صعود بورس و آرامش ارز فردای تحریم ها، حواشی تبریک احمدی نژاد به یک تیم آمریکایی، انتشار اسامی ۱۲۰۰ مدیر شستا و صندوق بازنشستگی، پایان بلاتکلیفی بی شناسنامهها، روایت عضو جامعه مدرسین از واکنش آیت الله شبیری به نامه آیت الله یزدی، ایرادهایی به ایرادات شورای نگهبان، ارزآوری برق و رهایی از تحریم، سه کارت سبز بهارستان به ظریف در یک روز، کدهای آشنا از پرونده قتلهای زنجیره ای، واکنش اروپا به بدعهدی آمریکا، چرا آمریکا کدخدا نیست؟! و درخواست پسران خاشقجی برای بازگرداندن جسد پدرشان به عربستان، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز سه شنبه ۱۵ آبان ماه در روز منتهی به تعطیلات چند روزه این هفته در حالی با نوارهای سیاه صفحات نخستشان بر پیشخوان مطبوعات قرار گرفت که مخالفت جهانی با تحریم ها، صعود بورس و آرامش ارز، برزخ ترامپ در آستانه انتخابات کنگره آمریکا، پایان بلاتکلیفی بی شناسنامهها و سخنان رئیس جمهور در دیدار وزیر و معاونین وزارت اقتصاد مبنی بر شکسته شدن تحریمها از مواردی است که در صفحات نخست روزنامههای امروز برجسته شده است.
روزنامه ایران با چاپ تصویری از رئیس جمهور روحانی در صفحه نخست عنوان تحریم را میشکنیم را تیتر یک کرد و در گزارشی با همین عنوان مباحث مطرح در دیدار رئیس جمهوری و وزیر و معاونین وزارت اقتصاد را منتشر کرد. این روزنامه در یادداشتی با عنوان ایرادهایی به ایرادات شورای نگهبان به قلم یک عضو هیأت رئیسه مجلس، موضوع CFT را در ستون سرمقاله خود برجسته کرده است.
روزنامه کیهان با انتخاب عنوان واکنش اروپا به بدعهدی آمریکا /ابراز تأسف و دیگر هیچ! به عنوان تیتر یک امروز خود از عملکرد اروپا در قبال بدعهدیهای ترامپ انتقاد کرده است. این روزنامه در بخشی دیگر از صفحه نخست خود، جمله هیچ رأفتی در برخورد با مفسدان اقتصادی نخواهد شد را به نقل از رئیس قوه قضائیه برجسته کرده است.
روزنامه ابتکار تحولات سیاسی ایالات متحده پیش از انتخابات کنگره را بررسی کرده و عنوان گزارش خود آمریکا در برزخ ترامپ را تیتر یک امروز خود انتخاب کرده است. این روزنامه در گزارشی دیگر با عنوان کوپن با نقش جدید کی روی صحنه میآید؟ درباره راهکارهای حمایتی دولت از افزایش حقوق تا کالابرگ نوشته است.
در ادامه تعدادی از یادداشت ها و سرمقاله های منتشره در روزنامه های امروز را مرور می کنیم؛
۵۰۰ میلیارد دلار دارایی تاریخی ایران در چنگ دیوانسالاران
محمدصادق جنان صفت در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار با عنوان ۵۰۰ میلیارد دلار دارایی تاریخی ایران در چنگ دیوان سالاران نوشت: فرهاد دژپسند تا همین چند هفته پیش ریاست موسسه پژوهشی توسعه و آینده نگری که با کمک ریاست تازه سازمان برنامه و بودجه از سال ۱۳۹۲ راه اندازی کرده بود را برعهده داشت و از همان جا نیز با یاری محمدباقر نوبخت رئیس سازمان به وزارت اقتصاد آمده است. وی در روز معارفه خود نکاتی را طرح کرد که درهنگامه مجادله ایران و آمریکا و البته مجادلههای داخلی بر سر تصویب عضویت ایران در نهاد مالی مرتبط با پولشویی و مبارزه با تروریسم دیده و شنیده نشد. یکی از این نکات بسیار با اهمیتی که وزیر جدید اقتصاد بر زبان آورد و به نظر میرسد یادگاری از برگزاری یک همایش در این موسسه بود، اعلان ۷ هزار میلیارد تومان ارزش دارایی تاریخی ایرانیان بود که در اختیار گروه ذینفوذ دیوانسالاران قرارگرفته است. اگر مبنای محاسبههای به کارگرفته شده از سوی برآوردکنندگان ارزش تاریخی دارایی ایرانیان درست باشد و اگر حتی ارزش هر دلار را ۱۴ هزار تومان لحاظ کنیم، ارزش داراییهای تاریخی ایران برابر با ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد شد. به نظر میرسد این میزان دارایی تاریخی یک گنج بزرگ است که زیر دم و سر اژدهای دیوانسالاری ایران گیر افتاده است و ایرانیان به هردلیل نمیتوانند از این داراییهای انباشت شده نیم قرن اخیر استفاده کنند.
