فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)
امور پس از دفن مجالس عزا، ترحيم و خيرات جهت ميّت
مجالس ترحيم
سؤال1396. آيا مراسم هفتم، چهلم و سال اموات داخل عنوان احسان، خيرات و مبرّات براى اموات مى باشد؟
جواب: بلى.
غذا خوردن در منزل صاحب عزا
سؤال1397. رسم است كه پس از دفن و... شركت كنندگان در مراسم، در منزل يا تالار، از طرف صاحب عزا پذيرايى مى شوند؛ غذا خوردن در چنين مراسم چه حكمى دارد؟ و اگر غذا نخوردن، ناراحتى و گلايه ى صاحب عزا را به دنبال داشته باشد چه حكمى دارد؟
جواب: غذاخوردن اشكال ندارد.
پذيرايى از مال ميّت قبل از تقسيم
سؤال1398. پذيرايى از شركت كنندگان در مراسم عزا از اموال ميّت كه هنوز تقسيم نشده، چه حكمى دارد؟ و در صورت وجود افراد صغير در ورّاث، اصل عمل و شركت در آن مراسم چه حكمى دارد؟
جواب: تقسيم شدن ميزان نيست، بلكه شاهد حال بر رضايت صاحبان حق كافى است و با وجود وارث صغير، بايد با اذن ولىّ يا قيّم شرعى آن ها باشد.
وصيت 31 دارايى
سؤال1399. اگر ميتى 31 دارايى اش، از جمله منزل مسكونى خود را وصيت كرده باشد، اجراى مراسم ترحيم و تصرّف در آن منزل، قبل از اجراى وصيت چه حكمى دارد؟
جواب: در حدّ متعارف كه مورد نظر وصيت كننده هم بوده است، اشكال ندارد و اگر غير متعارف است، در تصرفات بايد اجرت و مال الاجاره ى ثلث را براى مصرف در وصيت كنار بگذارند.
زمان عزادارى
سؤال1400. چند روز جايز است كه عزادارى ادامه يابد؟ و ادامه آن تا شب هفت يا چهلم جايز است؟
جواب: اولى اين است كه اهل ميّت بيش از سه روز براى تعزيه و عزادارى ننشينند.
روش هاى مطلوب جهت عرض تسليت
سؤال1401. اسلام چه روش هايى را جهت عرض تسليت به بازماندگان ارايه كرده است؟
جواب: آن ها را با ذكر هر چه سبب تخفيف حزن آن ها شود تسلى بدهد و روايات وارده در اجر مصيبت ديده را براى آن ها نقل كند و مجرّد حضور نزد صاحبان مصيبت كه او را ببينند در تعزيه ى او كافى است.
آيا هديه دسته ى گل به صاحب عزا
سؤال1402. هديه دسته هاى گل به صاحب عزا ـ كه گاهى قيمت آن ها بسيار زياد است ـ جهت عرض تسليت، جايز است؟
جواب: اين ها تسليت دادن هاى شرعى نيست؛ ولى منع شرعى هم ندارد و مى تواند در بعض موارد مصداق بعض عناوين راجحه باشد.
پارچه نوشته جهت عرض تسليت
سؤال1403. در برخى مناطق پارچه نوشته هايى جهت عرض تسليت از طرف اطرافيان به مصيبت زدگان هديه مى شود كه اطراف منزل صاحب عزا نصب مى شود، آيا چنين عملى مشروع است؟ و آيا اين عمل مصداق اسراف در پارچه و... نيست؟
جواب: اين ها عمل خلاف شرع نيست و اسراف هم نيست.
شركت در مجالس ترحيم تشريفاتى
سؤال1404. آيا شركت در مجالس ترحيمى كه همراه با تشريفات و اسراف و تبذير بسيار است، جايز است؟
جواب: حرام نيست.
پاره كردن لباس
سؤال1405. آيا پاره كردن لباس در سوگ عزيزان از دست رفته، جايز است و در صورت عدم جواز آيا بايد كفاره پرداخت؟
جواب: جايز نيست بدون فرق بين پدر و برادر و بين غير آن دو بنابر احوط و در مرگ همسر يا اولاد، كفاره اش اطعام ده مسكين يا لباس پوشاندن به آن ها يا بنده آزادكردن است و اگر نداشت، سه روز روزه بگيرد.
نوحه سرايى با وسايل موسيقى
سؤال1406. در برخى از مناطق براى تجليل از ميّت همراه با ساز و ادوات مشترك يا مختص موسيقى نوحه سرايى انجام مى شود، استعمال و شركت و نيز شنيدن چنين نوحه هايى، با توجه به عدم طرب در آن چه حكمى دارد؟
جواب: در نوحه سرايى اگر غنا يعنى مطرب باشد، حرام است و در موسيقى حزن آور هم طرب است و استعمال آلات مختصّه ى به لهو در غير لهو هم جايز نيست بنابر احوط و شنيدن آن هم به حكم استعمال آن است و بنابر احتياط جايز نيست.
سيلى و خراش صورت در مصيبت
سؤال1407. در برخى از مناطق رسم است كه پس از مرگ يكى از عزيزان، صورت خود را با دست خراشيده يا سيلى مى زنند و يا موهاى خود را مى كَنند، آيا اين گونه اعمال شرعا جايز است؟
جواب: جايز نيست.
آية الكرسى در نماز وحشت
سؤال1408. خواندن آية الكرسى در نماز وحشت و بر سر قبر ميّت تا كجا خوانده شود؟ تا «هم فيها خالدون» يا تا: «و هو العلى العظيم»؟
جواب: احتياطا تا «هم فيها خالدون» است.
زمان ترتّب احكام ميّت
سؤال1409. از چه زمانى احكام ميّت هم چون (ارث، وصيت، عدّه وفات، برداشتن عضو و....) بر ميّت مترتب مى گردد؟ آيا زمان مرگ مغزى كه به لحاظ پزشكى ميّت تلقى مى شود يا زمان توقف ضربان قلب ملاك است؟
جواب: از زمانى كه مرگ از جميع جهات حاصل شود، بايد محاسبه گردد.
بهترين اعمال جهت ميّت
سؤال1410. با فضيلت ترين عملى كه مى توان براى ميّت انجام داد چيست؟
جواب: كارى در ترويج مذهب حق، از قبيل نشر كتب و... انجام دهد و ثواب آن را به او هديه كند.
اهداى ثواب براى اموات
سؤال1411. اگر كسى عمل مستحب خود را به تمام اموات هديه كند، آيا ثواب اين عمل خير به تمام آن ها مى رسد يا بين آن ها تقسيم مى شود؟ و آيا خود او نيز از اين عمل بهره اى مى برد؟
جواب: همه از آن بهره مى برند.
صدقه براى ميّت
سؤال1412. اگر كسى براى ميّت صدقه مى دهد، بهتر است به نيّت صدقه مستحبى بدهد يا به نيت ردّ مظالم، كه احيانا بر عهده ميّت بوده است؟
جواب: دومى بهتر است.
