فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
محارم نسبی
١ – محرمیت فرزندان پدر و مادری که عقدشان صحیح نبوده
سؤال: بنده در تاریخ 15/6/ 70 به عقد موقّت فردى در آمدم. وى پس از آمیزش، بقیّه مدّت را بخشید. قبل از گذشتن 45 روز، یا دیدن دو حیض، به عقد دائم همسر فعلى ام درآمده، و بعد از عقد بلافاصله دخول انجام گرفت. اکنون با داشتن دو فرزند، متوجّه شده ام که مدّت عدّه، 45 روز تمام، یا دیدن دو حیض کامل مى باشد، در حالى که من یک حیض بیشتر ندیده بودم. در ضمن 4 سال پس از ازدواجمان، یک بار طلاق خلع گرفتم. و بعد از گذشت 100 روز تمام، دوباره با همان شخص که از او صاحب دو فرزند هستم به صورت عقد موقّت ازدواج کردم، که تاکنون (27/ 11/78) ادامه داشته است، و بعد از متوجّه شدن حکم، از هم جدا شده ایم. وظیفه فعلى ام چیست؟ آیا دخترى که از همسر اوّلم دارم به این آقا نامحرم است؟ آیا پسران این آقا که از همسر اوّلش هستند به من نامحرمند؟ آیا دو فرزندى که از این آقا دارم، حلال زاده اند؟
جواب: دو فرزند شما به خاطر این که نمى دانسته اید حلال زاده اند. و دخترى که از همسر اوّل دارید، با این مرد محرم، و پسران او نیز با شما محرمند.
٢ – محرمیت فرزند نامشروع با دیگر فرزندان
سؤال: مردى نعوذ بالله با زنى زنا مى کند، و زن حامله مى شود. قبل از این که بچّه به دنیا بیاید، زن با مرد دیگرى ازدواج مى نماید، پس از ازدواج پسر بچّه اى به دنیا مى آید، سپس همان زن از مردى که با او ازدواج کرده، صاحب دخترى مى شود. آیا آن پسر و این دختر بر یکدیگر محرمند؟ اگر پسر دیگرى که بالغ است، با آن پسر لواط کند، آیا دختر مذکور بر او حرام مى شود؟
جواب: ن دختر و پسر، که از یک مادر متولّد شده اند، با هم محرمند; هر چند یکى از آن دو فرزند، نامشروع است، و آن خواهر بر واطى حرام مى شود، مشروط بر این که یقین به دخول داشته باشد.
٣ – محرومیت و ارث فرزند نا مشروع
سؤال: مى گویند زنازاده نه ارث مى برد، و نه محرمیّت برایش حاصل مى گردد. آیا این مطلب صحّت دارد؟
جواب: زنازاده ارث نمى برد، ولى محرمیّت و سایر آثار را دارد.
٤ – محرمیت مادر جانشین
سؤال: بعضى از مؤمنین و مؤمنات که براى اولاددار شدن به مراکز نابارورى مراجعه مى کنند و از حیث نطفه نقایصى دارند، آیا مى توانند از نطفه هایى که در بانک نطفه نگهدارى مى شود در لقاح مصنوعى با منى خود آنها ممزوج و شرایط لقاح را فراهم و با دستگاه در رحم همسران آنها قرار دهند یا خیر؟ در صورتى که به طور کلّى در منى آنها اسپرم و تخمک وجود نداشته باشد آیا مى توانند از اسپرمها و تخمکهاى مجهول الهویه موجود در بانک نطفه استفاده نمایند و چنانچه در دو فرض فوق فرزندى به وجود آید ولد متعلّق به چه کسى خواهد بود؟
جواب: ستفاده از نطفه بیگانه براى صاحب فرزند شدن جایز نیست و تولّد فرزند باید مستند به ازدواج صحیح شرعى باشد ولى اگر چنین عملى انجام شود، فرزند متعلّق به صاحبان نطفه است و نسبت به مادرى که در رحم او کشت شده نیز محرم مى باشد، بى آن که از او ارث ببرد.
