هزینه ماهیانه تماشای ۵ لیگ اروپایی؛ ۷.۵ میلیون تومان

می‌گویند شرایط مطلوب، موقعیتی است که طرفین از وضعیت‌شان احساس رضایت دارند. با همین تعریف معلوم می‌شود شرایط صداوسیما و مردم درخصوص پخش فوتبال خارجی مطلوب است. تلویزیون از طریق آگهی‌ها، به‌جز پرکردن آنتن، هزینه احتمالی پخش مسابقات را تامین می‌کند، حتی بیشتر، و مردم هم بدون پرداخت هزینه مستقیم، بازی‌های تیم‌های محبوب‌شان را می‌بینند و تفریح کم‌هزینه و پرهیجانی هم کرده‌اند. این موقعیتی است که هیچ‌کس دوست ندارد آن را به‌هم بزند.

موقعیت مطلوب فعلی را شاید مرهون فردی به نام «لنی ریفنتشال» باشیم؛ کسی که برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ اولین پوشش تلویزیونی زنده یک رویداد ورزشی با استفاده از تجهیزات الکترونیکی در المپیک برلین آلمان را رقم زد و به‌کاربردن تکنیک‌های دراماتیک فیلم در این مستند ورزشی، نگاه دنیای فیلم و تلویزیون را به مبحث بازی‌های ورزشی تغییر داد.

در این گزارش نگاهی داریم به هزینه‌های پرداختی بینندگان مسابقات فوتبال در کشور‌های مختلف اروپایی.

آرسنال، اینجا اول است

برنامه‌های ورزشی تلویزیونی بعد از سال ۱۹۵۰ میلادی به دلیل قابلیت دستیابی آسان، انعکاس سریع و اعتبار زیاد، به سرعت بین مردم رواج یافت. در فوریه ۱۹۷۳ میلادی اولین بار صدای گزارشگر ورزشی در تلویزیون شنیده شد و سپتامبر همان سال، اولین مسابقه فوتبال به صورت زنده بین تیم‌های آرسنال و تیم دوم همین باشگاه در انگلستان پخش تلویزیونی شد.

پخش فوتبال در ایران

پخش فوتبال در ایران سابقه‌ای ۵۰ ساله دارد؛ پیش از تاسیس شبکه سوم و شبکه ورزش و برنامه‌های ریز و درشت فوتبالی. تابستان سال ۱۳۴۹ و همزمان با جام جهانی ۱۹۷۰ در مکزیک، تلویزیون ایران پخش بازی‌های جام جهانی را برای اولین بار آغاز کرد. پخش این مسابقات برای جامعه‌ای با محدودیت رسانه‌ای، جذاب و منحصربه‌فرد بود. این پخش البته شامل همه بازی‌ها نبود و تنها مسابقات مهم و مربوط به مراحل پایانی جام را شامل می‌شد. نکته جالب اینکه در آن زمان هنوز سیستم پخش رنگی در ایران وجود نداشت و تصاویر به شکل سیاه و سفید پخش می‌شد. روند پخش مسابقات به دوره بعدی هم رسید و در آن زمان تلویزیون که یک شبکه داشت، بازی‌های جام جهانی ۱۹۷۴ در آلمان را هم پخش کرد. در دوره بعدی تلویزیون ایران دوشبکه‌ای شده بود و به دلیل حضور تیم ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین این مسابقات مورد توجه بیشتری قرار گرفت. تا جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا، به دلیل درگیری ایران با جنگ و برخی مشکلات سخت‌افزاری امکان پخش زنده بازی‌های فوتبال وجود نداشت و مسابقات فوتبال به صورت خلاصه و ضبط‌شده از برنامه‌های اندک ورزشی مثل «ورزش و مردم» پخش می‌شد. جام جهانی ۹۰ اولین مسابقاتی بود که تلویزیون ایران تصمیم به پخش زنده و با تاخیر حداقلی آن گرفته بود. از سال ۶۹ که این مسابقات از تلویزیون دوکاناله پخش شد تا آذرماه ۷۲ که شبکه سوم سیما افتتاح شد، تغییرات ملموسی در پخش مسابقات ورزشی و به‌طور اخص، فوتبال به وجود آمد. این نیاز در جامعه حس شد و شبکه سوم سیما با شعار شبکه جوان پا به عرصه گذاشت. پخش بازی‌های بوندسلیگا که پیش از این به‌صورت خلاصه و با تاخیر یک‌هفته‌ای از شبکه دوم پخش می‌شد، حالا نقطه‌مثبت این شبکه شده بود.

