چرا با وجود یارانه بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی برای واردات نهاده دامی، حال مرغداران همچنان ناخوش است؟

به تازگی جمعی از تشکل‌های طیور کشور، در نامه‌ای به رئیس جمهور اعلام کرده اند که دوباره با مشکلات تأمین خوراک طیور مواجه شده اند. مشکلات تأمین نهاده‌های دامی در بخش طیور کشور عمدتاً از دو ناحیه به آن‌ها ضربه می‌زند: افزایش قیمت نهاده‌ها و عدم تأمین بموقع این نهاده‌ها به دلیل اعتصابات کامیونداران. این در حالی است که دولت برای واردات نهاده‌های دامی ارز دولتی داده و مشکلات کامیون داران را نیز تاحدودی رفع کرده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در خرداد ماه سال جاری بود که بسیاری از رسانه ها، به بررسی اعتراضات خیابانی مرغداران پرداختند؛ مرغدارانی که تنها راه رساندن صدای اعتراض خود به گوش مسئولین را در راهپیمایی و تحصن در جلوی درب نهادهای دولتی از جمله نهاد ریاست جمهوری می دیدند. دلایل عمده اعتراضات آن ها، افزایش قیمت نهادهای دامی به خصوص ذرت و سویا در ماه های اولیه سال جاری و کاهش قیمت مرغ کشتار بود. همچنین این وضعیت قیمت نهاده های دامی با اعتصابات کامیون داران و نرسیدن خوراک طیور به مرغداران همراه شد و مشکلات را دو چندان کرد.

به هر حال، این اعتراضات به گوش مسئولین رسید و اندکی اوضاع مرغداران بهتر شد؛ اما دوباره قیمت نهاده های دامی رو به افزایش نهاد و اعتصابات کامیون داران در یک ماه اخیر نیز به مشکل افزایش قیمت نهاده های دامی افزود و دوباره صدای اعتراض تولیدکنندگان بخش طیور کشور بلند شد.

آنها در 28 مهر 1397 نامه سرگشاده ای به رئیس جمهور ارسال کردند و در آن از مشکلات خود گفتند و هشدار دادند، در صورت حل نشدن این مشکلات، احتمالاً تولید مرغ، گوشت مرغ و تخم مرغ کاهش خواهد یافت.

در متن این نامه آمده است:

«جناب آقای دکتر روحانی

رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران

با سلام و دعای خیر

احتراما، مستحضر می ‌باشید که مدت ‌های مدیدی تامین نهاده‌ های اساسی مورد مصرف خوراک طیور به علت عدم تخصیص و یا تأمین ارز با وقفه روبرو شد و با حل شدن موقت این موضوع متأسفانه مشکلات کامیون داران به خصوص از اول مهرماه بر معضلات موجود اضافه کرد بطوری که اغلب تولیدکنندگان به خاطر عدم حمل مواد اولیه از مبادی ورودی تقریبا نمی ‌توانند طیور خود را تغذیه کنند.

در صورتی که اقدام عاجلی برای رفع مشکل حمل این مواد اولیه توسط دولت به عمل نیاید متاسفانه سرنوشت تولید کاملا مبهم و کشور در آینده نزدیک از نظر تولید جوجه یکروزه (گوشتی و تخمگذار)، گوشت و تخم ‌مرغ در مضیقه قرار خواهد گرفت.

تولیدکنندگان محصولات طیور تا امروز تمام تلاش خود را علی رغم زیان بسیار و غیرقابل تحمل به کار بستند بلکه امیدی به وجود آید، لکن دیگر تحمل از دست رفته و مسئولیت عدم تأمین نهاده ‌ها و به تبع آن توقف تولید متوجه مسئولان امر می ‌باشد.

انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه اتحادیه میهن - اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی - انجمن ملی شرکت ‌های زنجیره‌ ای تولید گوشت مرغ

حالا پرسشی که مطرح می شود، این است که چگونه می توان ریشه ای این مشکلات بخش طیور را حل کرد؟

در ابتدا وضعیت قیمت نهاده های دامی در کشور را بررسی کنیم؛ از آن جا که حدود 90 درصد از جیره غذایی مرغ را ذرت (60 درصد) و کنجاله سویا (30 درصد) تشکیل می دهد، به بررسی قیمت این دو نهاده ها در هفت ماه اخیر می پردازیم.

