رسانه‌ها روز گذشته از توقیف یک نفتکش در جبل الطارق خبر دادند. «فابیان پیکاردو» رئیس منطقه جبل الطارق در این خصوص اعلام کرد که نفتکش مذکور مظنون به حمل نفت خام برای سوریه بود که توقیف شد. وی اعلام کرد که این اقدام در ساعات اولیه روز پنجشنبه توسط پلیس جبل الطارق و نهادهای گمرکی و با کمک نیروی دریایی انگلیس صورت گرفته است.
دولت جبل الطارق نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که براساس شواهد، نفتکش «گرِیس-١» (Grace 1) حامل نفت ایران برای تحویل به یک پالایشگاه در سوریه بوده است. بهانه این اقدام نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه دولت سوریه عنوان شد.
«جوزف بورل» سرپرست وزارت خارجه اسپانیا روز پنجشنبه اعلام کرد: توقیف این نفتکش در جبل الطارق بر اساس درخواست آمریکا از انگلیس انجام شده است. از آنجائیکه این رویداد در آب‌های سرزمینی اسپانیا روی داده است، ما در حال بررسی توقیف این کشتی هستیم که مظنون به انتقال نفت خام به سوریه بود.
تحسین دولت انگلیس از دزدی دریایی لندن و واکنش شدیداللحن تهران
سخنگوی ترزا می نخست وزیر مستعفی انگلیس از «اقدام قاطع» مقامات جبل الطارق در توقیف این نفتکش استقبال کرد. سخنگوی نخست وزیر مستعفی انگلیس در این خصوص گفت که توقیف این نفتکش «پیام روشنی» است مبنی بر اینکه نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا «غیر قابل قبول» است.
وی در این باره گفت: ما از اقدام قاطع در زمینه اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه استقبال می‌کنیم و مقامات جبل الطارق که در توقیف موفقیت آمیز عملیات صبح نقش داشتند را تحسین می‌کنیم.
به دنبال آن عصر روز پنج شنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۸ راب مک ایر سفیر انگلیس در تهران در اعتراض به توقیف نفتکش حامل نفت جمهوری اسلامی ایران توسط رئیس اداره سوم غرب اروپا به وزارت امور خارجه احضار شد.
وزارت خارجه ایران با غیرقابل قبول دانستن این اقدام و اینکه حسب اطلاعات موجود توقیف این نفتکش به درخواست آمریکا صورت گرفته است، خواستار رهاسازی سریع نفتکش مزبور شد و با اشاره به حرکت این نفتکش در آبراه‌های بین المللی، اقدام نیروی دریایی انگلیس را معادل با راهزنی دریایی دانسته و اعلام کرد که انگلیس حق ندارد تحریم‌های یکجانبه خود یا اتحادیه اروپا را به صورت فراسرزمینی علیه کشورهای دیگر اعمال نماید. این همان سیاست زورمدارانه آمریکاست که کشورهای اروپایی همواره نسبت به آن معترض بوده اند.
در این دیدار مدارک و مستندات مربوط به این نفتکش و محموله آنکه حکایت از حرکت کاملاً قانونی نفتکش دارد در اختیار سفیر انگلیس قرار گرفته و تاکید شد که جمهوری اسلامی ایران از تمامی ظرفیت‌های سیاسی و قانونی خود برای رهاسازی این کشتی و استیفای حقوق خود استفاده خواهد کرد. سفیر انگلیس با اظهار اینکه مراتب را سریعاً به لندن منتقل خواهد کرد تاکید کرد انگلیس از تحریم یکجانبه آمریکا علیه ایران تبعیت نمی‌کند.
ذوق زدگی مشاور جنگ طلب ترامپ از توقیف نفتکش
اما این اقدام نیروی دریایی انگلیس فردی که به شدت از ایرانی‌ها نفرت دارد و سیاست جنگ طلبانه علیه تهران را دنبال می‌کند، بسیار خرسند کرد. «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی آمریکا در واکنش به توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس در حساب توئیتری خود نوشت خبر عالی: انگلیس ابرنفتکش گرِیس-١ را که با نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا در حال حمل نفت ایران به سوریه بوده، متوقف کرده است.