لیگ‌های اروپایی

کشور‌های انگلیس، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و فرانسه به‌عنوان صاحبان پنج لیگ معتبر جهان، به‌وسیله شبکه‌های تلویزیونی پولی، برای بینندگان خود بسته‌هایی را تدارک دیده‌اند تا آن‌ها با خرید این بسته‌ها بتوانند بازی‌ها را تماشا کنند. شبکه‌های بزرگی که امتیاز پخش این لیگ‌ها را خریداری کرده‌اند، یا به صورت مستقیم یا به صورت غیرمستقیم، آن را در اختیار مخاطبان سرتاسر جهان قرار می‌دهند.

در آلمان، فقط دو شبکه دولتی وجود دارد و شبکه‌های خصوصی بیشترین بار پخش رقابت‌های فوتبال را به دوش می‌کشند. دو شبکه دولتی ZDF و زیرمجموعه‌اش «داز آرس» بیشتر اوقات بازی‌های ملی را پخش می‌کنند و لیگ در انحصار شبکه‌های خصوصی باقی می‌ماند؛ هرچند فینال جام‌حذفی آلمان و فینال‌هایی با حضور نمایندگان آلمانی از ZDF پخش می‌شود. شهروندان به دو طریق گام‌به‌گام و تمدید فصلی، حق پخش بازی‎‌های تیم‌هایشان را از تلویزیون خصوصی می‌خرند.

در ایتالیا، برخی تیم‌ها علاوه‌بر برخورداری از سیستم تلویزیون کابلی، کانال خاص خود را دارند؛ مثلا باشگاه لاتزیو در کانال خاص خودش علاوه‌بر پخش سریال و سایر ملزومات یک شبکه، بخشی از درآمد خود را از طریق پخش بازی‌های لاتزیو به‌دست می‌آورد؛ به این معنا که حق پخش را می‌فروشد و به تعداد متقاضیان، پول درمی‌آورد. البته سری A. هم خالی از شبکه دولتی نیست، اما مساله اینجاست که تنها از طریق شبکه‌های «رای یک» و «رای دو» معدود فوتبال‌هایی عمدتا از دسته‌های پایین‌تر پخش می‌شود، اما ٩٥‌درصد فوتبال‌ها در اختیار تلویزیون‌های کابلی است.

در اسپانیا، شبکه‌های کابلی بیشتر در اختیار رئال‌مادرید و بارسلونا است و هرچند این دو باشگاه سهامی متعلق به مردم دارند، اما بازی‌هایشان از طریق تلویزیون کابلی پخش می‌شود. جالب اینکه انحصار پخش بازی‌های دو غول اسپانیا، ١٨ تیم دیگر لالیگا را به حاشیه برده است؛ ٨٥‌درصد هواداران رئال و بارسلونا، حق پخش شبکه‌های خصوصی را خریداری می‌کنند. در آلمان، این رقم به ٧٤‌درصد می‌رسد و در فرانسه، سطح مشارکت از همه لیگ‌های برتر دنیا کمتر است؛ تنها ٥٧ درصد. به‌طورکلی ٦٥‌درصد درآمد تیم‌های چهار لیگ معتبر دنیا (فرانسه، آلمان، اسپانیا و ایتالیا) از طریق حق پخش در تلویزیون‌های کابلی به‌دست می‌آید.

منابع آماری که در گزارش آمده، سایت اسکای‌اسپورت، گاردین و بین‌اسپورت هستند که توسط خانم ندا اظهری ترجمه شده است.

