هجوم پول‌های تازه به بازار؛ از فردوسی تا سعادت آباد/ بهار رویایی برای سهامداران / دلیل جهش دوباره قیمت دلار چیست؟ / تتمه ارز حاصل از صادرات در راه بازگشت؟

یک فصل از سال ۱۳۹۹ را پشت سر گذاشتیم و از امروز وارد فصل تابستان شدیم؛ به عبارت بهتر ربع سال ۹۹ به پایان رسید و در فصل بهار، بازار‌ها شاهد نوسانات زیادی بودند؛ بهاری که با قرنطینه خانگی مردم به دلیل شیوع ویروس کرونا آغاز و باعث شد تا اقبال مردم به بازار‌هایی که به حضور فیزیکی نیازی نداشتند، بیشتر شود.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ به همین دلیل بورس، با استقبال گسترده و هجوم پول‌های حقیقی رو به رو شد. همچنین دلار نیز رشد خود را آغاز کرد و به کانال‌های بالاتری رسید. در بازار مسکن رکورد قیمتی شکسته شد. طلا و سکه نیز پا به پای دلار روند صعودی داشتند. تنها نرخ سود بانکی بود که با تغییرات منفی از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری رو به رو شد.

حالا با پایان یافتن فصل بهار سال جاری پرسش این است که کدام بازار در ربع سال ۹۹ دارای بیشترین بازدهی بوده است؟

بازدهی ۱۴۹ درصدی بورس

شاخص کل بورس در پنجم فروردین ماه سال جاری روی ۵۰۸ هزار و ۶۶۱ واحد قرار داشت و درست از همین تاریخ روند صعودی خود را آغاز کرد. در ۲۳ فروردین ماه سال جاری بود که شاخص کل وارد کانال ۶۰۰ هزار واحدی شد. در این تاریخ شاخص کل بر روی ۶۰۷ هزار و ۸۵۵ واحدی آرام گرفت.

شروع طوفانی بورس در اردیبهشت ماه آغاز شد و شاخص کل توانست بعد از گذر از کانال‌های ۷۰۰، ۸۰۰ و ۹۰۰ هزار سرانجام در ۲۰ اردیبهشت ماه ابر کانال یک میلیون واحدی فتح شد و شاخص کل به یک میلیون و ۲۰ هزار و ۲۱۷ واحد رسید. شاخص کل بورس دو روز دیگر یعنی تا ۲۲ اردیبهشت ماه سال جاری به روند صعودی خود ادامه داد و سرانجام بر قله یک میلیون و ۴۷ هزار و ۷۶۳ واحدی ایستاد.

از ۲۳ اردیبهشت ماه سال جاری روند اصلاحی شاخص کل بورس آغاز شد و این شاخص تا ششم خرداد ماه سال جاری تا کانال ۹۲۶ هزار و ۱۳۲ واحدی عقبگرد کرد.

از هفتم خرداد ماه دوباره روند صعودی بورس آغاز شد و در نهایت در ۳۱ خرداد ماه سال جاری شاخص کل بورس بر قله یک میلیون و ۲۷۰ هزار و ۶۰۲ واحدی قرار گرفت.

در مجموع در فصل بهار، بازدهی بورس برای سرمایه گذاران ۱۴۹ درصد بود.

اوج گیری سکه بهار آزادی

طبق آمار‌های موجود قیمت هر سکه بهار آزادی در ۶ فروردین ماه سال جاری ۶ میلیون و ۱۷۸ هزار تومان اعلام شد که این قیمت در آخرین روز خرداد ماه با رشد ۳۰ درصدی به ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان افزایش یافت. بدین ترتیب بازدهی بازار سکه در فصل بهار سال جاری ۳۰ درصد به ثبت رسید و در بین بازار‌ها به لحاظ بازدهی پس از بورس در رتبه دوم قرار گرفت.

جایگاه سوم پربازده‌ترین بازار به طلا رسید

در ششم فروردین ماه سال جاری، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار بر روی تابلوی طلافروشان ۶۱۷ هزار و ۸۰۰ تومان به ثبت رسید. در ۳۱ خرداد ماه سال جاری قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار با رشدی ۲۸ درصدی نسبت به ششم فروردین ماه، ۷۸۹ هزار و ۸۰۰ تومان معامله شد؛ بنابراین، بازدهی طلا برای سرمایه گذاران آن در فصل بهار سال جاری ۲۸ درصد بوده است.

بازدهی دلار به ۲۵ درصد رسید

با شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرز‌های صادراتی ایران از یک سو و کاهش شدید قیمت نفت در پی کاهش تقاضای جهانی از سوی دیگر، باعث شد تا ورودی‌های ارز به کشور مسدود شود و همین عامل مهمی در برهم خوردن ثبات در بازار ارز بود.