مشاور امنیت ملی ترامپ با غیرقانونی عنوان کردن مبادله نفت بین ایران و سوریه، مدعی شده که آمریکا با همکاری متحدانش اجازه بهرمند شدن تهران و دمشق را از چنین مبادلاتی نخواهد داد.
جبل الطارق کجاست؟
در ۳۰ آوریل ۷۱۱ یک دسته از مسلمانان به رهبری طارق بن زیاد با عبور از این گذرگاه توانستند بخش اعظم اسپانیا را فتح کنند. نام وی در واژه جبل طارق ابدی شده‌است. جبل طارق اهمیت استراتژیکی فراوانی دارد. تنگه جبل طارق تنها ۱۳ کیلومتر عرض دارد و نیمی از تجارت دریایی جهان از این تنگه می‌گذرد.
جَبَل‌طارِق در تداول فارسی جَبل‌الطّارِق (به اسپانیایی: Gibraltar)(به معنی کوه طارق) نام منطقه‌ای است در ساحل جنوبی اسپانیا در جنوب غربی اروپا که در انتهای جنوبی شبه‌جزیره ایبری قرار دارد و از شمال مرز مشترک با اسپانیا دارد و یکی از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا به‌شمار می‌رفته. کوه طارق در بخش ساحلی خود به تنگه جبل‌طارق متصل است، این تنگه دریای مدیترانه را به اقیانوس اطلس وصل می‌کند و در دو سوی آن مراکش و اسپانیا قرار دارند. مساحت این منطقه ۶٫۷ کیلومترمربع (۲٫۶ مایل مربع) است. صخره جبل‌طارق نقطه اصلی منطقه است که سکونتگاه بیش از ۳۰٬۰۰۰ نفر از اهالی جبل طارق و ملیت‌های دیگر است.
جبل طارق سال ۱۷۰۴ در جنگ جانشینی اسپانیا به تصرف نیروهای مشترک بریتانیایی-هلندی درآمد که به حمایت از دودمان هابسبورگ می‌جنگیدند که در آن هنگام مدعی حاکمیت بر اسپانیا بود. پس از درگیری‌هایی بین اسپانیا و انگلیس و هلند، در نهایت اسپانیا این تنگه را در سال ۱۷۱۳ طبق معاهده «اوترخت» به انگلیس واگذار کرد. اما این واگذاری با اکراه اسپانیا و به خاطر شکست در جنگ دریایی بود بنابراین اسپانیا طی این سیصد سال همواره تلاش نمود دوباره حاکمیت خود براین دامنه را بدست بیاورد.
در سال ۲۰۰۶ تحت مدیریت اتحادیه اروپا، مذاکراتی بین طرفین انجام شد و اسپانیا برای اولین بار پذیرفت با نماینده ای از منطقه جبل الطارق روی میز مذاکره بنشیند بنابراین انگلیس و بریتانیا و «کاروانا» رئیس کابینه منطقه جبل الطارق در زمینه امور حمل ونقل، خطوط تلفن، گمرک و برداشتن روادید و خطوط هوایی توافقاتی انجام دادند و نتیجه آن، پذیرفتن جبل الطارق طبق قوانین سایر مناطق اتحادیه اروپا بود.
به صورت تلویحی این مذاکرات اداره مشترک اسپانیا و بریتانیا را بر منطقه جبل الطارق می‌پذیرفت. در دو همه پرسی انگلیس در سال ۱۹۶۹ و۲۰۰۲ بین ساکنان جبل الطارق انجام داد اکثرساکنان این منطقه به ادامه تملک انگلیس رأی دادند اگر این همه‌پرسی موضع انگلیس را قوی می‌کند اما در همه پرسی برگزیت سال ۲۰۱۶، برخلاف مردم انگلیس، ۹۶ درصدمردم جبل الطارق به ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا رأی دادند.
