هیچ محدودیتی نداریم که نتوانیم جبران کنیم. می‌توانیم در اسرع وقت سوخت ۲۰ درصد تولید کنیم یا میزان غنی‌سازی و وزن غنی‌سازی را بالا ببریم. سانتریفیوژ‌ها را می‌توانیم با سهولت و به فوریت نصب کنیم و یا میزان سوی بالقوه را بالا ببریم.
به گزارش «تابناک»، خبرگزاری ایرنا در مصاحبه‌ای با علی‌اکبر صالحی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی بعنوان مسئول فنی برجام، به بررسی ابعاد این توافقنامه سه سال پس از اجرایی شدن آن پرداخته است. مشروح این گفتگو بدین شرح است:
اخیرا مصاحبه‌ای درباره خرید لوله‌های قلب راکتور داشتید که بازتاب‌ها و برداشت‌های متفاوتی در فضای رسانه‌ای داشته است. از دید عده‌ای این اظهار نظر موقعیت ایران را در مقابل آژانس ضعیف می‌کند؟
صالحی: ما بار‌ها اعلام کرده ایم که کار خلاف مقررات بین المللی و قوانین داخلی انجام نداده و انجام نخواهیم داد. این هشداری بود که مقام معظم رهبری در حین مذاکره دادند که باید هوشیار باشیم و محاسبات مربوط به برگشت پذیری را هم مد نظر قرار دهیم. به عبارت دیگر نباید پل‌های پشت سر خراب شود.
این هشدار به موقع و هوشمندانه بود. ما نیز به سهم خودمان اقدامات لازم را در دستور کار قرار دادیم. ما یکسری قطعات جایگزین در اختیار داشتیم؛ یک سری هم خریدیم و این اقدامات خلاف مقررات نبوده است. ضرورتی نداشت آن موقع اعلام کنیم که لوله‌های جایگزین در اختیار داریم. در هر حوزه‌ای بویژه در عرصه مسائل هسته‌ای مقوله و موضوعی تحت عنوان «ریداندانسی» یعنی ' مازاد ' مطرح است. اما ضرورتی نداشت که در آن مقطع زمانی اعلام کنیم. الان هم ضرورتی نداشت اعلام کنیم. اما چرا اعلام کردیم. برای این که سه سال است عده‌ای تبلیغ می‌کنند که در رآکتور اراک بتن ریختند. ما پاسخ می‌دهیم که چنین خبری صحت ندارد و کذب محض است، ولی برخی از عزیزان با استفاده از فتوشاپ عکس‌هایی تهیه کردند. اذهان برخی از هموطنان را به سمتی دیگر منحرف کردند و به قلب واقعیت پرداختند.
بنده با جدیت تمام بر این نکته تاکید می‌کنم که مردم هم حق دارند از بطن و متن حقایق اطلاع کسب کنند البته در چارچوب قانون. بنده هم بعنوان یک شهروند اگر اطلاع پیدا کنم که عده‌ای از مسئولین کم کاری کردند و یا خدای ناکرده منافع ملی ایران را به نحو کامل تامین نکرده‌اند و یا در یک موسسه مهم و یک تجهیزات مهم خلل یا اختلال ایجاد شده است، ناخرسند خواهم شد. از این منظر ما خود را موظف به تنویر افکار عمومی دانستیم و حقیقت را گفتیم. بنده تاکید می‌کنم که کاری خلاف قوانین بین المللی انجام ندادیم.
در حال حاضر روابط ما با آژانس چگونه است؟ ظاهراً آمریکا اخیراً برای باز کردن پرونده‌های سابق مثل پی ام دی فشار‌هایی به آژانس وارد می‌کند؟ آیا ممکن است در نتیجه این فشار‌ها آژانس تحت تاثیر قرار بگیرد و آیا ممکن است ما در همکاری‌ها با آژانس تغییری بدهیم؟
صالحی: آژانس در ارتباط با کشور‌های عضو آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی عمل می‌کند و خارج از این چارچوب نمی‌تواند از اعضا درخواستی داشته باشد. در توافقنامه پادمانی تعاریفی مشخص شده است؛ مثلاً قید شده است که 'مواد هسته ای' در این چارچوب به چه معناست. پس بر این اساس حسابرسی مواد هسته‌ای را انجام می‌دهند.
