تازهترین اطلاعات «تابناک» حکایت از آن دارد، در جریان حملات موشکی و پهپادی یمنیها به عربستان در چند سال تجاوز عربستان به خاک یمن، اغلب سامانههای دفاع هوایی عربستان، از جمله سامانه پاتریوت واکنش مؤثری نشان ندادهاند؛ مسألهای که به خصوص پس از حوادث آرامکو، این جمع بندی را نزد کارشناسان نظامی به وجود آورده که دستکم تسلیحات نظامی پدافندی عربستان و دیگر متحدانش، یا واقعاً فاقد کارایی است و یا ناقص، تقلبی و یا در سطح تواناییِ حداقلی، در اختیار عربستان قرار داده شده و عملا یک کلاهبرداری چند ده میلیارد دلاری در منطقه رقم خورده است.
به گزارش «تابناک»؛ تجارت سامانههای ضدهوایی یک استراتژی اقتصادی ـ نظامی مرسوم است که طی دو دهه اخیر، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، آمریکا با سامانه برد بلند پاتریوت، توانسته در بازار فعال باشد. در جریان مداخله نظامی ناتو با محوریت آمریکا در جنگ بوسنی و بمباران یوگسالاوی در حد فاصل 1992 تا 1995 از نسخههای قدیمیتری که پایه سامانه پاتریوت بود، استفاده شد؛ اما موشکهای این سامانه که از قدرت تخریب بیشتری نسبت به موشکهای مهاجم برخوردار بودند، در موارد متعددی اینقدر دیر عمل میکردند که پس از برخورد موشک با هدف، به موشک میرسیدند و منفجر میشدند و خساراتی بر جای میگذاشتند که چند برابر خسارات اولیه برخورد موشک با هدف بود!
در جریان جنگ خلیج فارس نیز این اشکال مشهود بود و سرجنگی موشکهای این سامانهها از قدرت تخریب بیشتر از سرجنگ موشکهایی که در نزدیکی برخورد با هدف، مورد رهگیری و هدف قرار میگرفتند برخوردار بودند و بعضاً اگر این رهگیری رخ نمیداد، شدت تخریب پایینتر میبود! آمریکاییها با ارائه نسخههای بعدی از این سامانه طی بیست سال اخیر کوشیدند نشان دهند این سامانه به کارآمدی رسیده و این سامانه ضدموشکی را به شماری از شیخنشینهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان فروخت.
رژیم اسرائیل که از سالها پیش و پس از جنگ خلیج فارس دریافته بود، پاتریوت کارآمدی لازم را ندارد، یک سامانه پاتریوت را بدون پرداخت پول و در قاب کمک تسلیحاتی از آمریکا دریافت کرد و خود دست به کار شد و چندین سامانه برد بلند و کوتاه گنبد از جمله آهنین را ایجاد کرد؛ اما سوابق حملات چند سال اخیر نشان میدهد، این سامانه نیز توان دفع طیف وسیعی از حملات موشکی به خصوص در زمان حملات رگباری را ندارد و صرفاً در مقابل حملات راکتهای ارزان مبارزان نوار غزه که سرعت و دقت بالایی ندارند، توانسته بخشی از موشکها را دفع کند.
در مقابل سعودیها که از دانش نظامی پایینتری نسبت به صهیونیستها برخوردارند، تصور کردند با این سامانه به مصونیت بالایی در مقابل حملات هوایی دست یافتهاند. اکنون پس از حوادث اخیر مشخص شده این سامانهها تاکنون نتوانستهاند عملکرد قابل قبولی داشته باشند. در برخی حملات پیشین انصارالله به خاک عربستان، تصاویری از عملکرد این سامانهها منتشر شده بود که نشان میدهد، یکی از موشکهای پاتریوت با انحراف از تعقیب موشک یمنیها، به زمین میخورد و خود باعث خساراتی میشود؛ اتفاقی که نشان میداد مشکلات این سامانه پس از بیست سال رفع نشده و حمله گستردهای که در عمق خاک عربستان و با محوریت آرامکو رخ داد، نشان داد این سامانه همچنان فاقد کارآمدی است که به چنین حمله گستردهای چنین واکنشی نشان نمیدهد.
برخی منابع آگاه به «تابناک» خبر دادند، بر پایه بررسیهای صورت پذیرفته، یمنیها و دیگر گروههای در حال جنگ با عربستان و ائتلاف این کشور علیه یمن، بارها برای سنجش قدرت شناسایی سامانههای دفاعی عربستان و برخی دیگر از شیخنشینهای حاشیه خلیج فارس، دست به پرواز پهپادهایشان زدهاند و از قضا این پهپادهای انصارالله رفت و برگشت مکرر و بدون شناسایی داشتهاند و در موارد متعدد در شعاع عملکرد پاتریوت هدف قرار نگرفتهاند.
اظهارات مقامات عربستان درباره تمرکز سامانههای دفاع موشکی در مرز یمن نیز صحت ندارد و بنا بر اطلاعاتی که به دست تابناک رسیده، دستگاههای اطلاعاتی غربی درباره احتمال حمله پهپادی و موشکی انصارالله به آرامکو هشدار داده بودند و عربستان نیز برای این محدوده حساس سامانه دفاع موشکی مستقر کرده بود که این موضوع قطعاً خشم سران عربستان را در پی خواهد داشت. از سوی دیگر، در نزدیکی این پالایشگاههای عظیم عربستان، چندین پایگاه بزرگ نظامی است که قاعدتاً از این پایگاههای بزرگ نیز با سامانههای دفاع موشکی محافظت میشده و در واقع این پهپادها از چندین لایه سپر دفاعی عبور کرده و هدف قرار نگرفتهاند!
