فتاوای آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)
تجهيز ميت
سؤال230 -ديده شده مردم وقتى مرده‌اى مى‌بينند مثلا در كنار خيابان، پول روى آن مى‌ريزند، نظرتان چيست؟ و تكليف آن پولها چيست؟: .
جواب: بسمه تعالى -پول مزبور در تجهيز ميت صرف مى‌شود، و اللّه العالم.
سؤال231 -كسى كه در منطقۀ آرام خدمت مى‌كند و در مأموريت فوت مى‌نمايد، حكم آن چيست؟ شهيد است يا نه؟
جواب: بسمه تعالى -بايد مانند ساير اموات او را تجهيز و دفن كنند و اللّه العالم.
سؤال232 -آيا پول ريختن بر مرده‌اى كه غريب از دنيا رفته است چنانچه مرسوم است جايز است؟ و وجه آن چيست؟
جواب: بسمه تعالى -فى نفسه مانعى ندارد و براى مصارف تجهيز مى‌ريزند و بايد در همان راه مصرف شود، و اللّه العالم.
ج2:
سؤال289: - اگر شخصى در اثر سوختگى از دنيا رفته به حدى كه فقط استخوان مانده، غسل و كفن و دفن چگونه است؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه استخوانهاى ميت باقى باشد، جميع احكام ميت- از غسل و كفن و نماز و دفن- بايد مراعات شود، و الله العالم.
سؤال290: ميتى در اثر سانحه بدنش قطعه‌قطعه شده و عضو سالم هم براى تيمم كردن ندارد، وظيفه چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ در صورتى كه قابل شستن- و لو با ريختن آب بر آن- نباشد، و اعضاى تيمم هم باقى نماند، و تحنيط نيز ممكن نباشد، قطعات بدن او را در مقدار كفنى كه ممكن است جمع مى‌كنند و بعد از خواندن نماز بر آن، دفن مى‌نمايند، و الله العالم.
سؤال291: اگر غاسلِ ميت دستكش به دست داشته باشد آيا در عين حال غسلِ مسّ ميت واجب خواهد بود؟
جواب:باسمه تعالى؛ در مفروض سؤال، غسل واجب نيست، و الله العالم.
سؤال292: - در صورت نبودن آب، تكليف غسل ميت چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ ميت- در صورت فقدان آب- تيمم داده مى‌شود براى توضيح آن به رسالۀ عمليه مراجعه شود: ، و الله العالم.
سؤال293: در صورت فراوانى مرده‌ها و ضيق وقت و نداشتن امكانات، چه بايد كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ افراد ميتى كه تأخير غسل موجب افساد جسد يا هتك ايشان است يا آب كفاف نمى‌دهد، تيمم داده مى‌شوند، و الله العالم.
سؤال294: در صورتى كه مَحرم وهم‌جنس نباشد، براى غسل ميت چه بايد كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ در مفروض سؤال غسل ساقط است، و الله العالم.
سؤال295: اگر پارچه براى كفن ميت نباشد، تكليف چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ ميت را با ستر عورتين عارياً دفن مى‌كنند اگر تكفين به پوست حيوان مأكول اللحم هم ممكن نباشد، و الله العالم.
سؤال296: اگر پارچه‌اى مجهول المالك باشد، كفن با آن چه صورت دارد؟
جواب:باسمه تعالى؛ پارچۀ مزبور را بر ولىّ ميت صدقه مى‌دهند، و با آن ميت را كفن مى‌كنند، و الله العالم.
سؤال297: آيا تكفين ميت با كفنهايى كه آيات قرآن و اسم جلاله و اسم پيامبران و ائمۀ معصومين عليهم السلام بر آنها نوشته شده، جايز است؟
جواب:باسمه تعالى؛ مانعى ندارد، و بهتر است كه آيات و ادعيه بر پارچۀ ديگرى نوشته شود و بر سينه يا بالاى سر ميت نهاده شود، و الله العالم.
سؤال298: كسى كه گدايى را پيشۀ خود ساخته و درآمدش از راه تكدّى است، پارچه‌اى را به عنوان خلعت به كسى هديه مى‌كند، آيا بعد از مرگ وى جايز است او را با همين پارچه تكفين كنند؟
جواب:باسمه تعالى؛ مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال299: موميايى كردن جسد ميت جايز است؟
جواب:باسمه تعالى؛ جسد ميت مسلمان بايد با شرايط مقرر تجهيز شود، و موميايى كردن
آن جايز نيست، و الله العالم.