به نظر میرسد میتوان با دادن آزادی عمل به یک گروه ورزیده از ایرانیان میهنپرست که به هیچ جریان سیاسی بدهکار نیست و ایران را آباد و سربلند میخواهد، این دارایی را میتوان به درآمد تبدیل کرد و ایران را از دلسردی و شرایط اندوهبار امروز نجات داد. یادمان باشد این داراییها که به احتمال قوی سرمایه تاریخی انباشت شده که درکارخانهها، جاده و راه آهن و سد و نیروگاه و پالایشگاه نهفته شده است تا ابد به همین میزان ارزش نخواهند داشت. نفت و گاز مانده در ژرفای بیابان و دریا چه سودی برای ایران امروز و فردا دارد، درحالی که به طور مثال تنها آمریکا از یک بازیگر بزرگ در سمت تقاضا به یک بازیگر بزرگ در سمت عرضه نفت درآمده است و برایش مهم نیست که عراق و عربستان و ایران به این کشور نفت بفروشند یا نه. آیا دارایی تاریخی و فراموش شده ایران در دهها بندر بزرگ و کوچک که با روآمدن بنادر دیگر در کشورهای همسایه فاقد ارزش شده اند را نمیبینیم؟ آیا با راه اندازی بندر جبل علی در امارات ارزش امروز قشم و کیش همان ارزش تاریخی۵۰ سال پیش است؟ آیا راه اندازی بندر گوادر در پاکستان راه را برای کم ارزش شدن بندر چابهار ایران فراهم نکرد؟ به نظر بسیاری از کارشناسان با راه اندازی طرحهای تولید فلزات اساسی در عمان و بحرین و پتروشیمی در عربستان باز هم ایران دارای مزیت نسبی در این صنایع نخواهد بود؟ آیا به چشم ندیدیم صنعت نساجی ایران زیر ماشین کوه پیکر نساجی ترکیه له شد؟ آیا شاهد خروج نیروهای ورزیده فنی، دانشگاهی و تحصیلکرده ایران نیستیم؟ این تاسفآور است که ایران نتواند از۵۰۰ میلیارد دلار دارایی تاریخی خود با با فرض ۴ درصد میانگین نرخ سود در جهان، سالانه ۲۰ میلیارد دلار درآمد داشته باشد و آن گاه تیم ملی فوتبال و کشتیاش با کمبود ارز کمتر از یک میلیون دلار خشمگین و نگران باشند؟ داراییها برای هیچ سرزمینی تا ابد نمیمانند.
ایرادهایی به ایرادات شورای نگهبان
علیرضا رحیمی عضو هیأت رئیسه مجلس طی یادداشتی که در شماره امروز ایران چاپ شده نوشت: لایحه الحاق به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم موسوم به CFT در شرایطی در شورای نگهبان متوقف و به مجلس عودت داده شد که شبهات احتمالی و چالشهای مطرح شده برای اعضا و کارشناسان آن شورا بهطور مبسوط توسط مقامات ارشد دولت (آقایان اسحاق جهانگیری، محمد جواد ظریف، عباس عراقچی) توضیح داده شده بود؛ بنابراین در خصوص اعلام نظر شورای نگهبان چند نکته قابل توجه است.
یک- به رغم شبهات مطرح شده نظر شورا در موعد مقرر قانونی ارائه شده و به لحاظ شکلی و زمانی تشریفات قانونی در آن رعایت شده است.
دو- در نامه ارسالی شورای نگهبان ۲۲ ایراد و سه تذکر مطرح شده و نهایتاً تصریح شده است که الحاق به این کنوانسیون با فرض غیر قابل اصلاح بودن اشکالات وارده بر آن خلاف منافع و امنیت ملی کشور است که مغایر با موازین شرع شناخته شد. در این خصوص دو نکته مهم قابل تأمل و محل مناقشه حقوقی است.