به عنوان نمونه اگر شما اعلام کنید یک تن اورانیوم در اختیار دارید، ماموران و متخصصان آژانس هر سال می‌آیند و یک تن اورانیوم را حسابرسی و راستی آزمایی می‌کنند. علاوه بر پادمان پروتکل الحاقی هم وجود دارد که الزامات آن وسیع‌تر از پادمان است.
طبق مفاد مندرج در پروتکل الحاقی اگر اطلاعاتی درباره فعالیت‌های هسته‌ای یک کشور عضو به دست آژانس برسد، آژانس نخست باید اعلام کند که چنین اطلاعاتی دریافت کرده و بعد توجیهات خود را ارائه کند پس از آن، کشور عضو تصمیم می‌گیرد که پاسخ مقتضی را چگونه ارائه دهد.
در عین حال آژانس می‌تواند بر اساس اطلاعاتی که دریافت می‌کند، از جمله از طریق اطلاعات آزاد و بعد از اینکه به یک جمع‌بندی توجیه پذیری از دید خودشان رسیدند، آن وقت موضوع را با کشور عضو در میان می‌گذارند و کشورعضو یا استدلال آن‌ها را می‌پذیرد و یا نمی‌پذیرد. آن وقت طبق مفاد و الزامات پروتکل اقدامات لازم انجام می‌شود.
در حال حاضر، روابط ما با آژانس در چارچوب پادمان و پروتکل الحاقی خوب است و تعهدی اضافه بر آن را نمی‌پذیریم. تا به امروز آژانس ۱۳ گزارش ارائه داده مبنی بر اینکه ایران به تعهداتش پایبند بوده است و این یک رکورد است. واقعا از همکارانم در سازمان انرژی اتمی تشکر می‌کنم که ضمن اینکه فعالیت‌های هسته‌ای را با نشاط و با دلسوزی و با قدرت و اقتدار پیش می‌برند چهارچوب تعهداتی که پذیرفته ایم را نیز رعایت می‌کنند و این به نظر من، یک افتخار است.
جدیداً رژیم غاصب صهیونیستی و آمریکا، سروصدا‌هایی را آغاز کرده‌اند و قصد دارند فضا را مسموم بکنند. ما با آگاهی به اینکه آن‌ها در پی ایجاد یک آشفتگی در افکار عمومی هستند، مسائل را مدیریت می‌کنیم.
آمریکا و رژیم صهیونیستی فرصتی برای بازگشایی پی ام دی نخواهند داشت؟
صالحی: آن‌ها تلاش می‌کنند، ولی ما هم تلاش خود را می‌کنیم. تلاش آن‌ها برای این است در پرونده هسته‌ای بویژه بحث ابعاد نظامی احتمالی (PMD) روزنه‌ای را باز کنند و خیلی در این راستا تلاش می‌کنند، ولی خوشبختانه ما این پرونده را بگونه‌ای بستیم که باز کردن این پرونده به صورت منطقی و استدلالی و بر اساس واقعیات تقریباً غیرممکن است. در واقع اگر سعی کنند در بستر فنی، علمی و در یک بسترحقوقی بخواهند کار و برنامه خود را پیش ببرند، راه به جایی نخواهند برد. البته اگر بخواهند فشار سیاسی وارد کنند، بحث دیگری است. آژانس هم بار‌ها قول داده که تحت فشار‌های سیاسی عمل نخواهد کرد و ما امیدواریم که به قولشان پایبند باشند.
آیا اطلاعاتی که رژیم صهیونیستی ارائه کرده و مبنای ادعا‌های آمریکا شده، از دید آژانس معتبر است؟
صالحی: آژانس پس از کسب هرگونه خبر از طرق مختلف از جمله از مجرای اطلاعات آزاد، به بررسی موضوع می‌پردازد. اما این سخن به این مفهوم نیست که به مجرد دریافت اطلاعات، آن را الزاماً اطلاعات موثق تلقی کند. آژانس اطلاعات را اخذ می‌کند و در یک فرآیند زمان بر به بررسی موضوع می‌پردازد و در این مسیر، کشور عضو که موضوعی درباره آن مطرح می‌شود، باید به بررسی مسئله طرح شده بپردازد و نسبت به سنجش اطلاعات و استدلال‌ها اقدام کند. در واقع در اینجا بحث حقیقی بودن مستندات است. شما می‌توانید انواع سندها را همانند یک سند واقعی تولید کنید وادعا‌هایی را داشته باشید. تکنولوژی آنقدر پیشرفت کرده که هر سندی را مطالبه کنید، برای شما تولید می‌کنند، ولی این واقعیت به مفهوم این نیست که سندها، مورد وثوق و مورد اعتماد هستند آژانس خود را متعهد می‌داند تا به راستی آزمایی بپردازد و ماهیت و هویت اسناد مورد ادعا را مورد بررسی قرار دهد.