لیگ برتر انگلیس
دو شرکت بی‌تی اسپورت و اسکای برای حقوق معنوی کپی‌رایت مسابقات لیگ برتر فوتبال انگلستان در فصل آینده پنج میلیارد و ۱۰۰ میلیون پوند پرداخته‌اند. شرکت اسکای اسپورت برای دادن امکان بیشتر به علاقه‌مندان فوتبال شبکه تلویزیونی جدیدی راه‌اندازی کرده که از طریق آنلاین می‌توان مسابقات را تماشا کرد، اشتراک روزانه این خدمات حدود هفت پوند است. بی‌بی‌سی اسپورت نیز که از سال ۲۰۰۰ کار خود را آغاز کرده، امتیاز پخش خلاصه‌های فوتبال لیگ برتر را خریده و پخش می‌کند. لیگ برتر پس از اتمام هر فصل و برای فصل تازه، هرسال هزینه‌ها را بالاتر می‌برد. در حال حاضر، هزینه خرید بسته Virgin از شبکه‌های BT Sport و Sky Sports حدود ۹۷.۷۵ دلار است که این مبلغ بعد از ۱۲ ماه به ماهیانه ۱۲۳.۳ دلار افزایش یافته و هواداران باید برای تماشای ۲۰ مسابقه قهرمانی اضافه حدود ۱۰.۱۶ دلار بیشتر به Amazon Prime بپردازند؛ به پول خودمان می‌شود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان. اما شبکه تلویزیونی Premier Sports به تازگی اعلام کرده است که برای در اختیار گرفتن حق پخش تلویزیونی سرویس Eleven Sports، هواداران باید از ماه بعد برای تماشای بازی‌های فصل بعد ماهیانه ۱۲.۷۰ دلار بپردازند. افزایش قیمت‌ها برای مشتریان در سال‌های اخیر سود‌های هنگفتی را نصیب باشگا‌ه‌های انگلیسی کرده است. اولین سالی که تلویزیون این کشور حق پخش بازی‌های لیگ برتر را کسب کرد، بزرگ‌ترین درآمد بین رقبای اروپایی به دست آمد، به‌طوری‌که درآمد تلویزیون تا ۴۷ درصد افزایش یافت. در حال حاضر، بسته‌هایی که هواداران فوتبال در دنیا باید خریداری کنند، در مجموع ۳.۵۵ میلیارد دلار را شامل می‌شود. قیمت پرداختی برای لیگ برتر هم به تنهایی بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ حدود ۱۰.۵۳ میلیارد دلار افزایش یافته است و انتظار می‌رود این مبلغ تا ۱۱.۴۲ میلیارد دلار هم بالا رود که نسبت به قبل ۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.

سری آ. ایتالیا

اسکای ایتالیا پکیج تلویزیون ماهواره‌ای است که در تاریخ یکم آگوست ۲۰۰۳ توسط شرکت نیوز کورپوریشن در ایتالیا تاسیس شد. اسکای پس از ادغام دو شرکت TELE+ و Stream TV با همکاری مخابرات ایتالیا شکل گرفت. پلتفرم اسکای بزرگ‌ترین رسانه تصویری در ایتالیا است. شبکه‌های اسکای از طریق ماهواره هاتبرد به صورت رمز‌گذاری‌شده NDS Videoguard پخش می‌شوند. برای دریافت باید از طریق رسیور مخصوص اسکای یا از طریق کارت‌های هوشمند شبکه‌ها را دریافت کرد. همچنین شبکه‌ها از طریق پلتفرم‌آی‌پی تی‌وی مخابرات ایتالیا قابل‌تماشا است.

گفتنی است، سازمان لیگ ایتالیا در یک مزایده جداگانه در ماه اکتبر حقوق پخش تلویزیونی بین‌المللی مسابقات سری آ. از فصل ۱۹-۲۰۱۸ تا ۲۱-۲۰۲۰ را به فروش رساند. در آن مزایده پیشنهاد مشترک آژانس بازاریابی آی‌ام‌جی و شبکه دولتی «رای» به قیمت ۱.۱ میلیارد یورو برنده شد، در حالی‌که آی‌ام‌جی حقوق پخش جهانی سری آ. را صاحب شد، شبکه «رای» بسته حقوقی پخش مسابقات به زبان ایتالیایی در جوامع ایتالیایی در خارج از کشور را در اختیار گرفت. سازمان لیگ ادعا کرده ارزش سالیانه حقوق پخش بین‌المللی مسابقات سری آ. ۳۷۱ میلیون یورو است.

