جنوب یمن طی روزهای اخیر شاهد درگیریهای خونین زیادی بوده است. نیروهای وابسته به دولت مستعفی منصورهادی و جداییطلبان جنوب از روز چهارشنبه وارد درگیری با یکدیگر شدند.
به گزارش تابناک، عدن محل نمادین استقرار دولت مستعفی یمن است که سازمان ملل متحد آن را به رسمیت میشناسد.
جنگ داخلی در جنگ داخلی
اتفاقی که در عدن رخ داده یک جنگ داخلی در داخل یک جنگ داخلی دیگر در یمن است. پنج سال است که یمن درگیر یک بحران داخلی است و عربستان سعودی به همراه امارات همه روزه برسر مردم بیگناه غیرنظامیان بمب میریزد که تاکنون هزاران غیرنظامی جان خود را در این جنگ از دست دادهاند. عربستان را میتوان عامل اصلی فرو رفتن یمن به بحران داخلی دانست که به گفته سازمان ملل متحد بدترین بحران بشردوستانه جهان محسوب میشود.
درگیریهایی که از روز چهارشنبه آغاز شده بین دو گروهی است که به لحاظ اسمی متحد یکدیگر هستند، اما در این میان یک گروه به دنبال جدایی جنوب یمن است و در طول سالهای اخیر به شکل مصلحتی با نیروهای منصورهادی رییسجمهور مستعفی یمن همکاری میکردند و هر دو بخشی از ائتلافی بودند که در حال جنگ با نیروهای مردمی و انصارالله بودند. از سال ۲۰۱۵ عربستان به همراه امارات متحده عربی جنگی را آغاز کردند تا منصور هادی رییسجمهور مستعفی یمن را بار دیگر بر مسند قدرت بازگردانند و نیروهای مردمی و انصارالله یمن را نیز شکست دهند. از همین رو هر طرف از نیروهای مورد حمایت خود پشتیبانی کرد تا برای شکست انصارالله به کار بندند. عربستان از سربازان وفادار منصورهادی حمایت کرد و امارات نیز پشت سر جداییطلبان جنوب یمن قرار گرفت.
اما هرچه میگذرد شکاف در این اتحاد بیشتر و بیشتر میشود. هرچند اختلافات میان این دو گروه بر هیچ کس پوشیده نبود، اما با بالا گرفتن خشونت و درگیری میان دو طرف سوالات فراوانی را در خصوص آینده بحران یمن به وجود آورده است. چرا که این اتفاق اندکی پس از آن رخ میدهد که امارات متحده عربی با تغییر آرایش نظامی در یمن سعی دارد نقش خود را به لحاظ میدانی در این جنگ کمرنگتر از گذشته کند.
تحلیلگران نگران آن هستند که گسترش این درگیریها باعث پیچیدهتر شدن بحران یمن خواهد شد و تلاشها برای پایان آن را مختل میکند. پیتر سالیزبری تحلیلگر ارشد گروه بینالمللی بحران در امور یمن میگوید: اثر این اتفاق میتواند بسیار بزرگ باشد، چرا که یک جنگ داخلی را درون یک جنگ داخلی ایجاد میکند.
تحولات میدانی
نیروهای مورد حمایت امارات بر اکثر مناطق عدن در جنوب یمن تسلط یافتهاند و «فضل باعش» فرمانده نیروهای امنیت ویژه وابسته به دولت هادی پیوستن خود به نیروهای وابسته به شورای انتقالی یمن در عدن را اعلام کرد.
در ویدیویی که هانی بن بریک، معاون هیئت ریاستی شورای انتقالی منتشر کرده باعش در میان تعدادی از نیروهایش ظاهر شده و میگوید، نیروهای ویژه تحت ریاست سرتیپ عیدروس الزبیدی فعالیت خواهند کرد.
منابع پزشکی و امنیتی به الشرق الاوسط گفتند، طی چهار روز درگیری ۵۰ تن کشته شدند.
وزارت خارجه دولت هادی شورای انتقالی و امارات را مسؤول تبعات "کودتا" علیه دولت مستقر در عدن دانسته و دولت هادی از امارات خواسته فورا دست از حمایت مالی و نظامی گروههای شورشی بردارد.
اکنون دولت منصور هادی در عمل کنترلی بر عدن به عنوان مرکز اصلی قدرت خود در یمن ندارد و تصمیم گیری در مورد سرنوشت این شهر به صورت مستقیم بر عهده عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد بود. هرچند به نظر برخی کارشناسان سقوط عدن نوعی تقابل میان ریاض و ابوظبی است و باعث شکاف بیشتر در ائتلاف سعودی - اماراتی خواهد شد.
کشمکش سعودی-اماراتی بر سر عدن
به نظر می رسد که اختلافات میان دولت منصور هادی تحت حمایت ریاض و امارات متحده عربی ریشه در برخی موضوعات از جمله تلاش سعودی های و امارتی ها برای تسلط بر استان عدن به عنوان یکی از مهم ترین مناطق جنوبی شبه جزیره عربستان و آن هم به خاطر وجود خلیج عدن و تنگه باب المندب در کناره آن دارد.