بعد از توافق برجام، سازمان انرژی اتمی همکاری‌هایی را با کشور‌های دیگر آغاز کرد. این همکاری‌ها در حال حاضر چه وضعیتی دارد. مشخصاً در مورد راکتور اراک همکاری‌ها چگونه پیش می‌رود؟
صالحی: قبل از هر چیز باید تاکید کنم که راکتور اراک تکمیل نشده بود. ولی به گونه‌ای در سطح اذهان و افکار عمومی تبلیغ می‌شد که گویی رآکتور اراک تکمیل شده بود و ما آن مسیر را به کلی متوقف کردیم. راکتور اراک در حال ساخت بود و بخش قابل توجهی از تجهیزات آن هم هنوز در اختیار ما نبود، ولی وقتی که مقاصد و اهداف سیاسی در کار باشد، اذهان را به هر سمتی سوق می‌دهند. بر اساس مستندات عرض می‌کنم که راکتور اراک چه بود و الان کجاست و کجا باید برود؛ بنابراین راکتور اراک یک راکتور ناتمام بود که بر اساس مدل یک راکتور روسی که به ۵۰ تا ۶۰ سال قبل متعلق بود، طراحی شده بود.
در حال حاضر فرآیند بهسازی و نوسازی، سکه رایج در سطح جهانی است. این طور نیست که بگوییم راکتور ۶۰ سال قبل حتما باید مثل امروز کار کند. البته اصول آن یکی است. اما همه چیز تغییر می‌کند؛ نوع سوخت و چیدمان سوخت آن عوض می‌شود، تجهیزات عوض می‌شود.
با برجام فرصتی پیش آمد راکتور اراک را به صورت مدرن طراحی بکنیم و کارآمدی راکتور را ارتقا دهیم ضمن اینکه طراحی ما را کشور‌های پیشرفته تایید می‌کنند و همین تایید کردن طراحی ما، ارزش بین‌المللی دارد. چون طراحی قبلی ما را کسی تایید نکرده بود و ما اطلاعات را از جا‌های مختلف جمع کرده بودیم.
الان هم باز خودمان طراحی راکتور را برعهده داریم. ولی طراحی متخصصان ما مورد تایید قرار می‌گیرد که این تاییدیه خود یک دستاورد فنی است.
در زمینه مدرن سازی راکتور اراک یک گروه کاری متشکل از ایران، آمریکا و چین تشکیل شد و این‌ها متعهد شدند که در بازسازی راکتور اراک به ما کمک کنند. کشور‌های دیگر هم که در بطن و متن مذاکره حضور داشتند، تعهد کردند تا به لحاظ فنی و کارشناسی کمک کنند. تا چند ماه قبل این کار خوب پیش می‌رفت و خیلی کار‌ها را جلو بردیم؛ طراحی مفهومی و طراحی پایه تمام شد، طراحی تفصیلی نیز در میانه راه بود که آمریکا از برجام خارج و انگلیس جایگزین شد. ما از نقش مثبت چین تشکر می‌کنیم با اعلام خروج آمریکا از برجام، چین علیرغم تعهداتی که برعهده داشت، از سرعت همکاری‌ها با ما کاست و البته انتظار ما از طرف چینی، چیز دیگری بود.
علت تعلل چینی‌ها چیست؟
صالحی: طرف چینی می‌گوید اگر با شما همکاری بکنم آمریکا ممکن است شرکت‌های چینی مرتبط با صنعت هسته‌ای را مورد تحریم قرار دهد. در صورتی که ما بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ کار می‌کنیم و این پروژه مورد تایید پنج بعلاوه یک بوده و حالا فقط آمریکا از برجام خارج شده و دیگر کشور‌های درگیر در مذاکرات از آن حمایت می‌کنند. البته اینطور نیست که پروژه را کاملا متوقف کرده باشد، ولی اجرای پروژه از سرعت لازم برخوردار نیست. ما امیدوار هستیم دوستان چینی ما که ازعناصر اصلی تحقق برجام بودند و در عملیاتی شدن برجام مثبت عمل کردند و ما از نقش آن‌ها تشکر می‌کنیم، طبق همان رویه سابق پیش بروند.
