فتاوای آیت الله العظمی سیستانی (مدظله)
نفقه
سؤال: از ثلث سهم امام آیا در صورت عدم تمکن فرزندان اجازه می فرمایید به آنها داده شود البته پدر توان خرجی آنها را ندارد.
جواب: فرزند واجب نفقه است و مصرف خمس نیست.
سؤال: مقصود از هزینه و نفقه ای که هر شوهر برای همسرش باید بپردازد چیست؟ آیا آن، باید با وضع اجتماعی شوهر متناسب باشد؟ و یا با موقعیت خانوداگی همسر مطابق باشد؟ و یا، نه آن است و نه این؟
جواب: ملاک، شئون زن است به نسبت موقعیت شوهر.
سؤال: نفقه زن بر مرد کی واجب می شود؟ بعد از عقد یا بعد از عروسی؟
جواب: بعد از عروسی واجب است.
سؤال: اگر شرطی درباره مسکن صورت نگیرد آیا زن می تواند بخانه شوهر نرود چون مناسب او نیست و درخواست نفقه کند ؟
جواب: اگر منزل مناسب شأن او با ملاحظه وضع شوهرش باشد باید بپذیرد و تمکین کند و گرنه مستحق نفقه نیست .
سؤال: در صورت جواز عدم تمکین زوجه آیا در غیر تمکین حق دارد از شوهر اطاعت نکند و هر جا خواست برود و درخواست نفقه کند ؟
جواب: نفقه را می تواند مطالبه کند ولی از منزل نباید بدون اجازه او خارج شود و کارهای دیگر به اجازه شوهر منوط نیست .
سؤال: اگر در اثر درگیری زوجه بخانه پدر برده شود آیا نفقه او و فرزندان واجب است ؟
جواب: نفقه زن واجب نیست مگر اینکه عدم تمکین او شرعا جایز باشد ولی مخارج بچه را باید بپردازد .
سؤال: اگر زوجه در منزل پدر باشد آیا حق مطالبه نفقه را دارد ؟
جواب: تا عروسی نشده است چون متعارف اسقاط حق نفقه است حق مطالبه آن را ندارد .
سؤال: اگر مردی فوت کند و خانم پولی نداشته باشد ، نگهداری و سرپرستی اولاد که به عهده مادر است، از جهت نفقه چه بکند ؟
جواب: نگهداری وظیفه مادر است نه سرپرستی ، و به مقدار نفقه لازم مناسب با شأن خود اگر نیازمند باشد می تواند از مال صغیر استفاده کند ، و نگهداری او تا حد بلوغ است .
سؤال: در صورتیکه زن درآمد مکفی داشته باشد ، آیا شوهر می تواند از پرداختن نفقه به همسر خود امتناع ورزد ؟
جواب: خیر .
سؤال: در چه صورتی نفقه پدر و مادر بر فرزند واجب است و اطاعت از آنها تا چه حدی لازم است ؟
جواب: اگر فقیر باشند و اطاعت از آنها در موردیکه اطاعت ننمودن موجب اذیت آنها شود بجهت سرپیچی از فرمان آنها در امور مشروعه .
سؤال: اگر شوهر علم پیدا کند که اگر مهر حاضر را بزوجه بدهد باز او امتناع از تمکین می کند گرچه زوجه می گوید اگر مهر حاضر را بدهد تمکین می کنم چون او علم دارد که شوهر امکانات ندارد آیا نفقه او لازم است ؟
جواب: علم به تحقق نشوز پس از گرفتن مهر حاضر موجب سقوط نفقه بالفعل نمی شود .
سؤال: اگر مردی زن افضاء شده را طلاق دهد نفقه او بر عهده کیست و تا چه وقت ؟
جواب: اگر قبل از بلوغ افضاء شده است نفقه او بر مرد واجب است حتی پس از طلاق یا نشوز . و اگر ازدواج کند احتیاط واجب دادن نفقه است ، و اگر بعد از بلوغ افضاء شده است احتیاط واجب دادن نفقه نیز است .
سؤال: اگر فردی ازدواج کرد و در مدت یکسال دخول صورت نگرفت و او را طلاق داد آیا زن حق مطالبه نفقه را دارد ؟
جواب: اگر زن خود را برای شوهر آماده می ساخت و از خانه بدون اجازه او خارج نمی شد استحقاق نفقه را دارد بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر بدون اجازه از خانه خارج می شد ولی خود را برای شوهر آماده می ساخت ، حق نفقه را دارد . بله اگر متعارف این باششد که تا شب عروسی و زفاف نفقه ای برای زن نیست که خود قرینه بر اسقاط این حق است ، اگر او را قبل از شب عروسی طلاق بدهی حقی ندارد .
