اصلاح ساختار بودجه ۹۹ زیر ذره بین شورای عالی هماهنگی اقتصادی/ تنها یکی از جزئیات تعیین تکلیف شده است

طرح اصلاح ساختار بودجه در چهار محور درآمد‌های پایدار، هزینه‌های کارا، ثبات اقتصادی و تقویت نهاد بودجه‌ریزی بنا شده و برنامه‌های لازم برای تحقق هر یک از اجزای این طرح در شورای عالی هماهنگی اقتصادی در حال بررسی است. در حال حاضر، این شورا بخش درآمدی اصلاح ساختار بودجه را آغاز و بخش نخست آن که مربوط به اصلاح نظام یارانه انرژی است، را تعیین تکلیف کرده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در آذرماه سال گذشته بود که رهبر انقلاب مقرر فرمودند، نقشه راه و برنامه کلی اصلاح ساختار بودجه عمومی و کاهش کسری بودجه با افق دو سال (99-1398) تدوین و مصوب شورای عالی هماهنگی اقتصادی شود و بودجه سال 1398 نیز در چارچوب این برنامه تنظیم شود.

از همین روی، تقدیم لایحه بودجه سال 98 به مجلس که قرار بود در چهاردهم آذرماه 1397 انجام شود جهت انجام برخی اصلاحات مورد نظر رهبر انقلاب تا 4 دی ماه 1397 به تعویق افتاد. اما گویا این اصلاحات برای بودجه کافی نبود و در زمان بررسی لایحه بودجه سال 98 در مجلس، علی لاریجانی رئیس مجلس طی مصاحبه ای در 17 بهمن ماه 1397 اعلام کرد: مقام معظم رهبری دستور دادند که ظرف ۴ ماه آینده اصلاح ساختاری در کشور صورت گیرد، شاید این اصلاح ساختاری به اصلاح بودجه نیز بینجامد بنابراین در شرایط فعلی کشور ما احتیاج به درک بهتر و همت مشترک تمام مسوولان داریم. رئیس مجلس جهت ابهام زدایی از موضوع اصلاح ساختاری دوباره طی مصاحبه ای در مورخه پنجشنبه 18 بهمن ماه 1397 گفت: من آنجا توضیح دادم که این اصلاح ساختاری در رابطه با بحث بودجه است، قبل از سال بحث هایی درخصوص بودجه سال 98 انجام شده بود که رهبر معظم انقلاب نظری را به سران قوا منعکس کردند که بودجه سال 98 متناسب با شرایط تحریمی تغییرات لازم را داشته باشد.

در 20 فروردین ماه سال جاری بود که "طرح اصلاح ساختار بودجه" برای نخستین بار توسط سازمان برنامه و بودجه رونمایی شد. پس از انتشار عمومی این طرح، سازمان برنامه و بودجه طی فراخوانی گسترده از عموم صاحب نظران و اندیشمندان دعوت کرد تا نظرات و دیدگاه های کارشناسی و اقتصادی خود را برای تکمیل این طرح به سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام و منعکس نمایند تا این سازمان با بهره مندی از نظرات، اصلاحات لازم را اعمال و ایرادات احتمالی را رفع کند.

بعد از این رونمایی دیگر خبری از موضوع اصلاحات ساختار بودجه نشد و به همین علت رهبر معظم انقلاب در همین باره در دیدار رمضانی خود با مسئولان در 24 اردیبهشت ماه 98 با تأکید مجدد برای اصلاح ساختار بودجه، به مقامات کشور فرمودند: قرار بر این شد که در چهار ماه اوّل سال ۹۸، مجلس و دولت با همکاری همدیگر، این مشکل ساختاری بودجه را برطرف و حل کنند؛ دو ماهش گذشته، الان دو ماه بیشتر باقی نیست.

پس از گذشت حدود یک ماه از این صحبت های رهبری، سرانجام در بیستم خردادماه سال جاری، سازمان برنامه و بودجه با رویکرد قطع وابستگی مستقیم بودجه به نفت، گزارش "چارچوب اصلاح ساختاری بودجه" را منتشر و اعلام کرد: چارچوب کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه عمومی با رویکرد قطع وابستگی مستقیم بودجه به نفت ارائه شده است.

طرح اصلاح ساختاری بودجه بر مبنای چهار محور و شامل 24 برنامه طراحی شده بود تا زمینه حرکت به سمت بودجه بدون نفت را فراهم سازد.  

پس از انتشار چارچوب اصلاح ساختاری بودجه، برخی نمایندگان مجلس با اظهار بی اطلاعی نسبت به رویکرد و جزئیات اقداماتی که سازمان برنامه و بودجه می خواست در زمینه اصلاحات ساختاری بودجه انجام دهد، انتقاداتی را متوجه این سازمان کردند. سازمان برنامه و بودجه نیز با انتشار اطلاعیه ای در 19 تیرماه سال جاری اعلام کرد: مقرر است، این طرح در مجلس و شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه مطرح و در نهایت با تنفیذ رهبر معظم انقلاب ابلاغ و اجرایی شود.