البته مختصر مشکلی در این قضیه داریم، ولی این به مفهوم این نیست که نگران باشیم. زمانی که مذاکره می‌کردیم و گروه کاری راکتور اراک را تشکیل دادیم گفتیم همه کار‌ها دست ما خواهد بود و ما صاحب این پروژه هستیم و شما همانند مشاور و یک ناظر بر کار‌های ما نظارت می‌کنید و مشورت می‌دهید که محاسباتمان درست بوده یا نبوده و کاستی‌های آن کجاست.
امروز هم اگر هم این‌ها بخواهند تعلل کنند ما گزینه‌های مختلفی داریم که این کار را پیش ببریم. امیدوار هستیم که تعلل نکنند و ما را وادار نکنند که بخواهیم از گزینه‌های دیگر استفاده کنیم. ما کارمان را پیش می‌بریم، اما بعداً همین دوستان اعتراض نکنند که چرا کارمان را خودمان جلو بردیم. من اعلام می‌کنم که بیایید این پروژه را مثل سابق با هم پیش ببریم.
آیا این مسئله را در کمیسیون مشترک هم مطرح کرده اید؟
صالحی: این مسئله هست که همکاری‌ها کند شده و بایستی جدی‌تر باشند و تذکرات را داده ایم، ولی در اینجا از طریق شما اعلام می‌کنم که برخی از طرف‌های حاضر در مذاکرات فکر نکنند دست ما بسته است. اختیار و انتخاب با خودشان است.
همکاری روس‌ها با شما چگونه بوده است؟
صالحی: من از روس‌ها بسیار بسیار تشکر می‌کنم. روس‌ها هرچه را که تعهد کردند به نحو احسن انجام می‌دهند و من می‌خواهم از فرصت استفاده کنم و به سهم خودم از همکاری طرف روسی سپاسگزاری کنم. به نظر من در مواردی حتی فراتر از تعهداتشان، ولی در چارچوب مقررات آژانس عمل کردند. البته کار آن‌ها هم در چارچوب برجام و توافقنامه پادمان و پروتکل الحاقی است و کاری فراتر از آن انجام نمی‌دهند، ولی ما تشکر می‌کنیم که به تعهدات خود عمل می‌کنند.
الان بخش فنی اجرای برجام بعد از خروج آمریکا و همکاری‌های صلح آمیز در چه وضعیتی است؟
صالحی: همکاری‌هایی که در برجام پیش بینی شده بود و همکاری‌های علمی که بخش عمده آن، راکتور اراک بود، تا به امروز خوب پیش رفته و دو سه ماه است که با فتور و سستی مواجه شده است. البته کار‌ها متوقف نمی‌شود، ولی می‌خواهیم سرعت سابق را داشته باشد. در بقیه امور همکاری‌های خوبی با اتحادیه اروپا داریم؛ مثلاً اتحادیه اروپا تعهد کرده که تا ۲۰ میلیون یورو در ایجاد مرکز فوق مدرن ایمنی هسته‌ای در ایران سرمایه گذاری کند و تجهیزات لازم را تامین کند. در این راستا چند مناقصه انجام دادند و این کار خوب پیش می‌رود. همکاران ما را آموزش دادند و دوره‌های زیادی درباره ارتقاء سطح همکاری‌ها در حوزه فعالیت‌های نظام ایمنی هسته‌ای برگزار کردند. در قضیه گداخت هم طبق قراری که گذاشته بودند با ما همکاری می‌کنند. قرار بود عضو پروژه ایتر شویم، ولی آمریکا در این مسیر سنگ اندازی کرد. اما به هر حال اروپایی‌ها ما را عضو پروژه گداخت اروپا کردند. این اقدام و عضویت در این پروژه هم برای ما با ارزش است.