شبکه Premier Sports هزینه پخش بازی‌های سری A. ایتالیا را از ماه آگوست ماهیانه ۱۲۶.۹۶ دلار اعلام کرده است؛ چیزی در حدود یک میلیون و ۵۷۵ هزار تومان. بی‌تی اسپورت هم با رقمی نزدیک به همین عدد بازی‌های این لیگ را پخش می‌کند.

لالیگای اسپانیا

در اسپانیا حق پخش زنده هر بازی تیم را به مبلغ پنج‌میلیون یورو به شبکه TVE فروخت. پیش از این حقوق تلویزیونی هر بازی در سال ۲۰۱۰، مبلغ ۳.۵ میلیون یورو فروخته شده بود. البته قرارداد فدراسیون فوتبال اسپانیا با TVE شامل اسپانسرینگ هم می‌شود و این شبکه به‌عنوان یکی از شرکای تجاری فدراسیون نیز به شمار می‌آید.

حق پخش بازی‌های لالیگا در اختیار چند رسانه است. هشت بازی را مدیا پرو از طریق بین اسپورت پخش می‌کند و گل و مووی استار نیز هر کدام یک بازی را پخش می‌کنند. فیسبوک و آمازون به‌عنوان دو کمپانی نام‌آشنا و ثروتمند، قصد دارند در این مزایده شرکت کنند. گفتنی است، لالیگا انتظار دارد در مزایده بعدی، دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون یورو از این راه کسب درآمد کند. شبکه Eleven Sports شبکه دیگری است که بازی‌های لالیگا را پخش می‌کند و قرار است از ماه مارس، ماهیانه ۶.۳۵ دلار از مخاطبانش اخذ کند. مووی استار هم دو بسته برای لالیگا در نظر گرفته است؛ در بسته اول هر مخاطب با پرداخت ۱۴۰ یورو در ماه می‌تواند تمام لالیگا، لیگ قهرمانان و لیگ اروپا را نگاه کند و در بسته دوم با پرداخت ۸۵ یورو می‌تواند لالیگا و لیگ دسته دوم و کوپا دل ری را ببیند. به عبارتی برای تماشای بسته اول باید مبلغی در حدود دو میلیون تومان و برای بسته دوم یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پرداخت کند.

شبکه بین اسپورت

این شبکه متعلق به شبکه رسانه‌ای الجزیره است که از سال ۲۰۱۲ تغییر نام داد. رئیس این شبکه تلویزیونی، ناصر الخلیفی، مدیر باشگاه پاری‌سن ژرمن است. همه بازی‌های لیگ برتر انگلستان، لالیگا، سری آ. ایتالیا، لوشامپیونه فرانسه، بوندس‌لیگا، لیگ قهرمانان اروپا، یورو لیگ، لیگ آرژانتین، برزیل، هلند، پرتغال، روسیه، اسکاتلند و سوئیس، سوپر جام انگلیس، فرانسه و آلمان، جام حذفی انگلیس و اتحادیه انگلیس و فرانسه، جام حذفی آلمان، ترکیه، هلند، اوکراین و دانمارک و جام حذفی اسپانیا به جز فینال را این شبکه پخش می‌کند.

همچنین جام ملت‌های زیر ۲۱ سال، جام جهانی نوجوانان، جوانان زنان و زنان زیر ۲۱ سال، جام جهانی زنان، جام ملت‌های آفریقا، اکثر بازی‌های دوستانه ملی و باشگاهی، تمام بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا و لیگ قهرمانان آفریقا، جام حذفی چین، جام اتحادیه آسیا و آفریقا، حقوق پخش جام جهانی، یورو، کوپا آمریکا و جام ملت‌های آسیا را هم از این شبکه پرقدرت و متمول می‌توان تماشا کرد.

رقم پرداختی این کانال برای خرید این تعداد از بازی‌ها بیش از دوهزار میلیون دلار در سال است و درآمد آن براساس آنچه محاسبه شده، نزدیک به دومیلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده است.

نویسنده: سیدمهدی موسوی‌تبار