکنون حتی مدیرکل‌ها هم حضور ندارند و حضور را به کارشناسان واگذار کرده‌اند، کارشناسان نیز تنها بحث می‌کنند، نه اختیار تصمیم‌گیری دارند نه اختیار تغییر.
در کارگروه تصمیم‌گیری برای کاغذ تولیدکننده‌ها حضور ندارند چون نظراتشان شنیده نشد
بنابراین کارگروه کاغذ هیچ تأثیری ندارد، اگر تأثیر داشت، ارز 3800تومانی به هر کسی نمی‌دادند، چون کارگروه کاغذ بود و باید تصمیم درستی می‌گرفت، بنابراین این کارگروه می‌تواند مؤثر باشد، مشروط به اینکه شرایط برد بردی برای همه، هم تولیدکننده هم واردکننده و هم مصرف‌کننده، به‌وجود بیاورند، هم دستگاه‌های نظارتی، هم تخصیص و تأمین ارز همه باید باشند، نه اینکه یک کارمند اداری بانک مرکزی بیاید در جلسه بنشیند، کارمندی که اختیاری ندارد.
در این کارگروه تنها واردکنندگان و نمایندگان وزارت ارشاد حضور پرشور دارند، ما تولیدکننده‌ها شرکت نمی‌کنیم چون نظرات ما به هیچ وجه مورد توجه قرار نگرفت و اصلاً توجهی به ما نکردند. من جلسه را ترک کردم و نامه هم به وزیر صنعت دادم و دیگر هم نرفتم، آنها هم پیگیری نکردند که "چرا رفتید؟".
در کارگروه ارشاد هم تا به حال از تولیدکننده داخلی دعوت نشده است و هیچ اطلاعی هم از آن ندارم، وقتی سندیکا را دعوت نمی‌کنند، معنایش این است که ما فرصت را تنها برای واردکننده ایجاد کرده‌ایم.