سؤال: آیا هزینه درمان و هزینه دارو و بیمارستان جزء نفقه زن محسوب می شود یا خیر ؟
جواب: هزینه های متعارف دکتر و دارو و درمان جزء نفقه واجب است که شوهر باید بپردازد .
سؤال: می دانیم در شرع مقدس اسلام حق طلاق با شوهر است و مرجع یا حاکم شرع در موارد خاص می تواند زن را مطلقه نماید . این موارد کدامند ؟
جواب: یکی در مورد عدم نفقه است و دیگری در مورد کسی که شوهرش مفقود است و هر کدام شرایطی دارد که می توانید به رساله عملیه مراجعه کنید .
سؤال: آیا پرداخت نفقه زوجه ای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمی کند بر زوج لازم است ؟
جواب: چنانچه مقصود زمانی است که دختر هنوز به خانه شوهر نرفته چنانچه شرط شده که زن می تواند تمکین تامّ نکند ولو از باب شرط ارتکازی ناشی از تعارف بر او تمکین تام لازم نیست وشوهر، هم که شرط عدم انفاق در این مدت کرده ولو از همان باب شرط ارتکازی انفاق بر او هم واجب نیست .
سؤال: اگر ضمن عقد منقطع، شرط نفقه شده باشد آیا این شرط صحیح است و بر فرض صحت تاییدیّه نفقه از ناحیه زوج وتحقق تخلف شرط آیا زوجه می تواند تقاضای انحلال نکاح را بنماید؟
جواب: شرط صحیح است وبر زوج واجب است بپردازد واگر نپرداخت زوجه می تواند با مراجعه به حاکم شرع بلکه به محاکم عرفی او را ملزَم به پرداخت کند ولی نمی تواند عقد را فسخ کند.
سؤال: می خواستم در مورد حدود و ثغور وظائف شوهر در مورد نفقه زن و مراقبت از او سوالی داشته باشم ؟
جواب: بر شوهر واجب است نفقه زن را از خوراک وپوشاک ومَسکن ودارو وسایر لوازم زندگی متعارف به نحوی که مناسب شأن اجتماعی او به اعتبار همسرش بپردازد نه به اعتبار پدرش سؤال: میزان نفقه و تامین هزینه زندگی که بر مرد نسبت به همسرش واجب است چقدر است و چگونه تعیین می گردد ؟
جواب: به مقدار متعارف و مناسب با شوؤن مرد و زن .
سؤال: قبلا در باب اینکه اگر طفل دختری در کودکی دچار ازار قرار گیرد سوال کرده بودم می خواستم بدانم :
۱ _ اگر این فرد با فرض اینکه دیگر باکره نیست بدون اذن پدر با فردی که قبلاازدواج کرده است ازدواج کند (واین در حالی صورت گیرد که پدر دختر در شدت مریضی روحی قرار داشته و اکنون که پدر بهبود یافته نه بطور کامل از این وصلت راضی نمی باشد ) آیا این ازدواج صحیح است یا خیر ؟ و چنانچه زن فردی را که به همسری انتخاب کرده دوست داشته باشد حکم بر ادامه است یا جدا شدن ؟
۲ _ آیا بعلت از دست دادن بکارت در کودکی از شان این فرد کاسته می گردد ( نه بخاطر مهریه بلکه بخاطر رعیت شوؤن اجتماعی از طرف همسر ) و آیا همسر حق توهین به او بابت گناهی که در حق او رخ داده است را ارد یا نه ؟
۳ _ آیا همسر می تواند به این علت در دادن نفقه کوتاهی کند ؟
جواب: نمی تواند .
سؤال: من با همسرم حدود یک سال است اختلاف داریم ایشان مطالبه مهرشان را میکند و مبلغ آن سنگین است از طرفی با ایشان صحبت کرده بودم تا این مبلغ را در آینده بعد از استطاعت مالی به ایشان بپردازم از طرفی دیگر ایشان در بین جمعی از بزرگان چندین مرتبه گفته اند که حاضر به ادامه زندگی با اینجانب نیستند و طلاق می خواهند ولی چون قوانین به نحوی است می توانند این مبلغ را بگیرند از اقدام قانوانی امتناع کرده و مرا اسیر کرده اند از طرفی وضعی را ایشان بوجود اورده اند از نظر شرعی برای من مشکلاتی بوجود آورده است وضع نفقه ایشان چگونه است؟
جواب: نفقه واجب است مگر این که به کلی از تمکین ابا کند بدون عذر .