اهمیت جبل‌الطارق برای اسپانیا و بریتانیا
تنگه استراتژیک جبل الطارق بین اسپانیا و مراکش قرار دارد که دارای ۵.۴ کیلومتر طول و ۲.۱ کیلومتر عرض و دریای مدیترانه را به اقیانوس اطلس وصل می‌کند. حاکمیت انگلستان بر دامنه جبل الطارق از چند جهت به ضرر اسپانیاست؛ اول آنکه این سرزمین متعلق به اسپانیا بوده و پس از سپری شدن دوران استعمار کهن، مادرید انتظار دارد این منطقه مانند سایر سرزمین‌ها از سیطره استعمار انگلیس خارج شود.
دوم اهمیت ماهیگیری است. مردم این منطقه برای ماهیگیران اسپانیایی ممانعت ایجاد می‌کنند و این مساله هر ازگاهی باعث ایجاد تنش می‌شود در آخرین اختلاف ایجاد شده اسپانیا تهدید کرد که عوارض ۵۰ یورویی را برای مردم این منطقه وضع می‌کند و مسیرهای هوایی را مسدود می‌کند.
سوم، تنگه در داخل آب‌های سرزمینی اسپانیا و مراکش قرار دارد اما انگلیس اعلام می‌کند باید سه مایل دریایی در شمال تنگه جزو دریای سرزمینی جبل الطارق قرار بگیرد و اسپانیا به شدت به این مساله واکنش نشان داده است.
چهارم، انگلستان چهارده منطقه فرادریایی دارد که باقیمانده زمان استعمار کهن هستند مانند جزایر «ویرجین»، «فالکلند» که جبل الطارق نیز یکی از آنهاست. بنابراین اگر این منطقه را واگذار کند ممکن است دومینیویی از واگذاری سایر مناطق استعماری ایجاد شود.
پنجم مردم دامنه جبل الطارق به دلیل برخی ملاحظات فرهنگی، منافع اقتصادی و معافیت‌های مالیاتی تمایل دارند جزو حاکمیت انگلستان باشند اما از نظر جغرافیایی از امتیازات اسپانیا استفاده کنند، بنابراین دورانی که انگلستان جزو اتحادیه اروپا قرار داشت، بهترین شرایط برای مردم جبل الطارق بود که با برگزیت این دوران طلایی سکنه جبل الطارق به پایان می‌رسد.
با خروج انگلیس، اسپانیا می‌تواند امتیازات گمرکی، حمل و نقل خطوط تلفن و حذف روادید را برای سکنه جبل الطارق لغو کند. این فشار برای مردمی که سالیانی طولانی از امتیازات مشترک استفاده کرده اند بسیار دشوار خواهد بود و ممکن است در ادامه تملک سیاسی انگلستان دچار تردید شوند و الحاق به اسپانیا را ترجیح دهند. امتیاز بعدی، مخالفت «کمیته استعمارزدایی» سازمان ملل با حاکمیت انگلستان بر این منطقه است این کمیته معتقد است با توجه به پایان عصر استعمار، این حاکمیت انگلستان باید واگذار شود. این موضع سازمان ملل به نفع اسپانیاست.
از آخرین همه‌پرسی ادامه مالکیت انگلستان برجبل الطارق بیش از ۱۶ سال می‌گذرد. ممکن است طی این سال‌ها که نظر مردم این منطقه تغییر یافته باشد اگر در یک همه‌پرسی دیگر با مالکیت انگلستان مخالفت کنند، حاکمیت بریتانیا براین منطقه به شدت سست می‌شود.
توقیف گرِیس-١؛ از پیچیده‌تر شدن روابط انگلیس با اتحادیه اروپا تا نزدیک شدن لندن به مواضع واشنگتن ضد تهران
به این ترتیب توقیف نفتکش گرِیس-١ علاوه بر اینکه رویدادی دیگر در مجموعه تنش‌های میان ایران و آمریکاست، ممکن است به پیچیدگی‌های ناشی از اختلافات انگلیس و اتحادیه اروپا نیز مرتبط شود.
