دولت آمریکا در ادامه پیگیری سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران و در اقدامی که برای بسیاری از ناظران غیرمنتظره بود، اعلام کرد که پس از پایان معافیتهای فعلی تحریمی برای خریداران نفت ایران، اقدام به تمدید این معافیتها نخواهد کرد. واکنش‌های بین‌المللی به این تصمیم آمریکا از شب گذشته تاکنون، سه طیف کلی را در بر گرفته است.
به گزارش تابناک به نقل از «آزادی»، به فاصله اندکی پس از آنکه مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا تصمیم دولت متبوعش مبنی بر عدم تمدید معافیتهای تحریمی ایران را اعلام کرد، رقبای منطقه‌ای ایران از این اقدام استقبال کرده و آن را در راستای منافع خود ارزیابی نمودند. این در حالی است که مشتریان نفت و گاز ایران، نسبت به این تصمیم اعلام مخالفت یا نگرانی نموده‌اند. در این میان، واکنش اتحادیه اروپا به عنوان یکی از شرکای توافق هسته‌ای با ایران (برجام)، از حد ابراز «تأسف» فراتر نرفته است.
در این راستا، دقایقی بعد از بیانیه کاخ سفید درباره تمدید نشدن معافیتهای تحریمی ایران، نخست وزیر رژیم اسرائیل از اقدام جدید ضدایرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا استقبال کرد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسرائیل ضمن ستایش اقدام واشنگتن، اظهار داشت: «ما در کنار عزم آمریکا برای مقابله با تجاوز ایران ایستاده‌ایم و این راه درست برای متوقف کردن آن است. این حرکت برای افزایش فشار بر رژیم تروریستی ایران اهمیت زیادی دارد».
دولت‌های عرب حاشیه خلیج فارس نیز که اخیراً روند عادی‌سازی روابط با تل‌آویو را شدت بخشیده‌اند، موضعی مشابه در قبال تصمیم ترامپ اتخاذ نمودند. در این راستا، شورای وزیران و وزیر خارجه عربستان سعودی به طور جداگانه با استقبال از تصمیم واشنگتن در لغو معافیتهای نفتی ایران، از دیگر کشورها هم خواستند تا به کمپین فشار علیه ایران بپیوندند.
ابراهیم العساف وزیر خارجه سعودی با بیان حمایت کامل ریاض از اقدام جدید واشنگتن علیه تهران، آن را یک «گام ضروری» برای مقابله با ایران دانست. شورای وزیران سعودی نیز در جلسه هفتگی خود با متهم کردن ایران به دخالت در امور کشورهای عربی و حمایت از تروریسم، خواستار ادامه یافتن فشارها به ایران شد.
بحرین و امارات عربی متحده نیز همانند عربستان سعودی از تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص پایان معافیت تحریم نفتی ایران، استقبال کردند. وزارت خارجه بحرین با صدور بیانیه‌ای ضمن استقبال از تصمیم آمریکا در خصوص لغو معافیت تحریم نفتی ایران، آن را «اقدامی ضروری و مهم برای تقویت و حمایت از تلاش‌های مربوط به خشکاندن منابع تروریسم و مقابله با نقش خطرناک ایران در برهم زدن امنیت و ثبات (منطقه) و حمایت از گروه‌های تروریستی» برشمرد.
در طیف دیگر واکنش‌ها، دولت‌هایی قرار دارند که اغلب مشتریان نفت و گاز ایران به شمار می‌روند. به عنوان مثال، وزارت خارجه چین ضمن تکرار مخالفت این کشور با اقدامات ضد ایرانی آمریکا هشدار داد که لغو ممنوعیت معافیت برای خریداران نفتی ایران تنش‌ها را تشدید خواهد کرد.
گنگ شوانگ سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد کهآمریکا با تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه آمریکا درباره نفت ایران، خارج از حوزه صلاحیت قانونی خود عمل می‌کند. به گفته این مقام چینی، تعاملات عادی بین ایران و دیگر کشورها قانونی و منطقی است و باید به این مراودات احترام گذاشته شود.