الف) نحوه رویکرد شورای نگهبان به رفع اشکالات توسط مجلس موضوعی است که در نوع خود حیرت انگیز است. در نامه شورای نگهبان با فرض غیرقابل اصلاح بودن اشکالات وارده، کل کنوانسیون خلاف منافع و امنیت ملی کشور تصریح شده و بر همین اساس مغایر موازین شرع اعلام شده است. این در حالی است که اساساً چنین فرضی نمیتواند مبنای نگاه قانونی شورا به مجلس باشد. صدور حکم و مبنای قضاوت بر چنین فرضی اصل حکم را نیز با تردید و شائبه کارشناسی مواجه میکند. ب) اینکه شورای نگهبان مصوبهای را خلاف امنیت ملی کشور تشخیص دهد به نظر میرسد امری فراتر از وظایف تصریح شده در قانون اساسی برای این نهاد است که دو محدوده قانون اساسی و شرع را برای رسیدگی معین کرده است و بر همین اساس آن را نه به مصلحت بلکه خلاف شرع اعلام میکند. مرجع تشخیص موارد خلاف امنیت ملی کشور خصوصاً در مراجع حاکمیتی شورای عالی امنیت ملی است که اتفاقاً یک سال قبل از طرح در مجلس ابتدا در شورای عالی امنیت ملی این کنوانسیون به تفصیل مورد رسیدگی و بحث قرار گرفته و نهایتاً در فرایند قانونگذاری و رسیدگی مجلس قرار گرفته است. اگر چه عناوینی همچون نقض امنیت ملی کشور در مواردی بهطور متناظر میتواند به سلطه بیگانه به امور کشور تعبیر گردد و با این مضمون در قالب یکی از احکام فقهی حکم به غیر شرعی بودن مصوبه شود، اما در مرحله تشخیص موضوع (که مرحله قبل از تعیین حکم است) مرجع قانونی مربوط (شورای عالی امنیت ملی) بر کل کنوانسیون صحه گذاشته است و الحاق به آن را مغایر با امنیت ملی کشور ندانسته است؛ بنابراین در شرایطی که مرحله تشخیص موضوع از قطعیت کارشناسی برخوردار است حکم صادره نمیتواند بنا بر خلاف آن مبتنی شود.
سه – در ششم آبان ماه نظر رسمی شورای نگهبان به مجلس شورای اسلامی ارسال شده است و شفاهاً از مجلس در خواست شده بنا به مصالح فعلاً نظر رد مصوبه مجلس توسط شورای نگهبان علنی نشود. در کمال تعجب روز ۱۳ آبان همزمان با اعمال تحریمهای اعلام شده توسط امریکا خبر رد مصوبه نیز توسط شورای نگهبان علنی میشود. این خبر در افکار عمومی به لحاظ روانی مکمل تحریمها تلقی شده و تأثیر منفی بر بازار و نرخ ارز گذاشته و نیز باعث پریشانی روانی بیشتر مردم شده است. اکنون سؤالی که مطرح است اینکه آیا نحوه و زمان اعلام خبر رد مصوبه مجلس توسط شورای نگهبان شائبه سیاسی کاری را در افکار عمومی ایجاد نمیکند؟ البته که ترکیب شورای نگهبان نه به لحاظ ساختاری و نه به لحاظ اعضا سیاسی نبوده و اساساً شورای نگهبان ماهیت حقوقی دارد، اما اگر عملکرد اعضای این شورا چه در حوزه رسانه و چه در حوزه نظرات کارشناسیشان در تلویزیون و سایر رسانهها خود موجب ایجاد شائبه در اذهان مردم شود به نوعی میتوان گفت: کل شورا را با خطر عدول از مناط تخصصی خود مواجه کرده است. مهمترین پاسدار شورای نگهبان اعضای پاسدار آن شورا هستند. در این خصوص حضور و عملکرد رسانهای برخی اعضای شورا میتواند برای اعتبار اعضای کل شورا هزینه ساز باشد.
چهار- اکثریت نمایندگان مجلس همچنان الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم را در جهت حفظ منافع ملی و امنیت کشور میدانند و حضور در کنوانسیونها و ساختارهای بینالمللی را حرکتی برای همکاری بینالمللی و امتیازی برای کشور میدانند. بهنظر میرسد مجلس ضمن رفع موارد ابهام مطرح شده بهصورت کلی بر مصوبه خود اصرار خواهد ورزید. برابر با روند قانونی، این لایحه برای رسیدگی به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع خواهد شد. چنانچه تحمیل غیر متعارفی بر مجمع انجام نشود و فضای رسیدگی طبیعی و قانونی طی شود بهدلیل اینکه اکثر اعضای مجمع در جلسات اقناعی کارشناسان در مراحل قبلی به امتیازات و وجوه مثبت الحاق ایران به این کنوانسیون واقف شدهاند امید به تصویب این لایحه در مجمع بسیار بالا خواهد بود.
