بخت برنج‌های دپو شده در گمرک باز شد؛ ترخیص برنج‌ها با وجود ممنوعیت واردات

سرانجام پس از کش و قوس های فراوان دستور واردات محموله های برنج دپو شده در گمرک در 24 شهریور ماه 1398 صادر شد. گفته می شود این محموله های برنج تنها مجوز ترخیص از گمرک را دارند و اجازه توزیع در بازار هنوز برای آن ها صادر نشده است.

به گزارش تابناک اقتصادی، هر ساله در فصل برداشت برنج وزارت جهاد کشاورزی به منظور حمایت از تولید و تولیدکننده داخلی واردات برنج را به مدت دو الی سه ماه ممنوع می کرد اما در  25 اردیبهشت ماه سال جاری ستاد تنظیم بازار به منظور حمایت از مصرف کنندگان داخلی و با توجه به اینکه ممنوعیت فصلی واردات برنج کمکی به تولید داخلی نمی کند تصمیم گرفت که ممنوعیت فصلی واردات برنج را لغو کند و از تغییر تعرفه فصلی استفاده نماید.

در مورخه 20 مرداد ماه 1398 نیز گمرک جمهوری اسلامی طی نامه ای رفع ممنوعیت واردات برنج به گمرکات اجرایی کشور را ابلاغ کرد. در همین روز، مذاکراتی بین محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد مبنی بر اینکه در سال جاری نیز ممنوعیت فصلی واردات برنج اعمال شود، صورت گرفت و متعاقب آن نوبخت در 22 مرداد ماه سال جاری نامه ای را به همین منظور به دژپسند ارسال کرد. در این نامه آمده بود: پیرو مذاکرات مطروحه در جلسه ۲۰ مرداد هیات وزیران، در خصوص ضرورت اجرای ممنوعیت فصلی واردات برنج در سال جاری، خواهشمند است مراتب به گمرکات کشور جهت رعایت این ممنوعیت ابلاغ شود.

در نهایت در مورخه 23 مرداد ماه سال جاری و بر اساس مکاتبه مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات با سازمان‌های صنعت ۳۱ استان، مشخص گردید که حسب تصمیمات ستاد تنظیم بازار، ممنوعیت فصلی واردات برنج در سال جاری کماکان برقرار است.

این تصمیمات ضد و نقیض پیرامون واردات برنج یا ممنوعیت آن باعث شد تا اولاً قیمت برنج داخلی افزایش یابد ثانیاً محموله های برنج در انبارهای گمرک دپو شوند. مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج طی مصاحبه‌ای در مورخه 3 شهریور ماه 1398 گفت: از ابتدای امسال تاکنون نزدیک به ۸۶۰ هزارتن انواع برنج خارجی وارد کشور شده و اکنون ۲۲۰ هزارتن برنج وارداتی در گمرکات کشور وجود دارد که در انتظار ترخیص است.

عدم پاسخگویی مسئولان مربوطه به نامه نگاری های انجام شده جهت تعیین تکلیف برنج های دپو شده در گمرک باعث شد تا این بار غلامرضا شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران طی نامه ای به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور این موضوع را پیگیری نماید. در این نامه که در مورخه 12 شهریور ماه 1398 ارسال شد آمده بود: "متاسفانه بخشی از برنج های وارداتی حدود 3 ماه به دلیل عدم تخصیص ارز در گمرکات کشور رسوب کرده و علیرغم پیگیری های به عمل آمده و مکاتبات صورت گرفته از جانب انجمن واردکنندگان برنج ایران با وزارت محترم جهاد کشاورزی، بانک مرکزی و آن وزارتخانه محترم، متاسفانه اقدام شایسته ای توسط بانک مرکزی جهت تامین ارز صورت نگرفته است و با این وجود نامه جناب آقای دکتر نوبخت معاون محترم ریاست جمهوری به شماره 230929 مورخ 22 مرداد 1398 مبنی بر ممنوعیت واردات برنج علاوه بر مشکلات ترخیص در صورت تامین ارز کالای موجود در بنادر، حمل کالاهای خریداری شده دارای ثبت سفارش در کشورهای مبدا را دچار مشکل خواهد کرد که ادامه این روند سرمایه و اعتبار بنگاه های اقتصادی که سرمایه ملی هستند را در معرض تهدید قرار خواهد داد".

