طی یک دهه اخیر موجی از برندهای مختلف چینی در بازار خودروی ایران رفت و آمد کرده‌اند. خودروهایی که گاه با استقبالی چشم‌گیر روبرو شدند و در بازار باقی ماندند و گاه با بی‌میلی مشتریان مواجه شدند و به سرزمین خود بازگشتند. هرچه هست در یک دید کلی می‌توان حضور برندهای چینی در بازار خودروی ایران را موفقیت‌آمیز تلقی کرد. دست‌کم این خودروها توانستند خلا عمیق بین خودروهای تولید داخل و محصولات وارداتی را به خوبی تکمیل کنند. اما با آغاز دور جدید تحریم‌های آمریکا علاوه بر شرکای اروپایی صنعت خودرو، برخی از چینی‌ها هم آرام آرام ساز خداحافظی کوک کردند.
یکی از دلایل سهولت همکاری با شرکت‌های چینی علاوه‌بر بی‌اعتنایی آنها به آمریکا، بحث نقل و انتقال بانکی بوده است. نه فقط در بحث تولید خودرو بلکه در فاز قطعه‌سازی نیز مراوده بانکی با چینی‌ها توانسته بود خانواده خودروسازی کشور را از تنگنا خارج کند. اما تحریم بلافاصله تاثیر خود را گذاشت و در اولین گام، تهیه قطعات خودروها با مشکل روبرو شد. سپس مونتاژ خودروهای چینی به مشکل خورد و دست آخر طبیعی است که بازار لوازم یدکی برای افرادی که از پیش خودروی چینی خریده بودند نیز دچار رکود شد. فارغ از این دلایل حالا بزرگ‌ترین مشکل همکاری با طرف چینی نقل و انتقال مالی است که بیش از هر عاملی دیگر آسیب‌زننده به نظر می‌رسد.
وابستگی پنهان پراید به چینی‌ها
تلاطم در بازار و صنعت خودرو از تابستان سال جاری آغاز شد. زمانی که قیمت خودرو ساعتی تغییر می‌کرد و مشتریان در یک سردرگمی واقعی به سر می‌بردند. سقوط ناگهانی 70 درصدی تولید خودرو سیل عظیم اعتراضات را به همراه داشت. چراکه خودروسازان عملاً قطعه‌ای برای تولید نداشتند. این داستان برای پرتیراژترین خودروی کشور یعنی پراید نیز صادق بود. پراید ناگهان از نفس افتاد. شرایط به گونه‌ای پیش رفت که قیمت پراید تبدیل به یک چالش ملی شده بود. چراکه این خودرو به دلیل ارزانی، گزینه اول اغلب خانوارهای متوسط بود. نکته جالب در این میان آن است که کاهش تولید پراید با این حجم از تولید چگونه به تحریم‌ها و البته محدودیت برای شرکت‌های چینی مرتبط بوده است؟
خودرو های چینی معروف هم زیر فشار
نیازی نیست که شرکای چینی به صراحت اعلام کنند که از بازار خودروی ایران رفته‌اند. بررسی آمار تولید به خوبی این پدیده را نشان می‌دهد. جیلی، هاوال و ام‌جی اولین خودروسازان بودند که با طرف ایرانی خود قطع رابطه کردند. خودروسازان خصوصی معروف نیز با برندهای طرف قرارداد خود به مشکل خورده‌اند. چری، جک و لیفان با محدودیت‌های فراوانی به بازار عرضه می‌شوند.
بخش اصلی ماجرا اینجاست که شرکای چینی دو خودروساز بزرگ نیز دیگر مثل قبل رفتار نمی‌کنند. چانگان، برلیانس، هایما و دانگ‌فنگ در این چند مدت با کاهش شدید تولید روبرو شده‌اند. اما در این میان به نظر می‌رسد که اوضاع برلیانس کمی رو به بهبود است. آمارهای اخیر حاکی از آن است که سایپا بعد از یک دوره توقف کامل تولید، چند دستگاهی از این خودرو را مونتاژ کرده است. این می‌تواند سیگنال مثبتی برای قیمت برلیانس باشد.
جولان خودرو های وارداتی
همانطور که پیش‌تر گفتیم خودروهای تولیدی و وارداتی چینی توانسته بودند در یک بازه گسترده فضای خالی بین محصولات مقرون به صرفه داخلی و خارجی‌های گران‌قیمت را پُر کنند. اما حالا با حذف این آلترناتیو اصلی، فضا برای جولان خودروهای وارداتی بیش از پیش شده است.
به خصوص وقتی مطمئن شده‌ایم که ممنوعیت واردات برای سال 99 نیز به قوت خود باقی است و دیگر امیدی به ترخیص خودروهای مانده در گمرک نیز نداریم. با این حال باید اعتراف کرد که افزایش حداقل صد در صدی قیمت خودرو خارجی تاثیر مستقیمی بر کاهش تقاضای آنها داشته است ولی باید این نکته را در نظر بگیریم که تعداد خودروهای وارداتی صفرکیلومتر در کشور افزایش پیدا نخواهد کرد. این یعنی هرچه باشد مشتری متمول باید یکی از این گزینه‌ها را انتخاب کند.