همکاری‌های دیگر هم داریم مثل استرس تست راکتور تهران و راکتور بوشهر و برخی از کشور‌های اروپایی با ما قرارداد‌هایی منعقد کردند. در نظر داریم ایمنی راکتورتهران را ارتقا دهیم. چون حدود ۵۰ سال از عمر راکتور می‌گذرد و ما راکتور تهران را عملاً زیر و رو کردیم و این رآکتور، راکتور دو سه سال پیش نیست و همانطور که اعلام کردیم ما به دنبال تعویض سوخت ۲۰ درصد راکتور تهران هستیم. سوخت ۲۰ درصد که الان هست، سوخت طراحی قدیم است. ما طراحی جدید ۲۰ درصد را آغاز کرده ایم اگر این طراحی با موفقیت همراه شود و عملیاتی شود، قلب راکتور با سوخت جدید ارتقاء پیدا می‌کند و کارآیی آن بهتر می‌شود. حدود دو سال است که تغییرات اعمال شده و مواردی به آن اضافه شده است. انشاءالله تا یکسال آینده طول عمر راکتور شاید بیش از ۲۰ سال اضافه شود و ما می‌توانیم رادیو ایزوتوپ‌های بیشتر و متنوع تری تولید کنیم. علاوه بر این یک مدرسه آموزشی در زمینه ایمنی در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. تا به امروز و تا اطلاع ثانوی کار‌ها خوب است و جز همین مختصری که در ارتباط با طراحی راکتور اراک عرض کردم در بقیه امور کار‌ها نسبتاً خوب پیش می‌رود. البته این وضعیت وضعیت ایده آل ما نیست، ولی خوب است و امیدوار هستیم به همین سبک پیش برویم.
بیمارستانی که در کرج کلنگ زنی شد در چه مرحله‌ای است؟
صالحی: در پروژه کرج، صاحب کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است ما به وزارت بهداشت قول دادیم که در زمینه فنی کمک کنیم. در حال حاضر روند ساخت و ساز به خوبی پیش می‌رود و شبانه روز دست اندرکاران طرح مشغول فعالیت هستند.
اخیراً اروپایی‌ها در زمینه موشک‌های بالستیک ادعا‌هایی را مطرح کرده اند. فکر می‌کنید چقدر در همکاری‌ها تاثیر داشته باشد؟
صالحی: اگر بخواهید بر اساس یکسری تعهدات عمل کنید که برجام کاملاً روشن گفته است که محدودیت‌های ایران چیست. ایران بر اساس برجام پذیرفته است موشکی را برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی نکند. ما موشک را برای حمل کلاهک هسته‌ای و خود کلاهک هسته‌ای را طراحی نکردیم. حالا این‌ها بگویند، چون موشک شما برد زیاد دارد و یا کلاهک می‌تواند وزن زیادی داشته باشند پس چنین و چنان، آن مشکل خودشان است و این بهانه تراشی است. برخی از کشور‌های اروپایی همیشه دنبال بهانه گیری علیه ایران بوده اند. شما فرض کنید در قضیه موشکی به نتیجه برسند بهانه دیگری می‌آورند. آن‌ها هیچ وقت راضی نمی‌شوند تا همرنگ آن‌ها شویم. آن‌ها می‌گویند خود را در مدار سیاسی ما تعریف کنید و هرکاری می‌خواهید بکنید، ولی ما می‌خواهیم در مدار سیاسی خودمان باشیم. ایران در زمره معدود کشور‌های درحال توسعه قرار دارد که دارای استقلال سیاسی است. اتحادیه اروپا با اینکه جمعیت و درآمد بیشتری از آمریکا دارد، اما از استقلال کامل سیاسی و اقتصادی برخوردار نیست.
شما سال‌ها در حوزه انرژی هسته‌ای فعالیت کرده اید و توفیقات بسیاری را در داخل و خارج داشتید. اخیراً بحث‌هایی مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه گوشت ۱۰۰ هزار تومانی نتیجه برجام است. شما که از ابتدا در ماجرای برجام بودید، ارزیابی تان از این اظهارات درباره برجام چیست؟
صالحی: زمانی که در وزارت امور خارجه مسئولیت داشتم، در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۰ میلادی خانم کلینتون اعلام کرد ما به دنبال اعمال تحریم‌های فلج کننده علیه ایران هستیم. ما در وزارت امور خارجه نامه‌ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتیم و تحلیل کردیم که چه اتفاقاتی ممکن است رخ بدهد و پیش بینی کردیم و راه برون‌رفت هم ارائه دادیم. حضرت آقا توشیح خیلی خوبی روی آن نامه نمودند که باعث افتخار است و این نشان می‌دهد که کارشناسان وزارت خارجه چقدر دوراندیش هستند و می‌توانند مسائل را دقیق تحلیل بکنند و راه برون رفت را هم به مسئولان نظام ارائه بدهند. اگر آقای دکتر ظریف این نامه را منتشر بکنند خیلی گویا است. این نامه وضعیت ما را در آن زمان تبیین می‌کرد و تازه هنوز وضع بد نشده بود. رفته رفته این‌ها فشار وارد کردند. باید یادآوری کنم که قبل از برجام کشتی‌های بازرگانی ما متوقف بود، بیمه‌ها با ما کار نمی‌کردند، صدور نفت ما به زیر یک میلیون بشکه رسیده بود و به همین ترتیب، با یک شیب نسبتاً ملایم صادرات ما کم می‌شد، نقل و انتقال پول عملاً غیرممکن شده بود. حالا با شرایط خیلی خاص و اینکه شما می‌خواستید مبالغی را نقل و انتقال بدهید، درصد بالایی از آن پول کم می‌شد که بتوانید انتقال بدهید. این‌ها همه برای کشور ضرر و زیان بود. این‌ها واقعیت‌هایی بود که وجود داشت و شرایط هم روز به روز بدتر می‌شد. حضرت رسول می‌فرماید: «اگر من علم دنیا را می‌دانستم می‌توانستم همه خیرات دنیا را جمع کنم». من علم غیب ندارم، ولی اگر آن‌ها که تحلیلگر خیلی قوی هستند و می‌توانند تحلیل بکنند و آینده را ببینند بگویند که بله اگر برجام نبود ما در وضعیتی قرار می‌گرفتیم که شرایط اقتصادی بهتر بود و صادرات نفت بهتر بود، که البته این بحث دیگری است.