در 23 تیرماه سال جاری در مجلس جلسه غیرعلنی برگزار شد و علی لاریجانی رئیس مجلس در مورد این جلسه غیرعلنی گفت: موضوع مهمی در جلسه غیر علنی مطرح بود و مسئولان سازمان برنامه و بودجه، مرکز پژوهش‌ها و دیوان محاسبات به دلیل بررسی اصلاح ساختار بودجه به مجلس آمده بودند و این موضوع مورد بررسی قرار گرفت.

اصلاحات ساختاری بودجه سال 98 به کجا رسید؟

در 27 تیرماه 1398 بود که سید حمید پورمحمدی معاون اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه ضمن اشاره به کاهش بیش از یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت و تأثیر آن بر درآمدهای کشور، گفت: با توجه به شرایط موجود حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان از بودجه را با افزایش منابع درآمدی تأمین خواهیم کرد.

در ادامه در پنجم مرداد ماه بود که طی خبری اعلام شد، چهار راهکار درآمدی دولت برای جبران کسری بودجه 150 هزار میلیارد تومانی سال جاری در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا به تصویب رسید. این چهار راهکار عبارت بودند از: واگذاری و مولد سازی دارایی های دولت توسط وزارت اقتصادی به میزان 10 هزار میلیارد تومان، 50 درصد موجودی حساب ذخیره ارزی به میزان 4 هزار و 500 میلیارد تومان، فروش اوراق مالی اسلامی مازاد قانون بودجه 98 به میزان 38 هزار میلیارد تومان و برداشت از حساب مخصوص نزد صندوق توسعه ملی به میزان 45 هزار میلیارد تومان.

مجموع ارقام فوق، 97 هزار و 500 میلیارد تومان است ولی سقف مجاز دولت برای فروش اوراق و برداشت از صندوق توسعه ملی،62 هزار میلیارد تومان است. بنابراین 21 هزار میلیارد تومان از رقم فوق کسر می شود و مجموع ارقام فوق برابر 76 هزار و 500 میلیارد تومان است.

طبق پیشنهاد دولت، قرار شد نیمی از کسری بودجه با کاهش هزینه ها و نیمی دیگر با افزایش منابع از طریق چهار روش فوق تأمین شود.

بنابراین گویا اصلاح ساختار بودجه سال 98 به منظور کاهش وابستگی بودجه به نفت، با افزایش درآمدها از طریق چهار روش فوق و همچنین کاهش هزینه ها اجرایی شود.

 اصلاحات ساختاری بودجه در سال 99 به کجا رسیده است؟

در دوم شهریور ماه 1398 چهارمين جلسه ستاد تهيه و تدوين لايحه بودجه سال ۱۳۹۹ كل كشور به رياست محمدباقر نوبخت رئيس سازمان برنامه و بودجه كشور و با حضور معاونان و مديران سازمان در محل سازمان مذكور برگزار شد. رئیس سازمان برنامه بودجه در این جلسه گفت: در روند اصلاح ساختار بودجه سال ۱۳۹۹ كل كشور، اصل شفافيت و مشخص بودن تمام روندها و اطلاعات ارايه شده را رعايت مي‌كنيم. وي تصريح كرد، از نظر ماهوي و ماهيتي، بودجه سال ۱۳۹۹ با بودجه سال‌هاي قبل متفاوت خواهد بود و آن لحاظ كردن اصلاحات ساختاري در بودجه است.

همچنین نوبخت در سوم شهریور ماه 1398 و در حاشیه نشست کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به اینکه بودجه سال ۹۹ بر اساس ساختار اصلاح شده بسته می‌شود، گفت: در جلسه امروز علاوه بر بررسی وضعیت بودجه سال جاری، روند اجرای طرح اصلاح ساختار بودجه ریزی کشور مورد بررسی قرار گرفت. وی افزود: اصلاح ساختار بودجه در چهار محور درآمدهای پایدار، هزینه‌های کارا، ثبات اقتصادی و تقویت نهاد بودجه‌ریزی بنا شده و برنامه‌های لازم برای تحقق هر یک از اجزای این طرح تقدیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی شده است. عضو کابینه دوازدهم با بیان اینکه کلیات اصلاح ساختار بودجه در شورای عالی هماهنگی اقتصادی تصویب شده و جزئیات آن نیز در حال بررسی است، گفت: این شورا بخش درآمدی اصلاح ساختار بودجه را شروع کرده و بخش نخست آن که مربوط به نظام یارانه پنهان است، را تعیین تکلیف کرد.

با توجه به مصاحبه های انجام شده، کلیات اصلاح ساختار بودجه (چهار محور) در شورای عالی هماهنگی اقتصادی به تصویب رسیده و جزئیات آن نیز در حال بررسی است که از جزئیات تنها اصلاح نظام یارانه انرژی یا همان نظام یارانه های پنهان تعیین تکلیف کرده است و هنوز این شورا باید 23 جزو دیگر اصلاح نظام ساختار بودجه را بررسی و تصویب کند.