قرار است انگلیس تا چهار ماه دیگر از اتحادیه اروپا خارج شود و چهره‌های ارشد حزب محافظه‌کار حاکم نشان داده‌اند که در فاصله گرفتن از اروپا مایل به نزدیک شدن به آمریکا هستند.
بوریس جانسون و جرمی هانت، نامزدهای جانشینی ترزا می در نخست‌وزیری انگلیس، مشخصاً در مورد ایران مواضعی گرفته‌اند که از دیگر رهبران اروپایی به موضع سختگیرانه دولت دونالد ترامپ نزدیکتر بوده است.
اقدامی بدون پشتوانه حقوقی
رأی الیوم در مطلبی با اشاره به توقیف نفتکش از سوی نیروی دریایی انگلیس آورده است: «۳۰۰ هزار بشکه از نفت ایران روزانه به چین می‌رود و در حال زیاد شدن است اما آمریکا و انگلیس نمی‌توانند مانع نفتکش‌های چینی شوند و در آینده نزدیک نمی‌توانند مانع نفتکش‌های ترکیه‌ای، هندی و حتی اروپایی شوند زیرا تبعاتی به دنبال دارد. اگر انگلیس این کشتی را به خاطر محموله سلاح توقیف می‌کرد، قابل فهم بود اما اینکه نفتکش را به خاطر اینکه محموله نفتی برای بیش از ۱۷ میلیون سوری که از بحران سوخت رنج می‌برند و صف‌های چند کیلومتری در مقابل پمپ بنزین‌ها به این دلیل ایجاد شده است، توقیف کرده اند با همه ارزشهای انسانی و حقوق بشری در تضاد است. تحریم‌های اعمال شده ضد سوریه یکجانبه و بدون مصوبه سازمان ملل است.
جای تعجب دارد که آمریکا و کشورهای غربی که جنگنده‌های خود را به آسمان سوریه و عراق در چارچوب ائتلاف موسوم به ضد تروریسم فرستادند، هرگز به محموله‌های نفتی که داعش جابجا می‌کرد، واکنشی نشان نمی‌دانند در حالی که مورچه را از آسمان سوریه رصد می‌کردند!
ملت سوریه قربانی این محاصره ظالمانه اروپایی است. اعمال تحریم‌ها و ممانعت از رسیدن سوخت و انرژی به سوریه اوج نفاق غرب را نشان می‌دهد و ژست‌های حقوق بشری آنها را زیر سوال می‌برد. این سبب خواهد شد که یا سوری‌ها به منظور رهایی از محاصره به اروپا مهاجرت کنند یا انتقام جویی از دولت‌هایی که آنها را محاصره کرده اند، بیشتر شود و اینکه علت توقیف را نقض تحریم‌های اروپا علیه دمشق دانسته اند بهانه‌ای بیش نیست. از سویی تحریم‌های اعمال شده ضد دمشق تحریم‌هایی از جانب اتحادیه اروپا و آمریکاست و تحریم‌های سازمان ملل نیست و از این رو این کشورها حق ندارند که کشورهای دیگر را مجبور به پایبندی به تحریم‌های یکجانبه کنند بنابراین ایران مغایر با حقوق بین الملل عمل نکرده است زیرا تحریم‌های اعمال شده فقط برای کشورهایی که وضع کرده اند اهمیت و اعتبار دارد و نه دیگران.
اولویت تهران درباره نفتکش گرِیس-١ چیست؟
ایران می‌داند که صادرات نفتش هدف قرار گرفته است و هدف اقدامات تحریک آمیز است از این رو اولویت تهران آزادی فوری نفتکش است به ویژه که انگلیس درباره سرنوشت نفتکش چیزی نگفته است که آیا آنرا به منبعش برمی گرداند یا آنرا به طور کامل به چنگ خود در می آورد».