الان بعضی دوستان می‌گویند شما از برجام خارج شوید ما کشور‌های دوست زیادی داریم و با کمک آن‌ها می‌توانیم مشکلاتی را حل کنیم. من می‌گویم اگر دوستی دارید همین الان به آن‌ها بگویید با ما همکاری کنند. چرا از برجام خارج شویم و بعدا برویم سراغ دوستان شما. نکته دیگر اینکه کسی که انتقاد می‌کند باید راه حل هم نشان بدهد. فرض کنید در برجام در زمینه راه حل فنی بگویند که ما باید چه کار می‌کردیم که نکردیم. بگویند مثلا هیچ سانتریفیوژی را کنار نمی‌گذاشتید، محدودیت غنی‌سازی نمی‌پذیرفتید، چیزی هم می‌گرفتید. این با واقعیت جور نیست که ما شش سال مذاکره کردیم و راه به جایی نبردیم.
اما وقتی که نخواهید حقیقت و انصاف را رعایت کنید متوسل به یک سری توضیحات عجیب می‌شوید. بگویند در بخش فنی ما باید چه کار می‌کردیم. فعالیت‌های ما در بخش اکتشاف و استخراج ادامه دارد. فعالیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه ادامه یافته است، فرآیند غنی سازی نیز تداوم یافته است. در آن بازه زمانی ۹ هزارماشین غنی‌سازی می‌کرد الان بیش از پنج هزار ماشین کار می‌کند با ۳ یا ۴ هزار ماشین تفاوت چه اتفاق خاصی در انتظار ما بود که برخی دوستان پیرامون آن جنجال به راه می‌اندازند. آن موقع ما نیروگاه جدید نمی‌ساختیم. الان دو نیروگاه جدید در دست احداث است. اگر هیچ کار دیگری هم نمی‌کردیم و فقط دو پروژه نیروگاه جدید را پی بگیریم، می‌توانیم بگوییم که به دستاورد بزرگی رسیده ایم.
آیا با بخش‌های نظامی در زمینه ساخت زیر دریایی سنگین و ناو‌ها هم همکاری می‌کنید؟
صالحی: خیر ما هیچ همکاری با بخش‌های نظامی نداریم. ما روی پروژه پیشران کار می‌کنیم که آن هم یک پروژه صلح آمیز است. پیشران برای شناور‌ها است و می‌تواند هر شناوری باشد. ما به آژانس اعلام کردیم که این پروژه برای مقاصد صلح‌آمیز است پیشران می‌تواند برای مقاصد نظامی هم باشد. اگر برای مقاصد نظامی باشد یک فرایند نظارتی روی آن اعمال می‌شود، اما اگر برای مقاصد غیرنظامی باشد فرآیند دیگری از نظر نظارتی روی آن اعمال می‌شود. اگرهمه شرایط فراهم باشد حداقل ۱۵ سال طول می‌کشد این پروژه به نتیجه برسد.