سؤال300: آب ريختن، گلاب پاشيدن، گُل‌باران كردن و مانند آن، بر روى قبرها چه حكمى دارد؟
جواب:باسمه تعالى؛ آب ريختن روى قبر خوب است، و فى الجمله منصوص است؛ و امور ديگر استحباب آن ثابت نشده است، و الله العالم.
سؤال301: در گورهاى دسته جمعى مراعات دفن مماثل لازم است؟
جواب:باسمه تعالى؛ دفن زن و مرد- در يك قبر- و لو نامحرم باشند مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال302: اگر ملكيّت محل دفن مجهول باشد تكليف چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ دفن در مكانى كه معلوم نيست ملك كسى باشد و سابقاً ملك كسى نبوده مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال303: اگر معلوم نباشد كه عضوى مربوط به زن است يا مرد چه كنيم؟
جواب:باسمه تعالى؛ آن عضو- على الاحوط- توسط مرد و زن- از وراء لباس- غسل داده مى‌شود، و الله العالم.
سؤال304: اگر آب نبود و اعضاى تيمم هم از بين رفته باشد، چه بايد كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ غسل و تيمم در فرض مزبور ساقط است، و الله العالم.
سؤال305: در حالى كه نصف نوزاد بيرون آمده، اگر زن و بچه هر دو بميرند آيا يك غسل ميت كفايت مى‌كند؟
جواب:باسمه تعالى؛ در فرض مزبور بچه را از شكم مادر خارج مى‌كنند و هر دو را غسل مى‌دهند، و الله العالم.
سؤال306: آيا مصرف كردن سه ظرف آب براى هر قسمتى از بدن ميت، شرط است؟
جواب:باسمه تعالى؛ شستن بدن در هر يك از سه غسل با رعايت شرايط كافى است؛ ولى مستحباتى را كه علماء در كيفيت غسل و مقدار آب آن ذكر كرده‌اند به قصد رجاء ثواب مى‌توان انجام داد، و الله العالم.
سؤال307: - قبرستان متروكه‌اى كه حدود 35 سال پيش افراد ميت در آن دفن شدند آيا فاضلاب توالت عمومى مسجد را بوسيلۀ لوله از اين قبرستان مى‌شود عبور داد، بى‌آنكه نجاستى نشت كند؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه عمل مذكور مستلزم نبش قبور مؤمنين يا وهن بر مؤمنين كه در آنجا مدفون هستند بوده باشد، جايز نيست، و الله العالم.
سؤال308: اگر جنازه‌هاى زيادى داشته باشيم، اما كفن به اندازۀ آنها در دست نباشد، آيا مى‌توان به كفن ناقص بسنده كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ پارچه‌اى كه از ماترك ميت است، در تكفين وى صرف مى‌شود؛ و اگر پارچه را شخص در اختيار كسى براى تكفين اموات قرار داده است، آن كس هر ميتى را به قميصى كفن مى‌كند، و الله العالم.
سؤال309: آيا در سه غسل ميت سه نيت لازم است؟
جواب:باسمه تعالى؛ يك نيت براى هر سه غسل كافى است، و الله العالم.
سؤال310: در صورتى كه به مقدار يك يا دو غسل، آب براى غسل ميت باشد، تكليف چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ ميت را- در فرض مزبور- بدل از غسل سوم تيمم مى‌دهند، و الله العالم.
سؤال311: اگر مسلمانانى را با لباس و بدون مراسم دفن نموده‌اند تكليف چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ در اين صورت واجب است كه نبش قبر شود و ميت غسل و تكفين گردد و نماز بر وى خوانده شود مگر اينكه مدتى گذشته باشد كه بدن بو گرفته است، در اين صورت فقط نماز بر قبر وى خوانده مى‌شود، و الله العالم.
سؤال312: مادر و بچۀ در شكم او هر دو فوت كرده‌اند، آيا بچه بيرون آورده شود؟
جواب:باسمه تعالى؛ بيرون آوردن بچه- بعد از احراز مردن او- از رحم مادر لازم نيست، و الله العالم.