همان گونه که از نمودار زیر پیداست، قیمت ذرت در هفت ماه اخیر رشد یافته است. در حالی که میانگین قیمت هر کیلو ذرت در 5 فروردین ماه سال جاری 982 تومان بوده، قیمت این قلم نهاده دامی در 2 آبان 1397 به 1180 تومان رسیده است. یعنی ظرف این بازه مذکور میانگین قیمت ذرت 20 درصد رشد داشته است.

همچنین قیمت هر کیلو کنجاله سویا نیز در هشت ماه گذشته افزایش یافته است. میانگین قیمت کنجاله سویا در 5 فروردین سال جاری 2078 تومان بوده که این میزان در دوم آبان 1397 به 2361 تومان رسیده است؛ یعنی ظرف هشت ماه میانگین قیمت کنجاله سویا 14 درصد رشد کرده است.

این رشد قیمت ها در حالی رخ داده که اولاً قیمت مرغ کشتار به این میزان رشد نداشته است، ثانیاً دولت برای جلوگیری از رشد قیمت ذرت و کنجاله سویا ارز دولتی تخصیص داده و ثالثاً میزان واردات هر دوی این کالاها در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد چشمگیری داشته است.

همان گونه که از نمودار زیر پیداست قیمت هر کیلو مرغ کشتار نیز در هشت ماه رشدی حدود 14 درصد داشته و میانگین قیمت هر کیلو از 8101 تومان در 5 فرودین 1397 به 9264 تومان در دوم آبان 1397 رسیده است. اما این رشد کمتر از رشد قیمت ذرت و برابر با رشد قیمت کنجاله سویا بوده است.

البته وضعیت رشد قیمت تخم مرغ در این مدت هشت ماه به گونه ای بوده که بتواند رشد قیمت ذرت و کنجاله سویا را پوشش دهد. در حالی که در 5 فروردین 1397 قیمت هر کیلو تخم مرغ 5816 تومان بوده، این قیمت در دوم آبان 1397 به 7851 تومان رسیده است. یعنی قیمت هر کیلو تخم مرغ ظرف هشت ماه رشدی در حدود 34 درصد داشته است که از رشد قیمت کنجاله سویا و ذرت بیشتر بوده است.

ثانیاً همان گونه که گفته شد، دولت برای واردات این دو قلم نهاده دامی ارز دولتی تخصیص داده است؛ هر چند فهرست نهایی منتشره از ارزبگیران دولتی نشان نمی دهد، شرکت ها به منظور واردات چه کالایی این ارز دولتی را دریافت کرده اند، فهرست اولیه منتشره در دهم تیر 1397 اطلاعاتی در زمینه میزان ارز دولتی تخصیص داده شده به شرکت ها جهت واردات این دو قلم کالا ارائه می دهد.

طبق فهرست اولیه منتشره بانک مرکزی پیرامون شرکت هایی که ارز دولتی دریافت کرده اند، دولت برای واردات کنجاله سویا به 5 شرکت واردکننده، 94 میلیون و 783 هزار و 522 میلیون یورو ارز رسمی پرداخت کرده است.

همچنین دولت برای واردات ذرت دامی نیز مبلغ 418 میلیون و 669 هزار و 351 یورو ارز رسمی به 85 شرکت واردکننده پرداخت نموده است؛ بنابراین، در مجموع دولت برای واردات این دو نهاده دامی مبلغ 513 میلیون و 452 هزار و 873 یورو ارز رسمی پرداخت کرده است. اگر فرض بگیریم قیمت هر یورو دولتی، حدود 5 هزار تومان و قیمت هر یورو در بازار آزاد به طور میانگین حدود 10 هزار تومان (از ابتدای سال تا تیرماه) باش،د یعنی دولت برای واردات این دو نهاده دامی در مجموع مبلغی حدود 2 هزار و 567 میلیارد و 264 میلیون و 365 هزار تومان یارانه ارزی پرداخته است.