در 23 شهریور ماه سال جاری بود که عباس قبادی معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت و دبیر ستاد تنظیم بازار کشور در مصاحبه با رادیو از ممنوعیت ثبت سفارش و واردات برنج تا پایان فصل برداشت محصول داخلی در کشور خبر داد و افزود: این اعمال ممنوعیت در جهت کمک به تولید داخل و حمایت از شالیکاران در شمال کشور است. وی اظهارداشت: هیچ ابهامی در حال حاضر برای گمرکات ایران به لحاظ واردات برنج وجود ندارد چون در فصل برداشت برنج هیچ گونه ثبت سفارش و واردات نخواهیم داشت و همینطور برنجی که تا قبل از زمان برداشت برنج ایرانی وارد گمرکات کشور شده این محموله ها طبق قوانین و مقررات از گمرکات خارج و در انبارها نگهداری می شود. معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: این وزارتخانه نیز اجازه توزیع برنج وارداتی را تا پایان برداشت برنج داخلی نخواهد داد.

در 24 شهریور ماه 1398 مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک ایران با اشاره به ابهامات مطرح‌شده از سوی عباس قبادی دبیر کارگروه تنظیم بازار درباره عملکرد گمرک و محموله‌های برنج دپوشده گفت: مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات طی نامه شماره 60/144025 در تاریخ 23 مرداد ماه سال جاری اعلام نمود که حسب تصمیمات ستاد تنظیم بازار نسبت به تأمین کالاهای اساسی برنج به‌منظور ذخیره‌سازی مایحتاج مصرف کنندگان، ممنوعیت فصلی واردات برنج کماکان برقرار است. وی افزود: با توجه به اینکه در جدول تعرفه ضمیمه قانون مقررات صادرات و واردات، ذیل ردیف تعرفه 1006 متعلق به برنج و همچنین در مندرجات ذیل فصل 10 هیچ گونه ممنوعیت فصلی در خصوص کالای مذکور قید نشده است و به‌عبارت دیگر مشخص نیست این ممنوعیت فصلی از چه‌تاریخی لازم الاجراست در واقع این ابهام  که مبدأ تاریخ ممنوعیت بایستی از چه‌زمانی لحاظ گردد برای گمرکات به‌وجود آمد.

به‌گفته ارونقی، در همین راستا گمرک ایران مراتب را طی نامه‌های شماره 98/728995 به‌تاریخ 3 شهریور ماه، 98/734918 تاریخ 4 شهریور ماه، 89/740895 تاریخ 5 شهریور ماه، 98/755970 تاریخ 9 شهریور ماه و 98/775389 به‌تاریخ 13 شهریور ماه از دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت استعلام نمود. همچنین طی نامه 98/774985 در تاریخ 12 شهریورماه و نامه 98/790165 تاریخ 16 شهریور ماه هم از وزارت صنعت و هم از ستاد تنظیم بازار در خصوص موارد مذکور استعلام صورت گرفته تا نحوه اقدام به گمرکات اعلام شود.

این مقام مسئول ادامه داد، در خصوص تعیین تکلیف برنج های موجود در گمرکات، دبیر کارگروه تنظیم بازار در تاریخ 27 مرداد ماه سال جاری در نامه‌ای به‌شماره 60/148014 از معاونت توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را استعلام کرده است که در خصوص محموله‌های موجود در گمرکات  اعلام نظر صورت گیرد که علی‌الظاهر پاسخ به آن مرجع صادر شده است.

