از جامعه نخبگانی که امید میرود مشکلات جامعه را رفع کنند تا افرادی که به دلایل فراوان، در معرض آسیب های مختلفی هستند و میبایست از ایشان مراقبت به عمل آورد، ظاهرا با یک تغییر ساده در تعاریف، مساله دانشجویان از این رو به آن رو میشود. تغییری ساده که مدتهاست ضرورت آن احساس میشود اما در دستور کار قرار نمیگیرد.
به گزارش «تابناک»، از جمله تصاویر کلیشهای که از دانشجو در کشورمان وجود دارد، تصویر فردی درسخوان و مثبت است که رفتاری بهنجار دارد و میتواند الگویی برای جوانان در جامعه باشد، اما در حال حاضر با گسترش انواع آسیبهای اجتماعی در دانشگاههای کشور این تصویر از دانشجو مخدوش شده است و این روزها والدین نگران اعتیاد، رفتار نابهنجار، سردرگمیهای هویتی و افسردگی، جرایم جنسی و هزار و یکی آسیب دیگری هستند که فرزندانشان را در محیطهای علمی تهدید میکند. اینها همان افرادی هستند که قرار بود از مشکلات جامعه بکاهند، اما تعدادی زیادی از آنها خود به یکی از مشکلات اصلی جامعه تبدیل شده اند.
عوامل متعددی مانند ناامیدی، سرخوردگی، دوری از خانواده و حضور در جمعهای دوستی باعث میشوند که دانشجویان در معرض آسیبهای اجتماعی قرار بگیرند. این موارد دست به دست یکدیگر میدهند، و در برخی موارد کار به جایی میرسد، که نهاد نخبه پرور دانشگاه به یکی از محیطهای آسیب زا برای حضور جوانان تبدیل میشود. جایی که قرار بود از جوانان افراد مفیدی برای آینده کشور بسازد، در لایههای زیرین آن محیط مساعدی برای گسترش ناهنجاریهای متعدد فراهم میشود.
دامنه رشد آسیبهای اجتماعی به حدی است که در برخی از موارد حتی مسئولان دانشگاهی از وجود چنین آسیبهای در محیط دانشگاه بی خبر هستند. یکی از عیانترین این آسیبها استفاده از مواد مخدر است که آمارهای متعددی در مورد آن وجود دارند. بر اساس آمارهای منتشر شده در سال ۹۰ حدود ۱.۶ درصد دانشجوان وزارت بهداشت و ۲.۶ درصد دانشجویان وزارت علوم سابقه مصرف مواد مخدر را داشتند.
البته به طور قطع مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان بسیار بیشتر از آمارهای منتشر شده است، زیرا این آسیبهای دور از چشم مسئولان روی میدهند و دانشجوان هیچ گاه صادقانه در این زمینه صحبت نمیکنند. زمانی عمق فاجعه بیشتر میشود که پای مصرف مواد مخدر صنعتی باز میشود، به ویژه اینکه بسیاری از دانشجویان در شبهای امتحان از ریتالین، ترامادول، گل و سایر داروهای روانگردان برای بالابردن تمرکز استفاده میکنند.
زمینه اعتیاد و بسیاری از آسیبهای دیگر برای دانشجویان از سیگار کشیدن شروع میشود. سیگار کشیدن، چه به آسیبهای بزرگتری برسد و چه نرسد، به عنوان یکی از اصلی مشکلات دانشجویان در دانشگاهها به چشم میخورد که در بین دختران و پسران شایع است. در این بین شیوع بالای استعمال سیگار توسط دختران دانشجو از مسائلی است که اهمیت بیشتری را میطلبد. اگر تا پیش از دانشگاه محدودیتهای فرهنگی باعث میشد که دختران کمتر به سراغ سیگار و مواد مخدر بروند، بعد از دانشگاه و حضور در جمعهای دوستی این گرایش در آنها افزایش پیدا میکند.
یک نمونه مثال زدنی در این زمینه دانشگاه تهران بود که سیگار کشیدن دانشجویان داد مسئولان دانشگاه در آورد و کار به جایی رسید که مسئولان دست به تدوین برنامههایی برای حل این مشکل زدند. چند روز قبل، معاون دانشجویی دانشگاه تهران، از تدابیر این دانشگاه برای ترک سیگار دانشجویان خبر داد.
حسین بهنژاد در گفتوگو با ایلنا، در خصوص ضمانت اجرایی طرح عاری از دخانیات که از مهرماه در این دانشگاه کلید میخورد، گفت: «برای رسیدن به دانشگاه بدون دخانیات یک خط مشی تدوین کردیم که دارای کمیتههای فردی هستند و هر کدام از این کمیتهها روشها و راهکارهای فرهنگی در راستای رسیدن به هدف ما یعنی دانشگاه بدون دخانیات را ارئه میدهند.»
این طرحها در شرایطی کلید میخوردند که سیگار کشیدن، کوچکترین آسیبی است که دانشجویان را تهدید میکند. در مورد بسیاری از آسیبهای مهمی که دانشجویان را تهدید میکنند، نه اطلاعاتی وجود دارد و نه راه حلیهای مدونی برای آنها تدوین شده اند. بماند که تنها اتفاقات رخ داده در این خصوص نیز چیزی بیش از یک ایده عملی نشده نیست.
آسیبهای اجتماعی در شرایطی قشر جوان و تحصیلکرده را تهدید میکنند، که اگر دانشگاهها برنامههای مدونی برای نظارت بر وضعیت روحی و جسمی دانشجویان داشتند و فعالیتهای مثبت و سازندهای برای آنها در نظر میگرفتند، آنگاه شاید نیروی جوانی صرف کارهای بهتری میشد.