تلاش اماراتی ها برای تسلط بر جنوب یمن پیش از این نیز با اشغال جزیره سقطری (سوکاترا) در خلیج عدن کاملا مشهود بود؛ موضوعی که به مذاق دولت منصور هادی که کنترل این جزیره را به عهده داشت و بالطبع سعودی ها خوش نیامد و در نهایت نیروهای اماراتی با توصیه عربستان سعودی از این جزیره عقب نشینی کردند.
امارات متحده عربی سعی دارد با جمعآوری شبه نظامیان و ایجاد اردوگاهها و پایگاههای نظامی بنادر مستقر در سواحل خلیج عدن و مسیرهای راهبردی دریایی در کناره تنگه باب المندب را تصرف کرده و یک یمن دیگر در بخش جنوبی این کشور همسو با خود تشکیل دهد که در جهت طرح های اقتصادی و راهبردی ابوظبی در آن سوی باب المندب یعنی شاخ آفریقا است.
تضعیف ائتلاف سعودی
برخی کارشناسان درگیریها بین امارات و عربستان در عدن را «پایان ماه عسل ائتلاف سعودی» خواندهاند اگر چه برخی نیز معتقدند، امارات با این درگیریها که حالا ظاهرا به نتیجه هم رسانده، به دنبال جدایی این مناطق از یمن و تصرف آن است!
«الیزابت کندال» متخصص امور یمن در دانشگاه آکسفورد میگوید: «آشکار شدن شکافهای غیر قابل انکاری که زیر سطح بود، باعث تضعیف ائتلاف میشود.»
وی افزود: «کاملا برای همه آشکار شده است که امارات و عربستان سعودی هدف نهایی یکسانی در یمن ندارد اگر چه آنها هدف فراگیر مشابهی در عقب راندن نفوذ ایران دارند.»
تجزیه یمن
امارات علنا از جدایی جنوب یمن و تاسیس یک کشور جدید وابسته به خود در آنجا حمایت میکند. اخیرا، دکتر عبدالخالق عبدالله، استاد دانشگاه و یکی از چهرههای نزدیک به محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، در توئیتی گفته است که یمن دیگر مانند قبل یک کشور واحد نخواهد بود. افزون بر این، ضاحی خلفان، رئیس پلیس دوبی، نیز در یکی از توئیتهایش علنا خواستار جدایی جنوب یمن شده است. به دلیل همین حمایتهای پیدا و پنهان امارات از جداییطلبان، احمد المیسری، وزیر کشور در دولت هادی، اظهارات کمسابقهای علیه امارات و حتی عربستان بیان کرد.
به گزارش الجزیره، المیسری گفت: «به شکست در عدن اعتراف میکنیم و به امارات تبریک میگوییم، اما این نبرد پایانی نیست. ۴۰۰ خودروی زرهی امارات در این عملیات مشارکت کردند و ما با تسلیحات ابتدایی خود با آنها جنگیدیم. عربستان در برابر آنچه در چهار روز بر ما گذشت سکوت کرد و شریک ما، سر ما را گوش تا گوش برید.»
گفتنی است که یمن تا سال ۱۹۹۰ دو کشور بود. یمن شمالی با نام رسمی «جمهوری عربی یمن» و یمن جنوبی با نام «جمهوری دمکراتیک خلق یمن» شناخته میشد. این دو کشور نهایتا در سال ۱۹۹۰ با توافق یکدیگر یک کشور واحد شدند و علی عبدالله صالح به عنوان رئیسجمهور یمن جدید انتخاب شد. اما به رغم این اتحاد، احساسات جداییطلبانه در یمن جنوبی هیچگاه کاملا از بین نرفت. با شروع جنگ یمن در سال ۲۰۱۵، جداییطلبان جنوبی، فرصت را برای تحقق آمال خود مناسب دیدند. اما آیا این بار موفق میشوند بار دیگر در جنوب یمن کشور دیگری تاسیس کنند؟
واضح است که برخی کشورها، خصوصا امارات، از تاسیس یک کشور جدید در جنوب یمن حمایت میکنند؛ و حتی عربستان که هم اکنون ظاهرا با جداییطلبان مخالفت میکند، در سال ۱۹۹۰ نظر مساعدی درباره اتحاد دو یمن شمالی و جنوبی نداشت.
اما امروز، وضعیت یمن به دلیل اوضاع جنگی پیچیدهتر شده است. اگر شورای انتقالی جنوبی موفق شود کشور یمن جنوبی را احیا کند، تلاشهای عربستان برای بازگرداندن هادی به صنعا و اخراج حوثیها از آنجا، بیش از پیش دشوار خواهد بود. چرا که هادی از اساس یکی از سیاستمداران جنوب یمن به شمار میرود و در صورت جدایی بخش جنوبی یمن، دیگر کسی در یمن شمالی او را به عنوان رئیس جمهور قبول نخواهد کرد. به همین دلیل احتمالا عربستان در کوتاه مدت با جدایی جنوب یمن موافقت نخواهد کرد.