هدف گذاری تورم ۲۲ درصدی روی کاغذ‌های بانک مرکزی محقق می‌شود یا در سفره کوچک مردم؟

در اقتصاد سه نرخ تورم، رشد و بیکاری از سایر شاخص‌ها مهمتر هستند و به نوعی بیانگر وضعیت اقتصادی یک کشور می‌باشند. در بین سه نرخ مذکور، تغییرات نرخ تورم مهمتر است چرا که به شدت زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بزرگ و کوچک شدن سفره‌های مردم به نوسانات این نرخ بستگی دارد؛ لذا بسیاری از کارشناسان نرخ تورم را سیاسی‌ترین نرخ اقتصاد می‌دانند.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام و وعده بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در مدت ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه، نرخ تورم شروع به افزایش کرد و کانال‌ها را یکی پس از دیگری درنوردید و در شهریورماه سال گذشته، نرخ تورم سالانه بر قله ۴۲.۷ درصد ایستاد. با ورود به فصل پاییز نرخ تورم سالانه نیز به مرور کاهش یافت و به تازگی طبق آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده این نرخ در اردیبهشت ماه سال جاری به ۲۹.۸ درصد کاهش یافته است.

با این کاهش‌های پیاپی نرخ تورم و ورود آن به کانال ۲۹ درصدی در اردیبهشت ماه سال جاری، عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی طی یک یادداشت اینستاگرامی از اجرای سیاست هدف گذاری تورم نوشت. این سیاست برای اولین بار، قرار است در ایران اجرایی شود.

در همین راستا، بانک مرکزی طی اطلاعیه‌ای که در ششم خرداد ماه سال جاری منتشر کرد، چارچوب هدف‌گذاری نرخ تورم را اعلام و بر این اساس، هدف نرخ تورم خود را برای بازه زمانی یک‌ساله، ۲۲ درصد با دامنه مثبت و منفی ۲ واحد درصد تعیین کرد.

همتی: تورم را حول و حوش ۲۲ درصد کنترل می‌کنیم

رئیس کل بانک مرکزی ظهر دیروز (چهارشنبه) در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: یکی از دلایل اساسی موثر در تورم، حجم نقدینگی است. ما بنای جدی داریم نقدینگی را کنترل کنیم و پیش‌بینی ما این است که با اقدامات دولت محترم و انضباط مالی که متعهد شده برای کسری بودجه از طریق فروش سهام و انتشار اوراق خزانه بر عهده بگیرد، مطمئناً پیش‌بینی انجام شده به واقعیت نزدیک خواهد بود. وی افزود: حجم نقدینگی ما حتماً نسبت به سال گذشته بسیار کمتر خواهد شد و تورم را نیز در همین حول و حوش که اعلام کردیم یعنی ۲۲ درصد، ۲ درصد بالای یا پایین کنترل می‌کنیم. خیلی‌ها معتقد بودند بانک مرکزی ریسک بزرگی کرده است اما نه ریسک بزرگی نیست، اگر قرار باشد تورم هرچه باشد و ما تابعش باشیم، نمی‌شود.

نهادها در مورد نرخ تورم در سال جاری چه می گویند؟

قبل از آغاز سال جاری مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی پیش بینی کرد که نرخ تورم در سال ۱۳۹۹ بین ۲۰ تا ۲۵ درصد باشد. این پیش بینی تا حدودی به نرخ تورم هدف بانک مرکزی نزدیک است.

اما سازمان برنامه و بودجه طی گزارشی با نام "بررسی وضعیت تورم در زمستان ۹۸/ توسعه بازار سرمایه و فروش سهام دولتی یک گام مثبت در جهت مهار تورم" که به تازگی منتشر کرد، اعلام نمود، در صورت اجرای سیاست‌های اعطای تسهیلات ۷۵ هزار میلیارد تومانی در حمایت از بنگاه‌های صنعتی و خانوار‌های متاثر از شیوع ویروس کرونا، تشدید کسری بودجه به دلایل مختلف از جمله رکود اقتصادی، امهال مالیاتی، افزایش نقدینگی سیال ناشی از رشد سهم حساب‌های جاری در شبکه بانکی، نرخ تورم سال ۱۳۹۹ حدود ۳۴ درصد برآورد می‌شود. پیش بینی این گزارش از نرخ تورم برای سال جاری بسیاری بالاتر از نرخ تورم هدف بود.

کارشناسان در مورد نرخ تورم هدف بانک مرکزی چه می‌گویند؟

وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی طی مصاحبه‌ای در مورخه ششم خرداد ماه سال جاری در واکنش به هدف گذاری تورم ۲۲ درصدی توسط بانک مرکزی تا پایان سال ۹۹ گفت: این هدف‌گذاری باید بر روی متغیر‌های تاثیرگذار بر نرخ تورم اعمال شود؛ یعنی این متغیر‌ها شناسایی و نوسانات آن‌ها کنترل شود. مهتمرین این عوامل عبارتند از کنترل نوسانات نرخ ارز، ثبات بازار سرمایه، کنترل مازاد تقاضا در اقتصاد کلان، بهبود تراز تجاری غیرنفتی، کنترل پایه پولی و مدیریت کسری بودجه است.