در زمینه اکتشاف و استخراج دستاورد‌های جدیدی داشتید؟
صالحی: ما در عملیات اکتشاف و استخراج به دنبال شناسایی منابع اورانیوم هستیم، اما وقتی اکتشاف هوایی می‌کنیم اورانیوم‌ها همزاد دارد و ممکن است سنگ آهن، مس و عناصر نادر خاکی و انواع معادن هم باشد. خوشبختانه به معادن خیلی خوبی از آهن و مس رسیده ایم. ضمن اینکه منابع اورانیوم نیز به میزان قابل قبولی شناسایی شد. تصور ما این بود که در زمینه اورانیوم کشور فقیری هستیم، اما فقیر نیستیم و به اندازه‌ای که مواد استراتژیک خودمان را تولید کنیم الحمدلله امکانات و ذخایر بالقوه داریم.
سازمان انرژی اتمی در زمینه رادیودارو حدود یک میلیون نفر را پوشش می‌دهد با توجه به تحریم‌هایی که آمریکا اعمال می‌کند و مشکلات موجود در زمینه نقل و انتقال پول، آیا مشکلی در این زمینه وجود ندارد؟
صالحی: ما همه تمهیدات را اندیشیده ایم. تا به امروز مشکلی نداشتیم و این هم یک امر انسان دوستانه است. اگر بخواهند عرصه را تنگ کنند، شعار‌های بشردوستانه و ادعا‌های حقوق بشری آن‌ها بیش از پیش در عرصه افکار عمومی مورد پرسش و تردید قرار خواهد گرفت.
میزان تولید نیروگاه بوشهر و برآورد ریالی از میزان تولید و عدم تولید آلاینده‌ها توسط این نیروگاه چگونه است؟
صالحی: الان نیروگاه بوشهر یک هزار مگاوات برق تولید می‌کند یعنی سالانه ۱۰ ماه کار می‌کند و دو ماه خاموش است. نیروگاه بوشهر سالانه ۷ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می‌کند. اگر بر اساس برقی که ما به خارج می‌فروشیم ارزش آن را محاسبه کنیم که الان ۸ الی ۹ سنت است، ۷ میلیارد کیلووات ساعت معادل ۶۳۰ میلیون دلار برق تولید می‌کند. اما اگر در داخل این برق را هر کیلووات ساعت ۵۵ تومان می‌فروشیم به مبلغی در حدود ۴۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
اگر ۶۳۰ میلیون دلار را در ۱۰ تومان ضرب کنید، ارزش تولید نیروگاه بوشهر سالانه حدود ۶ هزار میلیارد تومان است. از این رقم حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان پول سوخت، قطعات یدکی و حقوق کارمندان است. حدود ۵ هزار میلیارد تومان از محل تولید می‌تواند سود به شما برساند.
علاوه بر این نیروگاه بوشهر از انتشار ۷ میلیون تن گاز آلاینده جلوگیری می‌کند اگر نیروگاه مثل بوشهر بخواهد هزار مگاوات با سوخت فسیلی تولید بکند هفت میلیون تن گاز گلخانه‌ای تولید می‌کند.
با توجه به شرایط موجود آینده برجام را چطور می‌بینید؟
صالحی: حضرت آقا یک بار فرمودند: در رویکرد سیاسی مان هیچ وقت احساسی و عاطفی عمل نمی‌کنیم بلکه بر اساس هوشمندی، هوشیاری و محاسبات لازم عمل می‌کنیم. تصمیماتی که جمهوری اسلامی ایران می‌گیرد، مبتنی بر مطالعه، تحلیل، هوشمندی و هوشیاری است و بر اساس احساسات و عواطف نیست. همین نقطه امید و نقطه قوت ماست. این نکته بسیار درخور توجه است که اصولاً تصمیمات بسیار سرنوشت‌ساز در نظام اسلامی، بر اساس خرد جمعی اتخاذ می‌شود.
آیا در سطح کلان وحدت نظر وجود دارد؟
صالحی: وحدت نظر هست، ولی در شیوه‌ها ممکن است نظرات مختلفی وجود داشته باشد. بالاخره هر کسی تحلیل و نظر خود را دارد اینکه ما به چه جهتی می‌خواهیم برویم متفق هستیم، اما اینکه با چه وسیله‌ای می‌خواهیم به اهداف خود دست پیدا کنیم، ممکن است هر کس نظری داشته باشد.
