مهندس مسعود عتیقی با بیان اینکه موضوع رؤیت هلال نه تنها در ایران بلکه در کشورهای اسلامی بلکه طی ۱۵۰ سال اخیر در غرب نیز مورد توجه قرار داشته است، گفت: شماره ماه گرد نجومی بیانگر فعالیت یک قرن اخیر در کشورهای غربی است به نحوی که تا حدود دو دهه قبل رکورداران رؤیت هلال ماه‌های جوان غربی و برخی از آنها امریکایی بوده‌اند.
وی اضافه کرد: ولی خوشبختانه با رویکردهای جدی آماتورهای کشور و رصدهایی که طی چندین سال اخیر در کشور صورت گرفته است نه تنها نام ایرانیان در بالای فهرست رکورداران رؤیت قرار گرفته است بلکه مقالاتی در مجلات معتبر نجومی آمریکا در این زمینه به چاپ رسیده و فعالیت‌های رصدگران کشورمان را تبیین کرده است.
عتیقی جذابیت رؤیت هلال ماه را مربوط به پارامترهای علمی آن دانست که پس از محاسبه توسط رصدگران با استفاده از چشم و یا ابزارهای توانمند رصدی امکان مشاهده یک هلال جوان در شامگاه بیست و نهمین روز ماه قمری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با بیان اینکه از این نظر هلال‌های ماه به سه گروه هلال‌های "قابل رؤیت"، "غیر قابل رؤیت" و "بحرانی" تقسیم بندی می‌شوند، افزود: اگر محاسبات برای رؤیت یک هلال آن را قابل رؤیت نشان دهد، (با چشم و یا ابزارهای رصدی)، به معنای آن است که ضوابط علمی که گاهی اوقات تا ۱۵ پارامتر علمی مورد نظر قرار می‌گیرد، برای آن هلال بالاتر از حد تجربی و رصدهای قبلی شیفتگان رؤیت هلال ماه بوده است.
وی ادامه داد: در هلال‌های غیر قابل رؤیت شرایط به گونه‌ای است که ضوابط علمی حکم به قابل مشاهده بودن آن با چشم و یا حتی ابزارهای رصدی در شامگاه بیست و نهمین روز از ماه قمری نمی‌کند.
عتیقی با بیان اینکه در این میان برخی هلال‌ها هستند که به هلال "بحرانی" معروف شدند، یادآور شد: این نوع هلال‌ها اختصاص به ماه رمضان و یا ماه‌های قمری الزاما ندارد ولی شرایط رصدی این گونه هلال‌ها به گونه‌ای است که برخی از هلال‌های مهم در تراز رصدهای تجربی قرار می‌گیرد و حتی گاهی پایین‌تر از این ترازها قرار دارد.
وی اضافه کرد: از این رو برای رصدگران بسیار مورد توجه است که برای رصد چنین هلال‌هایی اقدام کنند.
عتیقی افزود: دلیل تاکید بر روز بیست و نهم ماه قمری آن است که دوره هلالی ماه‌ها ۲۹.۵ شبانه‌روز است و با توجه به عدم وجود نیم شبانه‌روز در تقویم با کم کردن این مقدار از عدد مورد اشاره به عدد ۲۹ می‌رسیم و با اضافه کردن نیم‌شبانه روز به این عدد (۲۹.۵) به ۳۰ شبانه روز خواهیم رسید.
عتیقی اظهار کرد: بنابراین ماه‌های قمری ۲۹ و یا ۳۰ روزه هستند و هرگز نمی‌تواند ۲۸ روزه و یا ۳۱ روزه باشند و به همین دلیل است که در صورت عدم امکان رؤیت هلال در بیست و نهمین شامگاه یک ماه قمری، به طور قطع آن هلال در شامگاه روز سی‌ام (روز بعد) قابل مشاهده خواهد بود و چه بسا از نظر درخشندگی، طول کمان، ارتفاع ماه و برخی پارامترهای علمی دیگر در روز سی‌ام در افق بالا دیده شود. بر این اساس به سراغ امکان رؤیت پذیری هلال رمضان ۱۴۴۱ قمری می‌رویم.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به رؤیت پذیری ماه رمضان سال ۱۴۴۱ قمری توضیح داد: با توجه به لحظه مقارنه که ساعت ۶ و ۵۶ دقیقه صبح روز پنجشنبه ۴ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ برابر با ۲۹ شعبان ۱۴۴۱ است، به اولین غروب پس از مقارنه یعنی غروب این روز توجه می‌کنیم اما متاسفانه بسیاری از پارامترها شرایط نامناسبی برای امکان رؤیت پذیری این هلال در شامگاه پنجشنبه حاکم است.
وی سن هلال ماه در لحظه غروب خورشید روز پنجشنبه را ۱۳ دقیقه و ۶ دقیقه ذکر کرد و با بیان اینکه این میزان سن نسبتا خوبی برای یک هلال محسوب می‌شود، افزود: اما پارامتر دیگری همچون "ارتفاع ماه" در شهر تهران به عنوان پایتخت کشور مشاهده می‌کنیم، کمتر از ۳ درجه و درخشندگی ماه حدود ۳ دهم درصد است. از سوی دیگر با توجه به لحظه غروب خورشید در شامگاه پنجشنبه چهارم اردیبهشت ماه جاری در تهران که ساعت ۱۹ و ۴۴دقیقه خواهد بود، و لحظه غروب ماه ساعت ۲۲ دقیقه است، مکث هلال در افق کم، حدود ۱۸ دقیقه است.
عتیقی با اشاره به وضعیت رؤیت هلال ماه در سایر کشورها، خاطرنشان کرد: زمانی که به این پارامترهای علمی در سایر شهرها حتی در شهرهای جنوبی و غربی‌تر کشور از جمله شهر اهواز دقت شود، مشاهده می‌شود که تنها کمی شرایط رؤیت بهتر شد؛ به طوری که ارتفاع هلال از افق در شهر اهواز در غروب پنجشنبه حدود چهار درجه است و مکث ماه حدود ۲۳ دقیقه خواهد بود.
این فعال حوزه نجوم آماتوری اضافه کرد: بنابراین با جمع‌بندی روابط علمی رؤیت هلال رمضان ۱۴۴۱ از دیدگاه نجومی اینگونه نتیجه می‌توان گرفت که هلال در هیچ جای پهنه ایران با چشم و چه بسا با ابزارهای قدرتمند رصدی قابل رؤیت نخواهد بود.
وی اضافه کرد: اگر به صورت جهانی به موضوع رؤیت هلال ماه توجه کنیم رصد هلال ماه در غروب پنجشنبه چهار اردیبهشت در غربی‌ترین نقاط کره زمین نسبت به کشورمان مثلا در غرب آمریکای جنوبی با چشم چه بسا میسر باشد.
عتیقی تاکید کرد: بدیهی است که در روز جمعه ۳۰ شعبان هلال با ارتفاع نسبتا خوب و مکث بیش از یک ساعت و درخشندگی نزدیک به دو درصد در افق غرب تهران و سایر شهرهای کشور قابل مشاهده است.
به گفته وی، ضوابط علمی این هلال به گونه‌ای است که با چشم و یا با ابزارهای رصدی در شامگاه پنجشنبه امکان رصد آن نیست.
