حقیقت راکتوری که گفته می‌شود قلبش با سیمان پر شده، چیست؟/ ترفند ایران در مقابل بدعهدی آمریکا و طرف‌های برجامی!

دوشنبه ۲۷ خرداد، خبرنگاران رسانه‌های گروهی از راکتور تحقیقاتی آب سنگین و همچنین مجتمع مجهز و پیشرفته تولید آب سنگین خنداب اراک بازدید کردند. در حاشیه این بازدید «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد: «شمارش معکوس برای عبور ایران از سقف ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی سازی شده آغاز شده و تا ششم تیر (۲۷ ژوئن) ما از این میزان عبور خواهیم کرد.

به گزارش «تابناک»؛ این اقدام ایران، یعنی نزدیک شدن به اولین گام از کاهش تعهدات در قبال بی عملی طرف‌های مقابل برجامی و نقض مکرر برجام از سوی آن‌ها پس از خروج آمریکا از این معاهده بین المللی؛ آن‌ها را وادار به واکنش کرده تا جایی که حتی مقامات ارشد آمریکایی هم که یک سال است از برجام خارج شده اند و عملا صلاحیتی برای اظهارنظر در این خصوص ندارند، نسبت به اعلام شمارش معکوس از سوی ایران برای عبور از سقف تولید ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی سازی شده، واکنش نشان بدهند.

اروپایی‌ها هم در این خصوص واکنش‌هایی از خود نشان دادند و «فدریکا موگرینی» نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی بلافاصله بعد از اعلام خبر تحقق بخشی از اقدامات ایران برای کاهش میزان تعهدات برجامی اش در گام نخست، برای گفت‌وگو با مقامات آمریکایی به ویژه «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده، راهی این کشور شد.

همچنین خبر آمده است که وزیران خارجه تروئیکای اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) قرار است برای رایزنی و گفت‌وگو با مقامات جمهوری اسلامی پیرامون مسائل مبتلا به برجام راهی کشورمان بشوند.

بازدید‌های اخیر نمایندگان رسانه‌های گروهی از تأسیسات اتمی کشورمان بخش زیادی از حقایق هسته‌ای را روشن می‌کند و می‌تواند منجر به آشنایی بیشتر اذهان و افکار عمومی با این مسأله استراتژیک و مهم بشود. تنها بیان بخشی از حقایق درباره این موضوع هرچند با رعایت ملاحظات امنیتی و توجه به مسائل سری می‌تواند از طرفی مردم را با این حقیقت و واقعیت آشنا بسازد. نشستن پای سخنان و استدلال‌های دانشمندان هسته‌ای کشورمان ابعاد روشن تر و شفاف تری از این تکنولوژی به ما می دهد و از طرفی می تواند بخش زیادی از ابهامات را روشن کند.

روز گذشته درباره مباحث مربوط به آب سنگین گزارشی ارائه شد و مزیت های موجود ایران در این حوزه و دلایل مخالفت ها با داشتن چنین دانش و تکنولوژی «های تکی – HighTech» مورد تاکید و اشاره قرار گرفت. در گزارش پیش روی نیز به یک ابهام درباره قلب راکتور آب سنگین اراک که بعد از برجام بارها منتقدان برنامه جامع اقدامات مشترک به واسطه آن دولت را مورد انتقاد قرار دادند و حتی رئیس سازمان انرژی اتمی را تهدید به دفن کردن در سیمان این راکتور کردند، پاسخ داده خواهد شد.

ماجرا از این قرار بود که در بند ۳ از پیوست یک برجام آمده است: «ایران به ساخت و ساز رآکتور ناتمام موجود بر مبنای طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کالندریای موجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداری می‌کند. تمام کانال‌های کالندریا با بتن به گونه‌ای پر می‌شوند که برای کاربرد هسته‌ای غیر قابل استفاده باشد و آژانس بتواند غیر قابل استفاده‌بودن آن را راستی‌آزمایی کند».

«علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه ای در این خصوص گفته بود: «تصور بین المللی و فضاسازی داخل این است که صنعت هسته‌ای نابود شد و از بین رفت. گویا خدای ناکرده در این مملکت کسی متولی نبوده که مراقب باشد صنعت هسته‌ای از بین نرود؛ اما ما نمی‌توانیم در برابر این هجمه عظیم رسانه‌ای کاری کنیم. هر چه ما حقایق را بازگو می‌کنیم باز طرف مقابل در داخل اکاذیب خود را تکرار می‌کند مثل همین سیمان ریختن در راکتور اراک. به عنوان کسی که در برجام متولی بحث فنی بودم دلم می‌خواهد برجام بماند چون در بعد فنی ما مشکلی نداریم و راهمان هم باز شده است.»

