فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
استفاده از اموال پیدا شده
١ – حکم کبوتری که از پارک گرفته شده است
سؤال:برادرم کبوتر با ارزشى را در پارک گرفته، و به خانه آورده است. اکنون آن کبوتر با کبوتر بنده جفت شده، و بچّه دار شده اند. لطفاً بفرمایید:
الف) کبوتر مذکور حلال است، یا حرام؟
ب) در صورت حرام بودن، چه کنم تا حلال شود؟
ج) بچّه هاى بجا مانده از این کبوتر چگونه اند؟
جواب: الف) در صورتى که کبوتر صاحبى نداشته، یا مشکوک است، گرفتن آن اشکال ندارد.
ب) اگر قرائن نشان مى دهد که صاحبى دارد، باید صاحبش را پیدا کنید، و چنانچه مأیوس شدید، معادل قیمت آن را به شخص نیازمندى بپردازید.
ج) در صورتى که کبوتر شما ماده است، جوجه متعلّق به خود شماست.
٢ – استفاده از اموال مجهول المالک
سؤال:یکسال و نیم پیش یک کیف پول در ماشین این جانب جا مانده بود و هیچ نشانه اى نداشت، اطّلاعیّه هایى در محلّى که احتمال مى دادم مسافر آن جا پیاده شده به در و دیوار کوچه و خیابان نصب کردم و همچنین در یکى از روزنامه ها چاپ نمودم، با توجّه به توضیحات داده شده تکلیف شرعى من چیست؟ لازم به ذکر است که کلّ وجه، مبلغ 308000 ریال مى باشد که از محلّ این پول 45000 ریال به آن روزنامه و مبلغ 10000 ریال به شخصى جهت چسباندن اطّلاعیه ها به در و دیوار دادم و باقیمانده وجه را خرج عروسى جوانى که برادر خودم مى باشد کردم اکنون تکلیفم چیست؟
جواب: نسبت به آن وجهى که براى عروسى داده اید اگر نیازمند بوده ما اجازه مى دهیم و اشکالى ندارد، امّا نسبت به آنچه هزینه کرده اید اگر یقین به رضایت صاحب آن داشته اید آن هم اشکالى ندارد، ولى اگر رضایت او محرز نباشد نسبت به آن بدهکار هستید و احتیاط آن است که معادل آن را به شخص مستحقى بدهید.
٣ – استفاده از مواد دور ریخته شده
سؤال:افرادى که در خدمات شهرى (شهردارى) شهرها کار مى کنند اشیایى مانند لامپ و غیره پیدا مى کنند که با کمى خرج قابل استفاده مى شود، به طور کلّى نسبت به اشیایى که پیدا مى شود مانند قراضه آلومینیوم، آهن، پلاستیک، کفش وغیره چه وظیفه اى دارند؟
جواب: اگر صاحبان این اشیا آنها را به دور انداخته اند اشکالى ندارد.
٤ – استفاده از مال پیدا شده برای ارسال به صاحبش
سؤال:شخصى، کیف جیبى را که داراى پول و کارت شناسایى بود پیدا کرد، آیا این شخص مى تواند از این پول، مقدارى براى فرستادن کیف به صاحبش از طریق پست خرج کند؟
جواب: چنانچه مخارج مختصرى است خودش بر عهده بگیرد امّا اگر مخارج سنگینى دارد و هیچ راهى براى رساندن به صاحبش جز صرف این مخارج نیست مى تواند از آن پول بردارد.
٥ – استفاده از کفش های جا مانده در اماکن عمومی
سؤال:برخى اوقات در مساجد یا اماکن عمومى کفشها جا به جا مى شود، استفاده از کفش هاى بجا مانده چه صورت دارد؟
جواب: در صورتى که یقین به رضایت صاحبان آن داشته باشد اشکال ندارد. در غیر این صورت، اگر کفشى را که برده اند قیمتش مساوى یا بیشتر از کفشى باشد که به جا گذارده اند، مى توان به عنوان تقاص برداشت. و اگر کفش به جا مانده قیمتش بیشتر باشد، باید معادل مقدار اضافى را به شخص فقیرى پرداخت کرد.