وی گفت: همچنین در تاریخ 10 شهریور ماه سال جاری دفتر مقررات صادرات و واردات با اشاره به  سیاست‌های دولت، صرفاً نسبت به ترخیص محموله‌های برنج شرکت بازرگانی دولتی ایران با این عنوان که "ثبت سفارش کالاهای مذکور مربوط به ماه‌های پیش بوده که هم‌اکنون در بنادر معطل مانده است و ورود آنها به‌منظور تنظیم بازار پایان سال ضروری است" اعلام نظر نموده است اما در خصوص سایر موارد، تاکنون پاسخی ارائه نشده است.

همچنین در 24 شهریور ماه 1398 محمد حسین ادیب کارشناس اقتصادی در یادداشتی به تحلیل وضعیت تجارت بین الملل با تمرکز بر کشورهای هند و چین و آمریکا پرداخت و تاکید کرد و نوشت: قیمت برنج در هند 30 درصد کاهش یافته و عده‌ای تحت پوشش حمایت از تولید داخل، واردات برنج را ممنوع کرده‌اند تا 400 هزار تن برنج وارداتی موجود در انبارها را بفروشند، سخن بر سر 30 درصد اختلاف است.

 این اظهارات ادیب ابهامات جدیدی پیرامون پرونده واردات برنج های دپو شده در گمرک ایجاد کرد. همچنین در همین تاریخ 24 شهریور ماه 1398 نامه ای در رسانه ها با موضوع «تعیین تکلیف موجودی برنج در بنادر کشور» منتشر شد که در تاریخ 27 مرداد ماه 1398 از سوی عباس قبادی معاون وزیر صنعت به مهرفرد معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی ارسال و در این نامه ذکر شده بود که وزارت جهاد کشاورزی به‌دلایل نامعلوم از اختصاص ارز مورد نیاز برنج‌های شرکت بازرگانی دولتی که در گمرک و بنادر کشور مانده خودداری می‌کند. در این نامه که تصویر آن را در زیر ملاحظه می کنید آمده بود در زمان مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی بر ثبت سفارش برنج، مجوز واردات 160 هزار تن از این محصول صادر شد که بخشی از آن با اختصاص ارز از گمرکات ترخیص شد اما مابقی به‌دلیل عدم اختصاص ارز توسط آن وزارتخانه در گمرکات کشور باقی مانده و با توجه به گرمای هوا در حال خراب شدن است.

بعد از رسانه ای شدن این نامه و بالا گرفتن تنش میان دو وزارتخانه بر سر برنج های دپو شده در گمرک، در مورخه 25 شهریور ماه 1398 علی اکبر مهرفرد معاون وزیر جهاد کشاورزی طی مصاحبه ای گفت: وزارت جهاد کشاورزی از 2 مرداد ماه امسال تا کنون در مورد تنظیم بازار برنج‏، ثبت سفارش و تأیید و تخصیص ارز آن هیچ اختیاری ندارد و همه اختیارات به وزارت صنعت‏، معدن و تجارت منتقل شده است.

سرانجام با ارسال یک نامه از سوی عباس قبادی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با به یزدان سیف مدیرعامل شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران در مورخه 24 شهریور ماه 1398 تکلیف برنج‌های وارداتی با ارز دولتی و برنج‌هایی را که در گمرک مانده و منتظر تخصیص ارز برای واردات بودند، مشخص شد.