ثالثاً واردات این دو قلم کالا در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. آمارهای گمرک نشان می دهند که در شش ماهه نخست سال جاری ارزش ذرت دامی وارد شده، 525 میلیون و 497 هزار و 467 دلار بوده که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 20 درصد رشد داشته است. همچنین در شش ماهه نخست سال جاری، ارزش واردات کنجاله سویا 131 میلیون و 351 هزار و 27 دلار بوده که این میزان نیز نسبت به سال گذشته رشد 112 درصدی را تجربه کرده است.

همان گونه که در نامه آمده است از دیگر مشکلات بخش طیور، اعتصابات کامیون داران است که موجب شده تا نهاده های دامی بموقع به بخش طیور نرسد و میزان تولید آن ها کاهش یابد.

برای آن که درباره وضعیت خوراک دام و مشکلات فعلی مرغداران و راهکارهای خروج از این مشکلات آگاه شویم به سراغ مجید موافق قدیری، رئيس انجمن صنايع خوراك دام، طيور و آبزيان ايران و عضو هيأت نمايندگان اتاق بازرگاني ايران رفتیم و با وی مصاحبه ای ترتیب دادیم.

در این مصاحبه در ابتدا از مجید موافق قدیری پرسیدیم: با توجه به اینکه دولت ارز 4200 تومانی برای واردات ذرت و کنجاله سویا اختصاص داده و همچنین با توجه به اینکه میزان واردات در شش ماه نخست سال در این دو قلم نهاده دامی رشد چشمگیری داشته است، چرا باز هم مرغداران با مشکلاتی چون افزایش قیمت این دو نهاده دامی مواجه هستند؟

رئيس انجمن صنايع خوراك دام، طيور و آبزيان ايران چند دلیل برای این بخش از مشکلات مرغداران بر شمرد و گفت: بالا رفتن قیمت ارز، کمبود ارز مورد نیاز واردکننده و ایجاد هزینه جابجایی و یا عدم تخصیص بموقع و ایجاد هزینه هایی مانند دموراژ و انبارداری به واردکننده، قیمت گذاری دستوری و گرفتن قدرت رقابت از واردکنندگان و تولیدکنندگان (به عنوان نمونه در مورد كنجاله سويا توليد داخلي با توجه به پايين آمدن قيمت جهاني دانه سويا نسبت به سال گذشته و قيمت گذاري سازمان حمايت توليدكنندگان و مصرف كنندگان اين كالا با سودي حدود ٤٠٠ تا ٥٠٠ تومان به فروش می رسد)، حذف تعدادي از واردكنندگان به دلايلي همچون تحريم، واردات نهاده توسط بخش دولتي كه جهت ذخيره سازي و تنظيم بازار صورت گرفته و بالا رفتن قيمت جهاني نفت و تأثير آن بر بعضي از كالاها مانند ذرت موجب شده است تا قیمت نهاده های دامی علیرغم پرداخت ارز 4200 تومانی همچنان در حال افزایش باشد.

سپس عضو هيأت نمايندگان اتاق بازرگاني ايران در پاسخ به این پرسش که چگونه می شود معضل حمل نهاده های دامی را حل کرد که دیگر مسائلی چون اعتصاب کامیون داران باعث ضرر و زیان به مرغداران نشود، گفت: نبود زيرساخت كافي مانند بنادر در جنوب، هميشه اين تهديد وجود داشته است كه با درگير شدن بندر امام خمینی (ره) در مشكلات طبيعي و غیره امكان جابجايي غلات از ديگر بنادر مانند بندرعباس و چابهار به دليل عدم وجود سيلو و حمل و نقل ريلي مناسب و ترابري جاده اي وجود نداشته باشد، پس سرمايه گذاري در بندر چابهار به عنوان بندر اقيانوسي و آبخور بالا و امكان تخليه كشتي با تناژهاي بالا و اتصال به خط ريلي سراسري برای حل این معضل در ابتدا ضروري به نظر مي رسد. همچنین تقويت راه آهن سراسري، ايجاد ذخاير استاني و اتصال به خط راه آهن سراسري و تقويت شركت هاي حمل و نقل قوي با در اختيار داشتن كاميون، می تواند معضلات حمل نهاده های دامی را حل کند و کمتر شاهد تأثیرگذاری مواردی چون اعتصابات کامیون داران بر صنعت دام و طیور باشیم.