آیا ایران می‌تواند با نخستین مقصد صادراتی کالا‌های خود، پیمان پولی داشته باشد؟

یکی از راهکارهایی که ایران می تواند از طریق آن تحریم های دلاری آمریکا را بی اثر کند، بستن پیمان های پولی دوجانبه با شرکای تجاری است. تاکنون طبق اخبار منتشره، ایران با دو کشور ترکیه و پاکستان موفق به انعقاد پیمان پولی شده است. طی چند ماه اخیر، حجم تجارت با عراق رو به افزایش بوده، به گونه ای که عراق در هفت ماهه نخست سال جاری به عنوان نخستین مقصد صادراتی ایران خود را مطرح کرده است.

پیمان های پولی از جمله مواردی است که در اسناد بالادستی کشور نیز به آن اشاره شده است؛ برای نمونه در بند 4 ابلاغ سیاست های کلی قانون برنامه ششم توسعه به موضوع پیمان های پولی اشاره و ذکر شده است: "توسعۀ پیوندهای اقتصادی و تجاری متقابل و شبکه ‌ای کشور به‌ ویژه با کشورهای منطقۀ آسیای جنوب غربی، تبدیل ‌شدن به قطب تجاری و ترانزیتی و انعقاد پیمان ‌های پولی دو و چندجانبه با کشورهای طرف تجارت در چهارچوب بندهای ۱۰، ۱۱ و ۱۲ سیاست‌ های کلی اقتصاد مقاومتی".

تاکنون طبق اخبار منتشر شده ما با دو کشور ترکیه و پاکستان پیمان پولی منعقد نموده ایم. در 29 مهر ماه 1396و طی سفری که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به ایران داشت، پیمان پولی دو جانبه ای بین دو کشور امضا شد. همچنین پیرامون پیمان پولی با پاکستان نیز صمد کریمی، مدیر اداره صادرات بانک مرکزی که در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو حاضر شده بود، گفت: با بیست کشور برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات، تفاهم ‌نامه داریم و با ترکیه و پاکستان پیمان پولی منعقد کرده‌ ایم که در حال اجراست.

همچنین به تازگی رئیس کل بانک مرکزی به منظور دیدار با همتای روس خود، سفری به کشور روسیه داشت. وی طی گزارشی درباره دیدار با رئیس کل بانک مرکزی روسیه در صفحه اینستاگرامی خود نوشت: در حال حاضر ۲۵ درصد از مبادلات میان دو کشور بر مبنای پول ملی انجام می شود که رقم کمی است و ما به دنبال آن هستیم، این رقم را بالا ببریم و به تدریج دلار را از روابط تجاری خود حذف کنیم.

روز گذشته نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان طی مصاحبه ای در حاشیه هجدهمین اجلاس وزیران امورخارجه کشورهای اسلامی عضو دی 8 در ترکیه گفت: از مصوبات مهم این اجلاس مطرح شدن موضوع تبادل پول ملی در تجارت بین هشت کشور اسلامی دی 8 بوده و طبق توافق اجلاس، اتاق مشترک تبادل پول ملی بین کشورهای عضو تشکیل می شود.

البته علاوه بر کشورهای نامبرده، ایران می تواند با دیگر کشورها نیز پیمان پولی امضا کند. عراق از جمله کشورهایی است که حجم تجارت آن با ایران در ماه های اخیر رو به افزایش بوده و ایران می تواند با آن پیمان پولی دو جانبه امضا کند.

به دلیل نوسانات اخیر ارزی و کاهش ارزش پول ملی میزان صادرات کالاهای غیرنفتی به عراق در چند ماه اخیر رشد چشمگیری داشته و همین باعث شده تا حجم تجارت ایران با عراق در سال جاری رفته رفته افزایش یابد. این افزایش میزان صادرات کالاهای غیرنفتی ایران به عراق، تا آنجا پیش رفت که در شش ماهه نخست امسال، عراق توانست امارات را بعد از مدت ها در این زمینه جا بگذارد و رتبه دوم را بدین لحاظ از آن خود کند.

حتی طبق آمارهای جدید ارائه شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، در هفت ماهه نخست سال جاری، عراق توانسته است با واردات 5 میلیارد و 730 میلیون دلار کالای غیرنفتی از ایران، جایگزین کشور چین در رتبه اول مقاصد صادراتی ایران شود. همین رشد صادرات کالاهای غیرنفتی به عراق و افزایش حجم تجارت با این کشور، موضوع بستن پیمان پولی با کشور عراق را تقویت کرده است.

اشاره به این نکته نیز ضروری است که در دوازدهم آبان 1397 مقام‌ های عراقی اعلام کردند، آمریکا ادامه واردات گاز و برخی کالاهای دیگر از ایران را برای بغداد پس از اعمال تحریم‌ های جدید علیه تهران به صورت مشروط بلامانع دانسته است. یکی از مسئولان عراقی در همین زمینه گفت: وزارت دارایی این کشور حسابی را در یک بانک دولتی برای پرداخت بهای معاملات ایرانی به دینار باز کرده است.

در پایان باید گفت، با رشد میزان تجارت با عراق و معافیت این کشور از تحریم های واشنگتن علیه ایران، حالا شاید مسئولین بانک مرکزی بتوانند، با همتایان عراقی خود برای بستن پیمان های پولی دو جانبه وارد مذاکره شوند.