وی ادامه داد: اگر هر یک از عوامل ذکر شده را زیر ذره بین قرار دهیم، فعلا هیچ یک از این عوامل روند باثباتی را طی نمی‌کند. اصلاحات لازم در کسری بودجه صورت نگرفته، بازار ارز به دلیل تحریم و کرونا بی‌ثبات است، تراز ارزی و تجاری غیرنقدی کشور به دلیل رکود اقتصاد جهانی و کاهش قیمت مشتقات نفتی با مشکل روبه روست، بنابراین هدف‌گذاری نرخ ارز را با مشکل روبرو می‌کند.

این اقتصاد دادن در مورد نرخ تورم ۲۲ درصد که از سوی آقای همتی به عنوان نرخ هدف اعلام شده گفت: رسیدن به این عدد و حتی نرخ تورم زیر ۳۰ درصد دشوار و نیازمند اصلاحات جدی اقتصادی و برنامه منسجم است که به نظر می‌رسد در کوتاه مدت امکان‌پذیر نباشد.

همچنین عباس آرگون، نائب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی در این باره گفت: با توجه به شرایط فعلی بودجه کشور و رشد فزاینده نقدینگی در کشور، رسیدن به هدفی که برای نرخ تورم در نظر گرفته شده، بسیار سخت است.

وی ادامه داد: در سال گذشته که کشور با شیوع ویروس کرونا مواجه نبود، نرخ تورم نزدیک به ۴۰ درصد بود، در سال جاری که ویروس کرونا در کشور شیوع پیدا کرده و این شیوع عواقب اقتصادی را در پی داشته است، کمی بعید به نظر می‌رسد به نرخ تورم هدفگذاری شده برسیم.

آرگون افزود: دولت برای سال جاری درآمد‌های نفتی را با صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت با قیمت ۵۰ دلار هدف گذاری کرده بود، اما هم اکنون با اُفت قیمت نفت و همچنین کاهش صادرات نفت و در نتیجه کاهش درآمد‌های نفتی مواجه است. همچنین با توجه به شیوع ویروس کرونا و مواجهه بنگاه‌ها با مشکلات عدیده، تحقق درآمد‌های مالیاتی نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از منظر هزینه‌ای هم هزینه‌های جاری همچنان سر جای خود هستند و هزینه‌های دیگری نیز از جمله کمک‌های معیشتی و درمانی به دلیل شیوع ویروس کرونا به این هزینه‌های جاری اضافه شده است؛ بنابراین عدم تعادل در بودجه و کسری بودجه شدیدتر شده است.

نائب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران گفت: همچنین رشد نقدینگی را شاهد هستیم و هم اکنون نقدینگی به ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است و قطعا این رقم بیشتر هم خواهد شد. این رشد نقدینگی قطعا بر افزایش نرخ تورم دامن خواهد زد.

آرگون ادامه داد: همه آمار‌ها و شواهد حکایت از نرخ تورم بیشتر از میزان هدفگذاری شده دارد. وی گفت: درست است که نرخ تورم را بانک مرکزی برای اولین بار هدفگذاری کرده است، اما این نرخ را واقعیت‌های اقتصادی رقم می‌زند و این نرخ دستور بردار نیست و با بخشنامه نمی‌توان آن را کاهش داد.

وی افزود: برای کاهش نرخ تورم باید زیرساخت‌ها و عواملی که موجب افزایش این نرخ می‌شوند، از بین ببریم یا عواملی که موجب کاهش نرخ تورم را می‌شوند را تقویت کنیم تا بتوانیم تورم را در محدوده‌ای که مدنظر داریم حفظ کنیم. از جمله این عوامل و زیرساخت‌ها می‌توان به کنترل رشد نقدینگی و یا هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد، تحریک رشد اقتصادی، جهش تولید و افزایش صادرات غیرنفتی اشاره کرد.

نائب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در پایان صحبت‌هایش در مورد پیش بینی خود از نرخ تورم در سال جاری نیز گفت: پیش بینی من این است که حداقل به میزان سال گذشته نرخ تورم داشته باشیم و این نرخ حدود ۳۴ تا ۳۵ درصد باشد.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که فارغ از صحبت کارشناسان، بانک مرکزی ماه‌هاست انتشار گزارش نرخ تورم را متوقف کرده است. با توجه به اینکه نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی در دوره‌ای که این گزارش‌ها منتشر می‌شد، همواره ۴ تا ۵ درصد بالاتر از نرخ تورم اعلامی توسط مرکز آمار ایران بوده است می‌توان گفت که نرخ تورم از دیدگاه بانک مرکزی هم اکنون در محدوده ۳۳ تا ۳۴ درصد است؛ بنابراین ابتدا بهتر است بانک مرکزی گزارش‌های خود در زمینه نرخ تورم را به روز کند و سپس در مورد نرخ تورم هدف برای سال جاری تصمیم گیری نماید.