فتاوای آیت الله العظمی اراکی (قدس سره)
احکام مهر
سؤال: در سند ازدواج مهریه را یکصد سکه بهار آزادی مقوم به چهارصد هزار تومان قرار داده اند اکنون که هفت سال از ان تاریخ می گذرد و قیمت طلا چند برابر شده میزان طلاست یا پول رایج ان موقع؟
جواب: ظاهر این است که آنچه که اول گفته شده مهر است و ذکر قیمت از باب رفع جهالت بوده پس یکصد سکه بهار آزادی بر ذمه زوج است.
سؤال: شخصی با دختر باکره ای زنا کرده و ازاله بکارت نموده با رضایت دختر که مهر ثابت نیست آیا ارش ازاله بکارت ثابت است یا نه؟
جواب: احوط ثبوت ارش است زیرا «لامهر لبغی» مهر را نفی می کند نه سبب جنایت را که موجب ارش است.
سؤال: هرگاه زن بعد از عقد و قبل از دخول خود را آتش زند و خودکشی کند آیا تمام مهر را می برد یا نصف آن را؟
جواب: فوت زوج یا زوجه قبل از دخول موجب تصنیف مهر نیست بلکه تمام مهر را می برد در هر دو صورت.
سؤال: اخیرا نطفه زن و مرد را گرفته و در بیرون رحم با هم مخلوط می کنند و پرورش می دهند و پس از مدتی در رحم همسر شرعی مرد قرار می دهند و این عمل در مورد نازایان عقیم انجام می شود آیا فرزندی که بدین ترتیب موجود شده شرعا ملحق به آنهاست از نظر ارث و احکام محرمیت و مصاهره یا نه؟
جواب: اگر مستلزم حرام خارجی نباشد مثل نظر اجنبیه به عورت زن و لمس و امثال ان جایز است و فرزند ملحق به پدر و مادر می شود و اما اگر نطفه شوهر با زن اجنبیه ای که نطفه اش تخمک دارد ترکیب شود و به همسر او که تخمک ندارد تزریق شود الحاق ولد مشکل است همچنین اگر از نطفه مرد و زن اجنبی ترکیب شده و به رحم زن وارد شود مشکل است الحاق ولد. و الحاق به صاحب نطفه غیر شوهر مشکل است.
سؤال: مردی زنی را عقد کرده و قبل از دخول فوت می کند آیا مهر او تمام است یا نصف می شود؟
جواب: مهریه تمام است کما فی المشهور.
سؤال: هر گاه یکی از زوجین قبل از دخول فوت کند آیا تمام مهر باید به زن داد یا نصف می شود؟
جواب: اقوی در دو مساله موت زوج و زوجه ثبوت تمام مهر است و تصنیف اختصاص به طلاق دارد.
سؤال: شخصی در 50 سال قبل مهریه زنش را یکصد تومان وجه رایج قرار داده حال امروز که ورثه می خواهد تمام مهریه را بپردازد با ملاحظه قدرت خرید پنجاه سال قبل حساب کنند که با یکصد تومان می شد خانه ای خرید یا به قیمت امروز؟
جواب: گاهی یکصد تومان را طریق قرار می دهد برای جنس دیگر مثل طلا و نقره در این صورت قیمت ان موقع را باید حساب کرد و گاهی موضوعیت دارد پس قیمت امروز کافی است و فهمیدن موضوعیت و طریقیت با قرائن خارجیه است.
سؤال: زنی پس از ازدواج به خانه شوهر رفته و تمکین نموده و شوهر انواع استمتاعات را برده ولی قادر به ازاله بکارت نشده زن به خانه پدر برمی گردد و ادعا می کند که دخول نشده و باید مهر را بدهد تا از این پس تمکین کنم و به خانه شوهر بروم آیا چنین حقی دارد؟
جواب: پس از تمکین در فرض سوال دیگر نمی تواند برای اخذ مهریه امتناع از تمکین کند و ازاله بکارت شرط تمکین نیست مگر عنین باشد که با شرایط موجب ضمان است.
سؤال: اشتراط تمکن و یسار مهر را موجل نمی کند بلکه مهر حال است و شرط قدرت قید عقلی است و تصریح به آن توضیحی و تاکید است پس زوجه می تواند امتناع کند از تمکین تا مهر را وصول کند و بعید نیست که هرگاه زوجه علم به فقر و عدم تمکن زوج داشته باشد و با این حال اقدام به ازدواج نماید به منزله اسقاط حق مطالبه است و در این صورت حق امتناع ندارد.
جواب: اشتراط تمکن و یسار مهر زا موجل نمی کند بلکه مهر حال است و شرط قدرت قید عقلی است و تصریح به ان توضیحی و تاکید است. پس زوجه می تواند امتناع کند از تمکین تا مهر را وصول کند و بعید نیست که هرگاه زوجه علم به فقر و عدم تمکن زوجه داشته باشد و با این حال اقدام به ازدواج نماید به منزله اسقاط حق مطالبه است و در این صورت حق امتناع ندارد.
سؤال: عقدی واقع شده و مهر یکصد سکه بهار آزادی قرار داده شده و پس از وقوع عقد زوج می گوید من از قیمت سکه اطلاع نداشتم خیال می کردم قیمت ان هفتاد هزار تومان است در حالی که معلوم شده هفتصد هزار تومان هم بیشتر است آیا ذمه زوج به سکه بهار آزادی مشغول است؟
جواب: در مهر تعیین مقدار و وصف و قیمت آن لازم نیست و جهل به مقدار قیمت ضرر ندارد پس در فرض سوال ذمه زوج به کل مهر قرار داده شده مشغول شده.
سؤال: در مراسم خواستگاری قبل از اجرای صیغه عقد نکاح بستگان دختر برای اطمینان یک چک دو میلیون تومانی از داماد می گیرند ولی پس از چند روز که صیغه عقد جاری می شود مجری صیغه که وکالت از طرفین داشته با یک جلد کلام الله مجید و یک شاخه نبات عقد را واقع می سازد آیا دو میلیون تومان حکم مهر را پیدا می کند یا هبه مستقلی است که زوج می تواند رجوع کند؟
جواب: بعید نیست که از باب مقدر نحوی باشد و عقد مبنیا علیه واقع شده باشد و عدم اطلاع مجری صیغه که وکیل در اجرای عقد تنها می باشد مضر نیست و ذکر یک جلد کلام الله مجید و یک شاخه نبات منافات ندارد با اینکه دو میلیون تومان هم مهریه باشد.
سؤال: مهریه زنی که 50 سال پیش ازدواج کرده مثلا 10 تومان پول رایج ایران بوده و با توجه به تورم کنونی پرداخت بدهی امروز به چه صورت است آیا با پرداخت 10 تومان رایج امروز است یا باید قدرت خرید آن را در نظر گرفت؟
جواب: اگر طریق است به کالای مخصوصی در حقیقت مالیت را مهر قرار داده باید قیمت آن روز را بدهد و اگر موضوعیت داشته وجه رایج امروز کافی است.
سؤال: زنی مهریه ای را که از شوهر طلبکار است و در ذمه او است پس از فوت شوهر بخشیده آیا این بخشش حکم ابراء را دارد یا هبه است؟
جواب: بعید نیست که ولایت عرفیه بر ابراء داشته باشد.