در این نامه که تصویر آن را در زیر ملاحظه می کنید آمده است:

با عنایت به فرآیند واردات کالاهای اساسی و ضروری در وزارت جهاد کشاورزی (قبل از مصوبه سران قوا و انتقال آن به این وزارتخانه) مبنی بر انجام واردات و دریافت قبض انبار با هدف صیانت از منابع عرضه رسمی و هم‌زمان انجام ثبت سفارش و متعاقباً مراجعه جهت دریافت ارز به آگاهی می‌رساند، مقادیر قابل توجهی از محموله‌های متقاضیان واردات برنج به بنادر کشور رسیده ولی به‌دلایل مختلفی ترخیص آنها با مشکل مواجه گردیده است لذا برای جلوگیری از ادامه پرداخت هزینه‌های سنگین دموراژ، کاهش بروز آسیب در کیفیت و کمیت محموله‌های رسیده به بنادر (ناشی از گرما و دپوی طولانی محموله‌های وارده) و همچنین حفظ حقوق مکتسبه صاحبان کالا ناشی از دریافت مجوز ورود از وزارت جهاد کشاورزی (ثبت سفارش) و با عنایت به موافقت وزارت جهاد کشاورزی طی نامه شماره 1434/98 مورخ 6 شهریور 98 ضمن دعوت از تمامی صاحبان محموله‌های برنج دارای قبض انبار نسبت به اخذ تعهد به‌شرح ذیل اقدام و مجوز ترخیص محموله‌ها صادر گردد؛

الف محموله‌های برنج وارداتی که تأمین ارز شده است:

1- در خصوص محموله‌های دارای ثبت سفارش و تأمین ارز  شده، شرکت بازرگانی دولتی ایران با تعهد محضری از صاحبان محموله‌های دارای قبض انبار رسمی مبنی بر نگهداری محموله در انبارهای تحت کلید آن شرکت و عرضه کالا به‌نرخ مصوب فقط با مجوز و تعیین شبکه مجاز دفتر برنامه‌ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار پس از فصل برداشت برنج داخلی، نسبت به انجام مکاتبات لازم با گمرک جمهوری اسلامی ایران برای ترخیص اقدام نمایند.

2- صدور مجوز ترخیص با عنوان گمرک می‌بایست با ذکر شماره سفارش ثبت سفارش، نام شرکت، مقدار کالا، قبض انبار، شماره تعهد محضری و تعیین انبار ذکرشده در تعهد محضری به‌عنوان مقصد تخلیه کالا در اظهار گمرکی صورت پذیرد.

ب ــ محموله‌های برنج وارداتی که ثبت سفارش شده ولی تأمین ارز نشده است:

برای آن دسته از محموله‌های برنج وارداتی دارای قبض انبار و ثبت سفارش که تأمین ارز نگردیده‌اند ضمن اخذ تعهد محضری مطابق شرایط ذکرشده در بند الف فوق نسبت به معرفی صاحب محموله با درج شماره ثبت سفارش‌ها، قبض انبار، میزان کالا، شماره تعهد محضری و انبار تحت کلید برای نگهداری کالا پس از ترخیص به دفتر امور خدمات بازرگانی این معاونت جهت طی فرآیند تخصیص و تأمین ارز اقدام گردد.

بررسی روند این ماجرا بیانگر چند موضوع است:

اول اینکه دخالت محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در این ماجرا موجب سردرگمی واردکنندگان برنج و دپو شدن محموله های آن ها شد، دوم اینکه گویا اختلافات دو وزارتخانه صمت و جهاد کشاورزی بر طولانی تر شدن دپوی این محموله های برنج در گمرک دامن زد، سوم اینکه پیگیری ها و نامه نگاری های مکرر گمرک سرانجام به ترخیص این محموله های برنج انجامید، چهارم اینکه هنوز مشخص نشده است که این ممنوعیت واردات برنج از چه زمانی آغاز و در چه زمانی پایان یافت و هم اکنون می توان گفت که این واردات برنج در زمان ممنوعیت واردات مجوز ورود به کشور را گرفته اند و پنجم اینکه باید ادعای محمد حسین ادیب کارشناس اقتصادی از سوی نهادهای ذیربط مورد بررسی قرار گیرد.

در پایان اشاره به این نکته ضروری است که این محموله ها گویا تنها مجوز ترخیص از گمرک را دریافت کرده اند و هنوز مجوز توزیع در بازار را ندارند.