اگر همین فردا مطمئن شدیم با اروپا به نتیجه نمی‌رسیم قرار شد ایران از برجام خارج شود اولین کاری که خواهیم کرد چه خواهد بود، شما چه دستوری صادر می‌کنید و ایران وارد چه مرحله‌ای خواهد شد؟
صالحی: ما سازمان انرژی اتمی را به مثابه یک ارتش آماده می‌بینیم و اگر از طرف فرماندهی دستوری صادر شد آن فرمان را به نحو احسن انجام می‌دهیم. هرچند من شخصاً مایل نیستم که برجام به هم بخورد، ولی اگر نظر مسئولین ذیربط و هیئت نظارت بر برجام و مسئولین ارشد نظام، خاصه مقام معظم رهبری، دایر بر این شد که از برجام خارج شویم یقین بدانید که ما آمادگی کامل برای اجرای تمام فرامین صادر شده را داریم و این را بار‌ها مورد تاکید قرار داده ام. اما بنده قلباً تمایل دارم که اروپایی‌ها قبل از اینکه دیر شود به خود بیایند و اجازه ندهند چنین دستاوردی که هم در جهت منافع ملی ما و هم در جهت منافع کشور‌های منطقه و منافع جامعه بین‌المللی هست، از آسیب مصون بماند. ولی اگر طرف‌های مقابل به تعهداتشان عمل نکردند و قرار شد برجام جاده یک طرفه باشد آن زمان شرایط فرق خواهد کرد. باز اعلام می‌کنم که ما آماده اجرای فرامین صادره هستیم و سازمان انرژی اتمی در همه شرایط، آماده انجام وظیفه است.
از آنجایی که شما یک مسئول فنی هستید، اقدامات فنی که در دستور کار قرار می‌گیرد چه خواهد بود؟
صالحی: اقدامات فراوانی می‌توانیم انجام دهیم، ولی این نیاز به دستور مقامات ارشد نظام دارد. ما هیچ محدودیتی که پذیرفته باشیم و دیگر نتوانیم آن را جبران کنیم نداریم. مثلا می‌توانیم در اسرع وقت به تولید مجدد سوخت ۲۰ درصد بپردازیم یا میزان غنی سازی و وزن غنی سازی را بالا ببریم. سانتریفیوژ‌های جمع‌آوری شده را می‌توانیم با سهولت و به فوریت مجددا نصب کنیم و یا میزان سوی (Swu) بالقوه را به سرعت بالا ببریم. یک سالن مونتاژ سانتریفیوژ‌های جدید را تکمیل کردیم که این سالن توان تولید ۵۰ الی ۶۰ ماشین سانتریفیوژ مدرن مثل آی ار ۶ و آی آر ۴ را دارد که این یک توان بالقوه است. همانطور که مقام معظم رهبری به سازمان انرژی اتمی فرمودند که زیرساخت‌های تولید ۱۹۰ هزار سو را آماده کنید. ما این کار را کردیم و الان سالن مونتاژ و مواد اولیه را آماده کرده ایم. امیدواریم طرف‌های مقابل، جمهوری اسلامی ایران را وادار نکنند که چنین تصمیمی را اتخاذ کند. این به اروپایی‌ها مربوط می‌شود که چقدر به تعهداتشان پایبند خواهند بود و هم به مسئولین نظام و هیئت نظارت بر برجام که بر اساس تحلیل‌ها و داده‌هایی که با آن‌ها داده می‌شود چه تصمیمی اتخاذ خواهند کرد. هر تصمیمی که در سطح کلان اتخاذ شود، ما اجرا خواهیم کرد.
با توجه به مذاکراتی که با اروپایی‌ها داشتید فکر می‌کنید چقدر می‌شود به اروپایی‌ها امید داشت برای اینکه تعهدات شان را در برجام انجام دهند؟
صالحی: من فکر می‌کنم اروپا بحث برجام را بعنوان یک مقوله اقتصادی در نظر نگرفته است بلکه برجام را بعنوان یک موضوع امنیتی مورد توجه قرار داده و بحث امنیتی برای اروپا خیلی مهم است. آن هم در شرایط فعلی که خاورمیانه دستخوش تحولات بسیار جدی است وآثار این تحولات قطعا بر منافع اروپا بی‌تأثیر نیست و اروپایی‌ها نمی‌خواهند شرایط را حادتر بکنند. حدس و گمان من این است که اروپا نمی‌خواهد کاری بکند امنیت اروپا بیشتر در معرض خطر قرار بگیرد؛ لذا امیدوارهستم اروپایی‌ها در یک فاصله نه چندان دور، اقداماتی را شروع کنند که نشان از پایبندی به تعهدات شان باشد
این اقدام می‌تواند در زمینه تاسیس اس. پی. وی. باشد
صالحی: بله