سؤال313: در نماز ميت به شخصى فاسق مى‌شود اقتدا كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال314: كسى كه از آغاز ديوانه بوده و بالغ شده، چنانچه پدر يا مادرش مسلمان باشند، و يا تنها جدّ يا جدّه‌اش مسلمان باشند، غسل او لازم است؟
جواب:باسمه تعالى؛ در هر صورت بايد غسل ميت داده شود، و الله العالم.
سؤال315: حكم ميتى كه حنوط نشده دفن شده و پوسيده شده چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر تازه از دنيا رفته به نحوى كه بدن فاسد نشده و بو نگرفته، قبر را شكافته و ميت را داخل قبر حنوط مى‌كنند، و اگر بدن او پوسيده شده حنوط ساقط است، و الله العالم.
سؤال316: حكم ميتى كه بدون غسل دفن شده و پوسيده است چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ چيزى لازم نيست، و الله العالم.
سؤال317: اگر زنى را در قبر بگذارند، بعد از باز كردن گره كفن، صورت راست او را روى خاك بگذارند كفايت مى‌كند؟
جواب:باسمه تعالى؛ باز كردن طرف راست صورت كافى است، و الله العالم.
سؤال318: سيدى كه از نظر تقوا، فردى عادى و بى‌سواد بود، از دنيا رفته است، بستگان او در پى سودجويى و بهره‌بردارى، مبادرت به ساختن زيارتگاهى ورزيده‌اند كه حدود هشتاد متر مربع از زمين قبرستان موقوفى را به خود اختصاص داده است؛ نخست اينكه آيا اين كار درست است؟ ديگر اينكه مى‌توان در آن نماز خواند؟ همچنين رسيدگى به اين امر بر گردن چه كسى است؟
جواب:باسمه تعالى؛ در فرض مزبور ساختن بارگاه كه معرفى شخص عادى است به بيش از آنچه كه مراتب معنوى او بوده، اضلال مردم است و جايز نيست؛ و زمين مذكور چنانچه محرز باشد كه سابقاً ملك بوده و وقف گرديده، ساختن بنايى كه مزاحم دفن اموات در آينده يا موجب نبش قبور مؤمنين باشد، جايز نيست؛ و نماز خواندن در قبرستان مكروه است، و الله العالم.
سؤال319: مى‌دانيم كه آقاى زيد نه نماز مى‌خواند و نه روزه مى‌گيرد و اهل خير هم نبوده
است، در نماز ميت چنين فردى مى‌توانيم بگوييم: « اللهم إنّا لا نعلم منه الّا خيراً» ؟
جواب:باسمه تعالى؛ مى‌توان دعاى مذكور را گفت، و الله العالم.
سؤال320: نماز ميتى كه بدون اجازۀ ولىّ خوانده مى‌شود، آيا باطل است؟ و حكم اقتدا به آن چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ باطل است، و اقتدا هم بى‌فايده است، و احتياط در گرفتن اذن است، و رضاى تنها كافى نيست، و اعادۀ نماز بر ميت مستحب است؛ و در اعاده، اذن ولىّ شرط نيست، و الله العالم.
سؤال321: اگر كسى را با تيمم دفن كنند بعد از برهه‌اى از زمان قبر او را نبش و با استخوانهاى او تماس حاصل شود، آيا اين موجب غسل مس ميت مى‌شود يا نه؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه استخوانهاى ميت جمع بوده باشد بطورى كه مسّ ميت صدق كند، بنابر احتياط موجب غسل مسّ ميت مى‌شود، و الله العالم.
سؤال322: شخصى در اثر تصادف بطورى از بين مى‌رود كه غسل دادن او ممكن نمى‌باشد و به جاى غسل ميت، تيمم داده مى‌شود، و در اين اثناء كسى او را مس مى‌كند آيا اين هم موجب غسل مسّ ميت مى‌شود يا نه؟
جواب:باسمه تعالى؛ بنابر احتياط موجب غسل مسّ ميت مى‌شود، و الله العالم.
سؤال323: اگر شخصى غسل مسّ ميت را فراموش كرده باشد يا اصلاً نمى‌دانسته كه غسل ميت بر گردنش آمده، حكم نمازهاى قبل از غسل چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر بعد از مسّ ميت غسل مشروعى مثل غسل جنابت يا جمعه يا غير آن انجام داده، احتياج به غسل مسّ ميت ندارد؛ و نمازهايى كه بعد از مسّ ميت و قبل از انجام دادن هيچ غسلى بجا آورده باطل است و بايد اعاده كند، و الله العالم.