٥ – محرم بودن دایی مادر بر فرزندان
سؤال: آیا دایی مادرم به من محرم می باشد؟
جواب: ری، محرم است.
٦ – نحوه محرمیت فرزند خوانده (دختر)
سؤال: گاهى افرادى که صاحب فرزند نمى شوند، دخترى از پرورشگاه مى گیرند، آیا راهى براى محرم شدن او بر پدر خوانده وجود دارد؟
جواب: هرگاه آن مرد پدرى داشته باشد و این دختر به ازدواج موقّت او درآید بر این مرد و فرزندان او محرم مى شود و اگر پسرانى از همسر دیگر دارد صیغه موقّت دختر را براى خودش بخواند تا براى پسرانش محرم شود ولى در این صورت نسبت به خودش بعد از پایان مدّت عقد موقّت، محرم نخواهد بود.
٧ – نحوه محرمیت پرستار نسبت به جانبازان
سؤال: این جانب یکى از جانبازان انقلاب اسلامى هستم که از گردن به پایین فلج هستم و به هیچ وجه قادر به انجام کارهایم نیستم با توجّه به این که یکى از خواهران راضى است که جهت رضاى خدا همه کارهایم غیر از مسائل جنسى را انجام دهد آیا راهى براى محرمیّت ما وجود دارد؟
جواب: هرگاه صیغه عقد موقّت آن دختر (هر چند براى مدّت کوتاهى) براى پدر شما خوانده شود شما براى همیشه به او محرم خواهید شد، البتّه مانند محرمیّت مادر و خواهر نه محرمیت همسر.
٨ – محرمیت شخصی که مرتد شده
سؤال: آیا زن یا مرد مسلمان، با مرتد شدن به محارم خود نامحرم مى شود؟
جواب: نامحرم نمى شود; جز زن و شوهر که باید از هم جدا شوند.
٩ – شیر دادن کودک توسط مادر زن
سؤال: زن و شوهرى به مسافرت رفته، و فرزند شیرخوار خود را به مادر آن زن مى سپارند. او از شیر خود یک ماه تمام به آن بچّه شیر مى دهد. با توجّه به این که تمام شرایط نشر حرمت حاصل شده، طبق فتاواى موجود، دامادش بر دخترش، نامحرم است، و باید از یکدیگر جدا شوند. لطفاً بفرمایید:
اوّلا: اگر مادر زن به کلّى نسبت به این حکم جاهل بوده، چه صورتى دارد؟
ثانیاً: در فرض ایجاد حرمت، اگر دختر با شوهرش همبستر شود و فرزندى منعقد گردد، چه حکمى دارد؟
جواب: طبق فتواى اخیر ما این زن به شوهرش حرام نمى شود. هر چند خالى از کراهت نیست.
١٠ – کسانی که در بین فامیل نامحرمند
سؤال: چه کسانی در فامیل نامحرمند؟
جواب: غیر از پدر و مادر و خواهر و برادر، عمه و عمو، خاله و دایی، جد و جدّه، برادرزاده و خواهرزاده، زن پدر و زن پسر، دختر زوجه ای که با او عروسی انجام شده، فرزندان و نوه و نتیجه ها، بقیه نامحرمند
١٢ – دلیل محرمیت دایی
سؤال: چه مدرکى براى محرمیّت دایى جز شهرت فتوایى وجود دارد؟
جواب: ین مسأله صریحاً در آیه 23 سوره نساء آمده است، آن جا که مى فرماید: (وَ بَنَاتُ الاَْخِ وَ بَنَاتُ الاُْخْتِ) مسلّماً هنگامى که دختر خواهر به شخصى محرم باشد دایى هم با او محرم مى شود زیرا از یک طرف دختر خواهر است و از یک طرف دایى.
