بارشهای بهاری آنقدر شدید و زیاد بود که کار به سیل کشید. سرایت آن به چندین استان نیز وضعیت را بحرانی کرد و مسئولان امر از پس مدیریت آن برنیامدند. انتقادات گسترده مردم از نحوه برخورد دولت و ستادهای استانی، شاهد این مدعا است و ثابت میکند که یک بار دیگر «مدیریت بحران» در ایران به بحرانی تازه بدل شده است. احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت اصلاحات این امر را ناشی از مدیریت بر مبنای سلیقه فردی میداند و معتقد است که تا یک رنسانس در عرضه مدیریت کشور رخ ندهد، تحولی در کار نخواهد بود.
وی در گفتگو با «آزادی» ضمن تاکید بر اینکه ایران از لحاظ بحرانخیزی جزء یک از ۱۰ کشور نخست دنیا است، گفت: «باعث تعجب است که با وجود مواجه بودن با بحرانهای مثل زلزله، سیل، آتش سوزی، آفتزدگی، خشکسالی و ... تجربه چهل ساله مدیریت کشور بر پایه «مدیریت بحران» هنوز از مدیریت بحرانهای طبیعی عاجز هستیم.»
خرم در پاسخ به این پرسش که علت ناتوانی در این حوزه چه بوده است، با اشاره به اینکه «از ابتدای انقلاب تا کنون مسیر را غلط رفتهایم» گفت: «ما بر اساس سند مطالعه شده حرکت نمیکنیم و به با توجه به سلیقه مدیران و تصمیمات درونی دولت کار میکنیم. به این ترتیب که دور یک میز مینشینیم و هر کسی چیزی میگوید یا بهتر بگویم میپراند و این حرفها جمعبندی، صورت جلسه و دستورالعمل میشود. این در حالی است که در هیچ جای دنیا اینطور عمل نمیکنند. هر کاری به مشاورین تعریف شده، دارای رتبه بندی شده و دارای سابقه نیاز دارد. این مشاوران مطالعه کرده و گزینهها را میگویند. حق مدیر بررسی نتایج مطالعات و بررسی طرحهای جامع و تفصیلی است.»
وی افزود: «در همین حوزه مدیریت بحرانهای طبیعی نیازمند طرحهای جامع هستیم. مثلا طرح جامع مدیریت بحران زلزله، سیل، خشکسالی و .... بعد از آن باید طرح تفصیلی هر بحران در هر منطقه تهیه شود، اما ما تنها یک طرح جامع داریم که خود کارمندان دولت و شهرداری و... دور هم نشسته و تهیه کردهاند. روشن است که بر اساس این طرحهای غیر اصولی و کارشناسی نمیتواند مفید و موثر باشد. نباید نادیده گرفت که تهیه هر طرحی متخصصان خاص خود را نیاز دارد».
این مدیر دولت اصلاحات در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه چرا ارادهای برای تهیه طرحهای کارشناسی شده و مدیریت بحران به صورت اصولی مشاهده نمیشود؟ گفت: «مگر در موارد دیگر ارادهای وجود دارد که در این مورد وجود داشته باشد؟! مگر در مبارزه با فساد یا اعتلا و ساماندهی تخصص ها، بهبود وضعیت آموزش عالی و ... طرح و برنامهای وجود دارد؟ در همه موارد بر مبنای سلیقه مدیران کمتوان، ناتوان، کمسواد و بیسواد عمل شده است.»
وی توضیح داد: «برای رسیدن به یک هدف باید چهار مقوله را در نظر داشت. نخست اراده و خواست است که یا وجود ندارد یا در بعضی بخشبه صورت ضعیف وجود دارد. دوم دانش کار است، یک عده کمسواد و بیسواد جمع شده و میخواهیم مملکت را اداره کنیم در حالی که این یک فن و تخصص است. کدام یک از مدیران بحران استانها در کدام آکادامی در این باره تحصیل کردهاند؟ ما یک سری مدیر بحران دیمی داریم».
خرم ادامه داد: «سومین مقوله مهم برای حصول نتیجه توان کار است. افراد ناتوان و کمتوان قادر نیستند کار را انجام دهدم. چهارمین مساله نیز شرایطی است که باید فراهم کنیم و نمیکنیم.»
وی تاکید کرد: «همه اینها مسائل علمی است که دنیا با فکر و اندیشه و ممارست به نتیجه رسیده است، مشکل ما این است که نمیخواهیم از تجربه و دانش دنیا استفاده کنیم و میخواهیم خود چرخ را از اول بسازیم».