نفقه
سؤال: از ثلث سهم امام آیا در صورت عدم تمکن فرزندان اجازه می فرمایید به آنها داده شود البته پدر توان خرجی آنها را ندارد.
جواب: فرزند واجب نفقه است و مصرف خمس نیست.
سؤال: مقصود از هزینه و نفقه ای که هر شوهر برای همسرش باید بپردازد چیست؟ آیا آن، باید با وضع اجتماعی شوهر متناسب باشد؟ و یا با موقعیت خانوداگی همسر مطابق باشد؟ و یا، نه آن است و نه این؟
جواب: ملاک، شئون زن است به نسبت موقعیت شوهر.
سؤال: نفقه زن بر مرد کی واجب می شود؟ بعد از عقد یا بعد از عروسی؟
جواب: بعد از عروسی واجب است.
سؤال: اگر شرطی درباره مسکن صورت نگیرد آیا زن می تواند بخانه شوهر نرود چون مناسب او نیست و درخواست نفقه کند ؟
جواب: اگر منزل مناسب شأن او با ملاحظه وضع شوهرش باشد باید بپذیرد و تمکین کند و گرنه مستحق نفقه نیست .
سؤال: در صورت جواز عدم تمکین زوجه آیا در غیر تمکین حق دارد از شوهر اطاعت نکند و هر جا خواست برود و درخواست نفقه کند ؟
جواب: نفقه را می تواند مطالبه کند ولی از منزل نباید بدون اجازه او خارج شود و کارهای دیگر به اجازه شوهر منوط نیست .
سؤال: اگر در اثر درگیری زوجه بخانه پدر برده شود آیا نفقه او و فرزندان واجب است ؟
جواب: نفقه زن واجب نیست مگر اینکه عدم تمکین او شرعا جایز باشد ولی مخارج بچه را باید بپردازد .
سؤال: اگر زوجه در منزل پدر باشد آیا حق مطالبه نفقه را دارد ؟
جواب: تا عروسی نشده است چون متعارف اسقاط حق نفقه است حق مطالبه آن را ندارد .
سؤال: اگر مردی فوت کند و خانم پولی نداشته باشد ، نگهداری و سرپرستی اولاد که به عهده مادر است، از جهت نفقه چه بکند ؟
جواب: نگهداری وظیفه مادر است نه سرپرستی ، و به مقدار نفقه لازم مناسب با شأن خود اگر نیازمند باشد می تواند از مال صغیر استفاده کند ، و نگهداری او تا حد بلوغ است .
سؤال: در صورتیکه زن درآمد مکفی داشته باشد ، آیا شوهر می تواند از پرداختن نفقه به همسر خود امتناع ورزد ؟
جواب: خیر .
سؤال: در چه صورتی نفقه پدر و مادر بر فرزند واجب است و اطاعت از آنها تا چه حدی لازم است ؟
جواب: اگر فقیر باشند و اطاعت از آنها در موردیکه اطاعت ننمودن موجب اذیت آنها شود بجهت سرپیچی از فرمان آنها در امور مشروعه .
سؤال: اگر شوهر علم پیدا کند که اگر مهر حاضر را بزوجه بدهد باز او امتناع از تمکین می کند گرچه زوجه می گوید اگر مهر حاضر را بدهد تمکین می کنم چون او علم دارد که شوهر امکانات ندارد آیا نفقه او لازم است ؟
جواب: علم به تحقق نشوز پس از گرفتن مهر حاضر موجب سقوط نفقه بالفعل نمی شود .
سؤال: اگر مردی زن افضاء شده را طلاق دهد نفقه او بر عهده کیست و تا چه وقت ؟
جواب: اگر قبل از بلوغ افضاء شده است نفقه او بر مرد واجب است حتی پس از طلاق یا نشوز . و اگر ازدواج کند احتیاط واجب دادن نفقه است ، و اگر بعد از بلوغ افضاء شده است احتیاط واجب دادن نفقه نیز است .
سؤال: اگر فردی ازدواج کرد و در مدت یکسال دخول صورت نگرفت و او را طلاق داد آیا زن حق مطالبه نفقه را دارد ؟
جواب: اگر زن خود را برای شوهر آماده می ساخت و از خانه بدون اجازه او خارج نمی شد استحقاق نفقه را دارد بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر بدون اجازه از خانه خارج می شد ولی خود را برای شوهر آماده می ساخت ، حق نفقه را دارد . بله اگر متعارف این باششد که تا شب عروسی و زفاف نفقه ای برای زن نیست که خود قرینه بر اسقاط این حق است ، اگر او را قبل از شب عروسی طلاق بدهی حقی ندارد .