در همین حال، خبرگزاری یونهاپ گزارش داد که هفته جاری یک هیات سیاسی این کشور برای رایزنی درباره تصمیم جدید آمریکا در زمینه عدم تمدید معافیتهای واردات نفت از ایران عازم واشنگتن خواهد شد. این هیات به ریاست یون کانگ هیون معاون وزیر خارجه خواهد بود و قرار است با مقامات وزارت خارجه آمریکا درباره جزئیات مربوط به پایان دادن به معافیتهای کره جنوبی برای خرید نفت از ایران گفت‌وگو کند. دولت کره جنوبی بلافاصله بعد از اعلام تصمیم آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که به تلاش‌های خود برای تمدید معافیتها تا پایان مهلت آمریکا ادامه خواهد داد.
دولت ترکیه نیز ترکیه با واکنش به اقدام آمریکا اعلام کرد که این تصمیم به صلح و ثبات منطقه کمکی نمی‌کند. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در صفحه شخصی خود در توئیتر به اقدام آمریکا واکنش نشان داده و در ادامه پیام خود نوشت: «ترکیه تحریم‌های یکجانبه و تحمیل چگونگی پیشبرد روابط با همسایگان را رد می‌کند».
مقام‌های هند نیز گفته‌اند دولت این کشور در موقع مناسب بیانیه‌ای در زمینه عدم صدور معافیت از تحریم‌های ایران از سوی واشنگتن صادر می‌کند. مقام‌های مطلع دولت هند اظهار داشتند: «بیانیه وزیر خارجه آمریکا را شاهد بودیم و در حال بررسی پیامدهای این تصمیم هستیم و در موقع مناسب بیانیه‌ای در این باره صادر می‌کنیم». این در حالی است که به نوشته روزنامه «تایمز هند»، واشنگتن بدون درنظر گرفتن اینکه دهلی نو، همپیمان راهبردی این کشور است، با لغو معافیت نفتی ایران، هند را برای تأمین انرژی به دردسر انداخته است.
در این میان، مقامات عراقی تاکید دارند که به رغم اقدام ضد ایرانی آمریکا، دولت عراق به ادامه واردات برق و گاز از ایران ادامه می‌دهد. رزاق محیبس عضو کمیته انرژی پارلمان عراق در واکنش به اقدام آمریکا در تمدید نکردن معافیتهای تحریمی کشورهای وارد کننده نفت ایران گفت: «تحریم‌های یکجانبه آمریکا برای عراق الزام‌آور نیست، چون حوزه انرژی عراق ارتباط بزرگی با صادرات گاز ایران دارد».
یک مقام بلندپایه عراقی هم دیروز ساعتی قبل از اعلام اقدام ضد ایرانی آمریکا گفته بود که کشورش امید دارد واشنگتن در خصوص تحریم‌ها علیه ایران با عراق به عنوان کشوری که وضعیتی خاص دارد برخورد کند و آن را برای مدتی طولانی‌تر معاف کند تا به مرحله خودکفایی از گاز و برق ایران برسد.
با این حال، واکنش اتحادیه اروپا که خود یکی از شرکای «برجام» بوده و مدعی تلاش برای حفظ آن در مقابل فشارهای آمریکا است، واکنشی خنثی بوده است. سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این زمینه اظهار داشت که بروکسل از تصمیم آمریکا برای خودداری از تمدید معافیتهای تحریمی ایران، «متأسف» است.
مایا کاسیانچیچ سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در بروکسل در جمع گروهی از خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «ما از اعلامیه دیروز ایالات متحده مبنی بر خودداری از تمدید کلیه معافیتها، متأسفیم. این اقدام بیش از پیش اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را تضعیف می‌کند. تا زمانی که ایران به اجرای کامل و مؤثر برجام ادامه دهد، ما به عنوان اتحادیه اروپا، به پایبندی به این توافق ادامه خواهیم داد».
به این ترتیب، به نظر می‌رسد در شرایطی که دولت آمریکا به همراه شرکای منطقه‌ای خود، سیاست فشار حداکثری بر ایران را عملاً وارد مرحله جدیدی کرده و شرکای تجاری و اقتصادی ایران نیز نسبت به این موضوع نگرانی‌های جدی دارند، اتحادیه اروپا همچنان فاقد عزم واقعی و جدی برای واکنش نشان دادن در مقابل یکجانبه‌گرایی آمریکا است.