در حالی که در یازدهم فروردین ماه سال جاری، قیمت هر دلار آمریکا در صرافی‌های مجاز ۱۴ هزار و ۹۰۳ تومان اعلام شد، این نرخ رفته رفته افزایش یافت و این افزایش از اواخر اردیبهشت ماه و با خروج پول از بازار بورس، شدیدتر هم شد. در نهایت قیمت دلار در آخرین روز بهار بر قله ۱۸ هزار و ۶۰۲ تومان قرار گرفت. بازدهی دلار در فصل بهار سال جاری با رشدی که داشت به ۲۵ درصد رسید.

رشد قیمت مسکن و ثبت رکوردی تاریخی در بازار مسکن

متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در فروردین ماه سال جاری، ۱۵ میلیون و ۵۴۵ هزار و ۷۰۰ تومان گزارش شد و این در حالی بود که بنگاه‌های معاملات مسکن به دلیل شیوع ویروس کرونا و همچنین تعطیلات عید نوروز در این ماه تعطیل بودند. دومین گزارش منتشر شده پیرامون بازار مسکن همه را شگفت زده کرد و قیمت مسکن رکورد تازه‌ای را به ثبت رساند. گزارش اردیبهشت ماه سال جاری پیرامون بازار مسکن که آخرین گزارش منتشر شده تا این لحظه است، نشان می‌داد که متوسط قیمت مسکن با رشدی ۹.۵ درصدی در مقایسه با فروردین ماه ۹۹ به ۱۷ میلیون و ۶ هزار و ۶۰۰ تومان افزایش یافته است. این یعنی بازدهی مسکن در دو ماه ابتدایی سال ۹۹، ۹.۵ درصد بوده است.

نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی از اول اردیبهشت ماه ۱۵ درصد

در مورخه ۳۱ فروردین ماه سال جاری، خبری منتشر شد، مبنی بر این که نرخ سود بانکی از اول اردیبهشت ماه کاهش خواهد یافت. اصل ماجرا این بود که بر اساس تصمیم بانک‌ها مقرر شد تا دیگر بانک‌ها سپرده‌ای با سود بالای ۱۵ درصد افتتاح نکنند ضمن آنکه نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت کمتر از ۶ ماه نیز ۸ درصد اعلام شد؛ بنابراین از یکم اردیبهشت ماه سال جاری نرخ سود سپرده‌های بلندمدت به ۱۵ درصد کاهش یافت. نرخ سودی که در تیرماه ۱۳۹۵ و بعد از آن در شهریورماه ۱۳۹۶ تصویب شده بود، اما به دلیل التهابات ارزی سال ۹۷ نرخ سود سپرده‌ها به شکل غیررسمی تا محدوده ۱۸ تا ۲۰ درصد افزایش یافته بود

وضعیت قیمت دلار چه خواهد شد؟

برای پاسخ به این پرسش باید به دنبال دلایل افزایش قیمت دلار بود. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی طی یک یادداشتی که به تازگی در صفحه اینستاگرامی خود منتشر کرد، دلایل افزایش قیمت دلار را این گونه مطرح کرد: علیرغم التهابات آبان سال ۹۸، ورود به لیست سیاه FATF، شیوع کرونا و اُفت شدید قیمت نفت و فرآورده‌ها که هر یک به نوعی تأثیر افزایشی در نرخ داشتند. لذا، شرایط بوجود آمده به خاطر کرونا وفشار موقت وارده به بازار ارز در فصل اول امسال، و جو روانی ناشی از قطعنامه شورای حکام آژانس، نباید موجب دریافت سیگنال اشتباه بشود. علیرغم محدودیت درآمد نفت، موازنه مبادلات خارجی کشور مناسب است. بانک مرکزی نیز، علیرغم تداوم فشار آمریکا، ارز مورد نیاز فعالان اقتصادی را تأمین خواهد کرد.

به علاوه رئیس جمهور روحانی در جلسه ستاد اقتصادی دولت در روز جاری مورخه یکم تیرماه ۱۳۹۹ در مورد دلیل افزایش نرخ ارز با اشاره به لزوم درک شرایط سخت کشور و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ضد بشری آمریکا از جمله در زمینه صادرات نفت، گفت: در نتیجه این تحریم‌ها نقل و انتقال ارز با دشواری همراه بوده و از سوی دیگر، شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا از جمله بسته شدن برخی از مرزها، واردات را هم دچار مشکل کرده است.

همچنین زهرا کریمی استاد اقتصاد دانشگاه مازندران طی مصاحبه‌ای در مورد دلایل افزایش نرخ دلار در هفته‌های اخیر گفت: قطعنامه اخیر شورای حکام علیه ایران، محتوای ملایمی داشت و نمی‌تواند منجر به رفتار‌های هیجانی در بازار ارز شود بلکه تداوم روند کاهش درآمد‌های ارزی به دلیل افت فروش نفت و شیوع ویروس کرونا باعث شده، روند افزایش نرخ دلار در هفته‌های اخیر ادامه داشته باشد؛ بنابراین، تا زمانی که روند کاهشی درآمد‌های ارزی ایران ادامه داشته باشد، طبیعی است که دولت نتواند قیمت ارز را پایین نگه دارد.

آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در این باره طی مصاحبه ای گفت: علت اصلی رسیدن قیمت دلار به 19‌ هزار تومان، مدیریت ‌نکردن بازار توسط بانک مرکزی است. اگر بانک مرکزی دخالتی در بازار ارز نداشته باشد، هر تلنگری رخ بدهد، قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند.

دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز طی توئیتی درباره دلیل افزایش نرخ ارز در این روزها، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: نقدینگی را به سوی تولید هدایت نکردند. مار اژدها شده در بورس، سر از بازار ارز و طلا و زمین و ساختمان درآورده است.

البته سیدمحمد صادق الحسینی، تحلیلگر مسائل اقتصادی عامل دیگری را نیز در رشد قیمت این روز‌های دلار موثر می‌داند. وی طی یک توئیت در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: نرخ بهره منفی ۲۰ درصد بازار دارایی‌ها از جمله بورس و مسکن را باد کرد و حالا در حال بهم زدن بازار ارز است. ۴۵ روز پیش گفتم این یعنی افزایش نرخ ارز. آنروز دلار ۱۶۲۰۰ تومان بود. ادامه تثبیت نرخ بین بانکی زیر ۱۵ درصد خطاست. سریعاً باید اوراق منتشر و نرخ سود بین بانکی به کانالی بالاتر هدایت شود".

اما آینده قیمت دلار چه خواهد بود؟

به هر حال پاسخ به این پرسش بستگی به موارد بسیاری از جمله گشایش های اقتصادی و یا آزادسازی پول های بلوکه شده ایران دارد. رئیس کل بانک مرکزی در همان یادداشت اینستاگرامی خود با تاکید بر اینکه ارزش ذاتی نرخ ارز، با در نظر گرفتن متغیرهای اقتصادی، سیاسی و روانی، در مقایسه با نرخی که امروز در بازار خرید و فروش می شود، حتماً پایین تر است، نوشت: پیگیری آزادسازی و دسترسی به منابع ارزی مسدودی متعلق به ایران، بصورت ویژه، در دستور کار بانک مرکزی و سایر دستگاه ها قرار دارد. برخی را نتیجه گرفته ایم و نتایج عملی برخی دیگر نیز به تدریج مشخص خواهد شد. صادرکنندگان، باید تتمه ارز حاصل از صادرات خود در سال ۹۸ را به روش های اعلامی بانک مرکزی، تا پایان تیرماه به چرخه اقتصاد کشور برگردانند. با توجه به حجم بالای تعهدات آنها، قطعاً در هفته های پیش رو شاهد تأثیر آن در بازار ارز خواهیم بود.

همچنین رئیس جمهور روحانی در جلسه ستاد اقتصادی امروز یکم تیرماه ۱۳۹۹ با اشاره به لزوم کنترل قیمت‌ها در بازار سرمایه بویژه بازار ارز، ادامه داد: مطابق سیاست ارزی کشور و مجموعه مصوباتی که در خصوص سیاست تجاری-ارزی کشور برای توسعه صادرات غیر نفتی و بازگشت ارز آن تعریف شده، باید تعهد ارزی همه فعالان بخش صادرات و واردات اعم از دولتی، عمومی و خصوصی در چارچوب این قانون و مقررات مشخص باشد و بانک مرکزی نیز موظف است، شفاف فهرست تمامی کسانی که برای واردات ارز دریافت کرده اند، به علاوه میزان عمل آن‌ها به تعهداتشان را در سامانه معرفی کنند تا این اطلاعات برای مردم، رسانه‌ها و مراجع ذیصلاح شفاف و به سهولت قابل دسترس باشند.

رئیس جمهور ادامه داد: بانک مرکزی باید به همه بدهکاران عمده برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات اخطار داده و زمان پرداخت برای آنان مشخص و در صورت تخطی، با معرفی آن‌ها به افکار عمومی و مراجع ذیصلاح، به تخلف آن‌ها رسیدگی شود.

به هر صورت آن گونه که مسلم است، همه نهاد‌ها به نوعی بسیج شده اند تا افسار گسیختگی این روز‌های قیمت دلار را به نوعی مهار کنند و چاره کار نیز در بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات در سال ۱۳۹۸ تا پایان تیرماه و آزادسازی ارز‌های بلوکه شده ایران در سایر کشور‌ها از جمله کره جنوبی دیده شده است. با توجه به اینکه اقتصاد ایران، اقتصادی واردات محور است؛ بنابراین تولید و قیمت کالا‌ها به نوعی به قیمت دلار گره خورده است و باید امیدوارم بود یک بار دیگر بانک مرکزی بتواند جلوی افزایش بی رویه قیمت دلار را بگیرد.