سؤال: آیا هزینه درمان و هزینه دارو و بیمارستان جزء نفقه زن محسوب می شود یا خیر ؟
جواب: هزینه های متعارف دکتر و دارو و درمان جزء نفقه واجب است که شوهر باید بپردازد .
سؤال: می دانیم در شرع مقدس اسلام حق طلاق با شوهر است و مرجع یا حاکم شرع در موارد خاص می تواند زن را مطلقه نماید . این موارد کدامند ؟
جواب: یکی در مورد عدم نفقه است و دیگری در مورد کسی که شوهرش مفقود است و هر کدام شرایطی دارد که می توانید به رساله عملیه مراجعه کنید .
سؤال: آیا پرداخت نفقه زوجه ای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمی کند بر زوج لازم است ؟
جواب: چنانچه مقصود زمانی است که دختر هنوز به خانه شوهر نرفته چنانچه شرط شده که زن می تواند تمکین تامّ نکند ولو از باب شرط ارتکازی ناشی از تعارف بر او تمکین تام لازم نیست وشوهر، هم که شرط عدم انفاق در این مدت کرده ولو از همان باب شرط ارتکازی انفاق بر او هم واجب نیست .
سؤال: اگر ضمن عقد منقطع، شرط نفقه شده باشد آیا این شرط صحیح است و بر فرض صحت تاییدیّه نفقه از ناحیه زوج وتحقق تخلف شرط آیا زوجه می تواند تقاضای انحلال نکاح را بنماید؟
جواب: شرط صحیح است وبر زوج واجب است بپردازد واگر نپرداخت زوجه می تواند با مراجعه به حاکم شرع بلکه به محاکم عرفی او را ملزَم به پرداخت کند ولی نمی تواند عقد را فسخ کند.
سؤال: می خواستم در مورد حدود و ثغور وظائف شوهر در مورد نفقه زن و مراقبت از او سوالی داشته باشم ؟
جواب: بر شوهر واجب است نفقه زن را از خوراک وپوشاک ومَسکن ودارو وسایر لوازم زندگی متعارف به نحوی که مناسب شأن اجتماعی او به اعتبار همسرش بپردازد نه به اعتبار پدرش سؤال: میزان نفقه و تامین هزینه زندگی که بر مرد نسبت به همسرش واجب است چقدر است و چگونه تعیین می گردد ؟
جواب: به مقدار متعارف و مناسب با شوؤن مرد و زن .
سؤال: قبلا در باب اینکه اگر طفل دختری در کودکی دچار ازار قرار گیرد سوال کرده بودم می خواستم بدانم :
۱ _ اگر این فرد با فرض اینکه دیگر باکره نیست بدون اذن پدر با فردی که قبلاازدواج کرده است ازدواج کند (واین در حالی صورت گیرد که پدر دختر در شدت مریضی روحی قرار داشته و اکنون که پدر بهبود یافته نه بطور کامل از این وصلت راضی نمی باشد ) آیا این ازدواج صحیح است یا خیر ؟ و چنانچه زن فردی را که به همسری انتخاب کرده دوست داشته باشد حکم بر ادامه است یا جدا شدن ؟
۲ _ آیا بعلت از دست دادن بکارت در کودکی از شان این فرد کاسته می گردد ( نه بخاطر مهریه بلکه بخاطر رعیت شوؤن اجتماعی از طرف همسر ) و آیا همسر حق توهین به او بابت گناهی که در حق او رخ داده است را ارد یا نه ؟
۳ _ آیا همسر می تواند به این علت در دادن نفقه کوتاهی کند ؟
جواب: نمی تواند .
سؤال: من با همسرم حدود یک سال است اختلاف داریم ایشان مطالبه مهرشان را میکند و مبلغ آن سنگین است از طرفی با ایشان صحبت کرده بودم تا این مبلغ را در آینده بعد از استطاعت مالی به ایشان بپردازم از طرفی دیگر ایشان در بین جمعی از بزرگان چندین مرتبه گفته اند که حاضر به ادامه زندگی با اینجانب نیستند و طلاق می خواهند ولی چون قوانین به نحوی است می توانند این مبلغ را بگیرند از اقدام قانوانی امتناع کرده و مرا اسیر کرده اند از طرفی وضعی را ایشان بوجود اورده اند از نظر شرعی برای من مشکلاتی بوجود آورده است وضع نفقه ایشان چگونه است؟
جواب: نفقه واجب است مگر این که به کلی از تمکین ابا کند بدون عذر .