«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز - دی ماه ۹۴ - در سخنانی اعلام کرده بود: «ما دیروز مرحله نهایی خروج قلب رآکتور اراک را انجام دادیم و امروز هم تا حدود یک ساعت پیش کار ما کاملاً تمام شد و توسط بازرسان آژانس راستی‌آزمایی می‌شود...حفره‌های کلندریا با سیمان پر می‌شود». با وجود همه این توضیحات تصور عمومی و مخالفان برجام این بود که با این اقدام، قلب راکتور آب سنگین اراک خارج شده و تماما جای آن را سیمان گرفته است، به نوعی که دیگر راکتور اراک قابل استفاده نخواهد بود؛ در حالی که اصل موضوع چیز دیگری است.

بدعهدی طرف مقابل باعث شد که چند ماه قبل «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی از ترفند ایران در مقابل بدعهدی طرف های برجامی خبر بدهد و درباره راکتور آب سنگین توضیحاتی ارائه کند. او از خریدن لوله‌هایی مشابه لوله‌های مورد استفاده در راکتور اراک در دوران مذاکرات خبر داد و گفت که فقط بالاترین مقام ارشد نظام از این قضیه خبر داشته است.

صالحی درباره مطالب منتشره مبنی بر پر کردن قلب راکتور اراک با بتن عنوان کرد: راکتور اراک یک چاله‌ای دارد که کالندریا (قلب راکتور) در آن قرار می‌گیرد و سوخت باید در آن قرار بگیرد و ما آن مخزن (کالندریا) را درآورده‌ایم، چون طراحی عوض می‌شود باید فرم مخزن عوض شود و در حال ساخت مخزن دیگری هستیم که در چاله راکتور قرار بگیرد.

وی افزود: سه سال است هر چه می‌گوییم در این چاله راکتور آب سنگین اراک، سیمان نریخته‌ایم؛ چرا اگر ریخته بودیم راکتور اراک از بین می‌رفت. کالندریا یکسری لوله است که سوخت‌ها در آن لوله‌ها قرار می‌گیرد.

صالحی با بیان اینکه ما مشابه آن لوله‌ها را خریده بودیم که آن زمان نمی‌توانستم اعلام کنم و فقط یک نفر در ایران می‌دانست و این موضوع را به بالاترین مقام ارشد نظام گفتیم، اظهار داشت: کس دیگری این موضوع را نمی‌دانست.

وی گفت: وقتی دوستان مذاکره می‌کردند، می‌دانستیم که طرف مقابل بدعهدی و بدقولی می‌کند و حضرت آقا فرموده بودند که مواظب باشید اینها بدعهد و بدقول هستند و ما باید با هوشمندی و فراست کارمان را انجام می‌دادیم. یعنی علاوه بر اینکه پل‌های پشت سر را خراب نمی‌کردیم، پل هم می‌ساختیم که اگر قرار بود برگردیم، سریع‌تر برگردیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی توضیح داد: یکسری لوله به قطر دو سه سانت و به طول سه چهار متر بود که یک سر و ته دارد و ما مشابه آنها (لوله‌ها) را به همان تعداد خریده بودیم، طرف‌های مقابل در مذاکرات گفتند در آن لوله‌ها سیمان بریزید. ما گفتیم باشد می‌ریزیم؛ ولی نگفته بودیم لوله‌های دیگری داریم و ما الان آن لوله‌ها را داریم.

همین سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی یکی از محورهای جدی مورد پرسش رسانه های گروهی در جریان بازدید از راکتور آب سنگین بود. مسئول پروژه راکتور اراک هم بار دیگر توضیح داد و گفت بر خلاف برخی تصاویر ساختگی و فتوشاپی که فقط برخی برای مقاصد سیاسی شان از آن بهره گرفته اند، ما در قلب راکتور سیمان نریخته ایم، بلکه لوله های کالندریا را مطابق با برجام پر سیمان کرده ایم.

او هم سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی مبنی بر خرید لوله های جایگزین به جای لوله های پرسیمان را تأیید کرد و گفت، ما لوله های جایگزین را خریداری کرده ایم و اگر مسئولان تصمیم بگیرند که راکتور قبلی اراک را راه اندازی کنیم. تنها کار ما خارج کردن لوله های پر سیمان و جایگزین کردن لوله های خریداری شده است.

البته او تأکید داشت، هم اکنون کار راکتور جدید آب سنگین که کارایی بیشتری دارد و کاربردی تر هم هست در کنار کار راکتور قبلی پیش می رود و این موضوع بستگی به تصمیم مسئولان دارد که کدام یک از این دو فعال بشوند.

بر اساس توضیحات ارائه شده، کار راکتور جدید اراک حداکثر تا اسفندماه سال 99 به پایان می رسد و این راکتور تا آن زمان برای تست آب سرد آماده خواهد شد. همچنین در جریان سفر رسانه ها به اراک تأکید شد در صورتی که قرار باشد از راکتور جدید در اراک بهره گرفته بشود، این راکتور از نظر فنی کاربردی تر خواهد بود و کنترل و بررسی آن هم راحت تر است.