آمریکا چگونه تحریمها را بزرگنمایی میکند؟
امیرحسین یزدان پناه در یادداشت روز روزنامه امروز خراسان نوشت: آمریکاییها در دور جدید تحریم ها، صنعت نفت و انرژی و نیز سیستم بانکی و هوایی ایران را تحریم کرده اند. با این حال برای آن که فهرست تحریمی شان پر طمطراق به نظر برسد، نام همه بانکها و اشخاص مرتبط با این حوزهها را نیز به عنوان تحریم جدید اعلام کرده اند. مثلا هرچند شرکت نفت ایران تحریم شده، اما تعداد زیادی از مدیران این شرکت نیز در فهرست ۷۰۰ نفره نام شان آمده است. در حالی که برخی از این افراد سالها پیش بازنشسته شده اند و اکنون دیگر کارهای نیستند، اما برای آمریکا کارایی دارند، چون نامشان فهرست را پُرتر میکند. کاخ سفید حتی برای آن که این فهرست را پُرتر کند، مشخصات و شماره ثبت تعداد زیادی هواپیما را هم در فهرست خود آورده است.
حتی شماره ثبت و نام تعداد زیادی کشتی هم به این فهرست اضافه شده تا بزرگتر به نظر برسد. جالب است که در میان این کشتیها حتی کشتی ایرانی «سانچی» که سال گذشته در اثر تصادف دریایی، غرق شد نیز وجود دارد. حتی مثلا بانک «تات» که سال هاست دیگر نامش تغییر کرده نیز در فهرست آمده است! این البته مربوط به فهرست جدید نیست و در ماههای اخیر این اقدام تکرار شده تا مثلا این کشور ژست سنگین کردن تحریمها را بگیرد. مثلا درحالی که براساس تحریمهایی که در ۱۵ مردادماه توسط آمریکا علیه ایران اعمال شد، «فروش، عرضه و تأمین گرافیت، فلزات مثل آلومینیوم و فولاد و صادرات یا نرمافزار فرایندهای صنعتی به ایران» تحریم شده است، اما دو هفته پیش آمریکا، شرکت فولاد مبارکه اصفهان را تحریم کرد! به بیان دیگر وقتی از نیمه مرداد ایران در زمینه «فروش، عرضه و تأمین فلزات مثل فولاد» تحریم است، یعنی محصولات و مواد اولیه فولاد مبارکه اصفهان هم تحریم است و دلیلی ندارد که تک تک شرکتهای تولید کننده فولاد مجدد تحریم شوند! زمانی که این اتفاق میافتد و نام یک شرکت تولید کننده فولاد در فهرست تحریمها میآید، یعنی آمریکا عملا شرکتی را تحریم کرده که قبلا تحریم شده است. چرا؟ چون فهرست تحریم را بزرگتر و ترسناکتر میکند، ولی هیچ کارکرد اقتصادی جدیدی که قبلا اعمال کرده ندارد.
مقامات آمریکا در این مدت تلاش کرده اند تا به روشهای مختلف افکار عمومی مردم جهان و ایران و نیز طرفهای تجاری و مالی ایران را تحت تاثیر قرار دهند. نشستهای خبری متعدد پمپئو وزیر خارجه این کشور، توئیتها و سخنرانیهای ترامپ، سفر هیئتهای مالی و دیپلماتیک آمریکا به چندین کشور طرف تعامل مالی با ایران و حتی نصب روزشمار بازگشت تحریمهای ایران در وب سایت وزارت خارجه آمریکا و ... از جمله تاکتیکهای این کشور برای بزرگ نشان دادن این تحریم هاست.
به نظر میرسد کاخ سفید در دو عرصه نیاز دارد تا تحریم هایش را خیلی سنگینتر و جدیتر از آن چه هست به مردم دنیا و ایران نشان دهد؛
- عرصه اول: ادامه تقویت تلاشها برای براندازی نظام و پشتیبانی از گروهکهای تجزیه طلب تروریستی همچون منافقان برای ایجاد ناامنی و اغتشاش در کشور.
- عرصه دوم: جلوگیری از کم اثرشدن تصمیمهای اقتصادی آمریکا در سطح جهان و پیشگیری از افول قدرت اقتصادی واشنگتن درتحریم دیگر کشورها.
از این روی، آمریکا در دوره «افول تحریم ها» به دنبال «نمایش تحریم» است تا ذهن و روان مردم ایران و شرکتها و بانکهای طرف حساب ایران را تخدیر کند. تاکتیکی که برای مردم ایران بیش از گذشته آشکار است، اما به طراحی هدفمند و هوشمندانه دیپلماسی عمومی و رسانهای برای مقابله نیاز دارد تا هم در داخل کارایی این تاکتیک دشمن بی اثر شود و هم برای طرفهای تجاری ایران ابعاد واقعی تحریمها روشن شود.