خرم درباره دلایل اصرار به مدیریت کشور و بحرانهای آن بر مبنای سلیقه مدیران، گفت: «آدمهای کمسواد و بیسواد، کمتوان و ناتوان دنبال ادامه این روشها هستند، زیرا نان آنها در این وضعیت است که همیشه بحران و هرج و مرج باشد. اگر قرار باشد در چارچوب حرکت کنیم جای مدیران مثل من و اینهایی که الان سرکار هستند، نیست. باید همه خداحافظی کنیم و کار را به کاردان بسپاریم. ما که خداحافظی کردهایم بقیه نیز باید همین کار را کنند و مملکت را به افراد عاقل، دانشمند و کاردان بسپارند».
وی افزود: «اینطور نمیشود که در یک بحران ساده سیل که از یک هفته پیش خبر آن رسیده بود، از مدیریت کشور و ساماندهی مردم عاجز باشیم. نباید در پیشگیری عاجر باشیم. این سیلها ناشی از این است که ما چهل سال منابع طبیعی کشور را نابودکردیم. آب مربوط به اقلیم و طبیعت را به این و آن فروختیم. آبی که به دریاچه ارومیه میریخت چه شد؟ با چاههای غیرمجاز و سدهای بیمورد دریاچه را خشک کردیم. در گاوخونی و هورالعظیم هم بهتر عمل نکردیم.»
وی ادامه داد: «الان حدود ۸ میلیون هکتار جنگل نابود شده داریم که حتی اگر فرض کنیم توانایی احیای آن موجود باشد و سالانه بتوانیم ۱۰۰ هزار هکتار مرتع را احیا کنیم نیاز به ۸۰ سال زمان داریم».
وزیر دولت اصلاحات در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه چرا مسئولان امر حداقل در نحوه مواجه با مردم و پاسخگویی، طوری عمل نمیکنند که انتقادات کمتری را به جان بخرند، گفت: «مساله این است که ما (مسئولان) به وظیفه خود در رابطه با مردم عمل نمیکنیم. مردم را در رابطه با سیل، زلزله و ... حتی حوادث و بحرانهای دیگر مثل حوادث اقتصادی دو دهه اخیر به خصوص سال ۹۷ توجیه نمیکنیم. نه به مردم آموزش مهارتی میدهیم که در موارد سیل و زلزله و ... چطور عمل کنند و نه خودمان بلد هستیم که در این موارد باید چه کنیم. نتیجه این است که شرمنده میشویم و ناگزیر وارد وادی توجیه کردن میشویم. مردم هم متوجه هستند و یقه ما را میگیرند، همین است که مدیران در مقابل مردم منفعل میشوند.»
خرم با اشاره به تجربه خود در مدیریت بخش دولتی و خصوصی، گفت: «یکی از مشکلات عمده در حوزه مدیریت کشور این است که هر موضوع تنها چند ماه داغ و در مرکز توجه است و بعد فراموش میشود. این درحالی است که در همه دولتها برپایه فلسفه وجودی خود یعنی نظارت، بازرسی و برخورد با متخلف عمل کرده و تا پایان هر کاری به تعهد خود پایبند میمانند».
وی افزود: «اینطور نمیشود مملکت را اداره کرد که بعد از هر بحرانی نواقص کار خود را فراموش کرده و مساله را کلا رها کنیم. بدتر از همه بیتفاوتیهایی که در بخش پایبندی به تعهدات شاهدیم این است که وقتی در مسیر یک پروژه به این نتیجه میرسیم که شرایط فراهم نیست و نمیشود، مسئولان میگویند "یک کاری بکن" و این یعنی بی حساب کار کن. بر همین اساس است که تاکید میکنم تا وقتی در مدیریت کشور رنسانس رخ ندهد نمیتوان کاری کرد. اینطوری تمام ظرفیتها و منابع کشور هرز میرود.»
خرم با ابراز تاسف از اینکه ایران به عنوان کشوری که یک درصد جمعیت و خاک دنیا و هفت درصد منابع دنیا را دارد با دست خود منابع خود از جمله منابع زیست محیطی را نابود کرده است، گفت: «یک مثال از حوزه ساختمان میزنم که بدانید در همه شاخهها وضع همین است. عمر ساختمان در دهه ۵۰ در ایران و آمریکا ۳۰ سال بوده است و امروز در ایران به ۲۳ سال رسیده و در آمریکا از مرز ۱۰۰ سال عبور کرده است. این نشان دهنده آن است که در هیچ بخشی نظارت، بازرسی، بر خورد با تخلف و ... حاکم نیست. اکنون در حوزه ساختمان یک عده دلال و پول پرست مافیا درست کردهاند و جالب است که میداندار هم هستند. افراد سالم از صحنه دور مانده اند. لازم است که یک تجدید نظر و فکری کرد. این موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلتیک کشور ایجاب میکند که مسائل را جدی گرفته و با برنامهتر حرکت کنیم.»