در این زمینه چند احتمال مطرح است؛ نخست اینکه اساساً آمریکا بخشهایی از سامانه پاتریوت را به عربستان نداده و یک کلاهبرداری تسلیحاتی انجام داده است. احتمال دیگر، تقلبی بودن قطعات برخی از این سامانههاست که باعث شده نتواند عملکردی متناسب با آنچه وعده داده شده، داشته باشد. البته ممکن است این تجهیزات در نسخه اصلی داده شده باشد و اساساً توانایی این تجهیزات ضدهوایی در همین سطح باشد و سعودیها بدون بررسی عملیاتی، اقدام به خرید آن کردهاند و اکنون در موقعیت عملیاتی، به فاصله چشمیگر توانایی این سامانه با آنچه به آنها وعده داده شده بوده، پی بردهاند.
در جریان سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به آمریکا، تصاویری از بازدید او از سامانه برد بلند «تاد / THAAD» منتشر شد و در نهایت این سامانه نیز در لیست اخیر خرید 110 میلیارد دلاری عربستان از آمریکا قرار گرفت و در ادامه دونالد ترامپ به همراه ملک سلمان پشت میز نشستند و قراردادی امضا کردند که بزرگترین قرارداد تسلیحاتی چند دهه اخیر محسوب میشد. این شیوه فروش سلاح به عربستان و برخی دیگر از شیوخ حاشیه خلیج فارس بدون عقبه کارشناسی نظامی جدی است و نشان میدهد دست کمپانیهای آمریکایی برای فروش سلاحهای ناکارآمد به اعراب تا چه میزان باز است.
بخشی از این قرارداد مشتمل بر 13.5 میلیارد دلار برای خرید هفت آتش بار سامانه پدافند موشکی، 6.65 میلیارد دلار جهت بهبود و ارتقای سامانههای پدافندی پاتریوت عربستان و 4 میلیارد دلار برای دو ماهواره جهت هشدار زودهنگام فضا پایه و ارتباطات ماهوارهای است و در واقع آمریکا قصد دارد فقط از عربستان برای سامانه دفاع هوایی و ملحقات آن، 21.5 میلیارد دلار دیگر دریافت کند؛ اما آیا همین سامانههایی که تاکنون به چند ده میلیارد دلار فروخته شده، در صحنه عملیاتی موفق بودهاند که چنین خریدهای تازهای رخ داده است؟!
با توجه به آنکه ساختار نظامی عربستان نه بر اساس شایستهسالاری بلکه بر اساس ریشههای خونی و وفاداری است، دور از انتظار نیست که کارشناسان و تصمیم گیرندگان نهایی در زمینه خرید این سامانهها، یا دانش نظامی کافی برای سنجش قدرت عملیاتی سامانههای دفاع هوایی آمریکایی نداشته اند و یا با علم به ناکارآمدی این سامانهها با دریافت رشوه، تأییدیه لازم برای خریدشان دادهاند. سوابق تاریخی وسیعی از واسطه گری در خرید تسلیحات برای عربستان وجود دارد و بنابراین اگر در این زمینه نیز شاهد چنین فسادی باشیم و کلاه بر سر پادشاهی عربستان گذاشته شده باشد، امری غریب نیست.
البته فقط آمریکا برنده این کلاهبرداری بزرگ نیست و انگلیس، فرانسه، اسپانیا و آلمان از 2014 تا 2018 میلیاردها دلار سلاح به عربستان فروختهاند و به عنوان خریداران عمده در صحنه حضور داشتهاند و از قضا بسیاری از سالهایی که به عربستان فروختهاند در یمن به درستی عمل نکردهاند و این کشورها در قراردادهای تازهای برای «ارتقا»ی همان سلاحها، صدها میلیون دلار دریافت کردهاند و از قضا تجربه نشان داده این ارتقا، بارها رخ میدهد! اما اکنون این کشورها با عربستان سعودی برای پرداخت هزینه سیاسی ـ نظامی همراهی نمیکنند و رئیس جمهور آمریکا نیز به وضوح میگوید، باید عربستانی ها خودشان از خودشان دفاع کنند و صرفاً بابت چهارصد میلیارد دلاری که طی دوره او وارد خاک آمریکا کردهاند، از آنها تشکر میکند!
در این شرایط، به نظر میرسد عقلانیت حکم میکند، ملک سلمان تجدیدنظر جدی در قبال سیاست خارجیاش بکند و پیش از آنکه سنگهای بیشتری از سوی نیروهای یمنی به خانه شیشهایش برخورد کند، رویکرد تهاجمی را از سیاست خارجی حذف کند و مشکلاتش را با دیپلماسی با همسایگانش کاهش دهد. سعودیها باید به این نتیجه رسیده باشند مشتهای حریفانشان به مراتب قدرتمندتر از مشتهای آنهاست و در این شرایط، بهتر است مشتشان را باز کرده و دستشان را دراز کنند.
تکمیلی
وزارت دفاع روسیه، گزارش «تابناک» را تأیید کرد
دوازده ساعت پس از انتشار این خبر «تابناک» که حاوی جزئیاتی از فعالیت یمنیها در شناسایی ضعف جدی سامانههای دفاع موشکی عربستان بود، اکنون یک مقام وزارت دفاع روسیه بر ناتوانی سامانه آمریکایی پاتریوت در دفع حمله روز شنبه به تاسیسات نفتی آرامکو تأکید کرده است.
این منبع وزارت دفاع روسیه خبر داد: «در سراسر عربستان سعودی حدود 88 آتشبار سامانه پدافندی پاتریوت مستقر است. با این حال پاتریوتهای آمریکا به دلیل کارآمدی پایینشان نتوانستند حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی را دفع کنند.»