به گزارش «تابناک»، سلیاک یک بیماری خودایمنی گوارشی است که زمینه‌ی ژنتیکی دارد. این بیماری به هیچ عنوان واگیردار نیست. دلیل دسته بندی این بیماری در گروه بیماری‌های خودایمنی این است که در این بیماری، بدن علیه خودش وارد عمل شده، به پرز‌های روده حمله کرده و موجب از بین بردن آن‌ها میشود؛ پرز‌های روده نقش بسیار مهمی در جذب و هضم مواد غذایی که از معده عبور کرده‌اند (کیموس معده)، دارند؛ بنابراین زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد فرد در هضم و جذب موادغذایی دچار مشکلات جدی شده و دائما احساس دل درد و دل پیچه دارد.
این افراد به دسته خاصی از پروتیین‌ها به نام گلوتن حساسیت دارند و ورود این پروتیین به پرز‌های روده شروع واکنش‌های ایمنی بدن علیه پرز‌های روده در این افراد و آغاز مشکلات است؛ بنابراین به این افراد توصیه میشود که به هیچ عنوان از موادی که حاوی این دسته پروتیینی هستند، استفاده نکنند.
شیوع سلیاک
شیوع این بیماری در کشور‌های اروپایی حدودا یک نفر از هر پانصد نفر است، ولی متاسفانه آمار دقیقی از مبتلایان به سلیاک در دسترس نیست. در گذشته تصور میشد که شیوع این بیماری فقط در کشور‌های اروپایی و خصوصا اسکاندیناوی بالاست و نیازی نیست مناطق دیگر نگران این بیماری باشند؛ اما در چند سال گذشته پزشکان ایرانی متوجه شدند که دلیل پایین بودن این آمار در ایران تشخیص داده نشدن این افراد است و نه نبود این بیماری! به طوری که در چند سال اخیر با پیشرفت روش‌های تشخیصی مربوط به این بیماری متوجه شدند که آمار قابل توجهی از ایرانیان مبتلا به این بیماری هستند.
بیماری سلیاک از چه سنی آغاز میشود؟
این بیماری معمولا در دوران شیرخوارگی و اوایل کودکی (تقریبا از هفته دوم تا یک سالگی) آغاز میشود. گاهی شروع بیماری با اولین دفعاتی که کودک شروع به خوردن غذا میکند همزمان میشود. شروع این بیماری گاهی دربعضی افراد، در سنین میانسالی و پیری است.
نشانه‌های بیماری سلیاک چیست؟
این بیماری می‌تواند خود را با نشانه‌های متعدد و متنوعی نشان دهد. میزان بروز نشانه‌ها و شدت آن‌ها در افراد مختلف بسیار متفاوت است. به گونه‌ای که حتی ممکن است بعضی افراد اصلا هیچ نشانه‌ای نداشته باشند و قسمت سالم روده از پس بازجذب موادغذایی تا حد مناسبی بربیاید؛ یا این بیماری در افراد پیر و میانسال ممکن است خود را تنها با اندکی کم‌خونی و خستگی نشان دهد. در این بیماری به علت بروز اختلال در پرز‌های روده فرد دچار سوءجذب آهن، انواع ویتامین‌ها، کلسیم ویتامین D و… میشود؛ بنابراین فرد کاهش وزن شدیدی پیدا میکند. به دلیل کاهش یا عدم جذب ویتامین D و کلسیم و نقش بسیار مهم آن‌ها در استخوان‌سازی، فرد دچار استئوپروز (پوکی استخوان) میشود. کم خونی و مشکلات عدیده‌ای که به دنبال آن وجود دارد از عوارض عدم جذب یا کاهش بازجذب ویتامین B۱۲ و آهن است. از دیگر علائم شایع این بیماری اسهال، نفخ و استئاتوره (اسهال چرب) است. علت چرب شدن اسهال عدم توانایی روده برای بازجذب چربی هاست؛ به این ترتیب چربی‌ها بدون جذب شدن، دفع میگردند و موجب بروز استئاتوره میشوند.
احتمال بروز بیماری سلیاک در چه افرادی بیشتر است؟
برای این که فرد به این بیماری مبتلا شود باید یک زمینه بسیار قوی ژنتیکی داشته باشد به این معنی که یکی از افراد خانواده با این بیماری درگیر باشد. اگر در بین اعضای درجه اول خانواده (پدر، مادر، خواهر، برادر) فردی، مبتلا به این بیماری باشد ریسک بروز سلیاک برای افراد دیگر، با درصد بسیار بالایی وجود دارد.
همچنین افرادی که آلرژی‌های مختلفی دارند بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
چگونه از بروز سلیاک جلوگیری کنیم؟
متاسفانه در حال حاضر هیچ راهی برای جلوگیری از بیماری سلیاک نسبتا شایع وجود ندارد. فقط افراد می‌توانند با رعایت رژیم غذایی، زندگی بدون دردی را برای خود بسازند که تا جای امکان، عوارض سلیاک گریبان‌گیر آن‌ها نشود.
تشخیص بیماری سلیاک
تشخیص اصلی این بیماری با تست خون انجام میشود، اما روش‌های دیگری نیز وجود دارد؛ مثلا درصورتی که پزشک به سلیاک در بیمارش شک کند، از وی درخواست میکند که برای مدتی رژیم غذایی بدون گلوتن بگیرد، اگر علائم فرد بهبود یافت، یعنی بیمار به احتمال قوی مبتلا به سلیاک است. تشخیص نهایی این بیماری با بیوپسی (نمونه برداری بافتی) از بافت روده و مشاهدهی آن توسط متخصص پاتولوژیست صورت میگیرد.
درمان بیماری سلیاک
تنها درمان این بیماری حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی فرد تا پایان عمر است. با مصرف مجدد گلوتن، هرچند اندک، علایم و درد‌های بیمار بازمی‌گردد. البته لازم به ذکر است از زمانی که فرد به طور کامل گلوتن را از رژیم غذایی‌اش حذف میکند، ۳ تا ۶ ماه طول میکشد تا علایم و نشانه‌های سلیاک به طور کامل از بین بروند. (البته در برخی افراد بزرگسال این زمان ممکن است به ۲ سال هم برسد.)
رژیم غذایی بدون گلوتن
در این نوع رژیم فرد باید از مصرف هرگونه گندم، جو، چاودار، برخی حبوبات و هر ماده‌ی غذایی‌ای که احتمال میدهند حاوی اندکی از گلوتن است، مثلا کباب کوبیده رستوران‌ها، ماست‌های پاستوریزه و.. پرهیز کنند و موادی مانند آرد سیب زمینی، برنج، عدس، لوبیا و سویا را جایگزین کنند. بعضی افراد مبتلا به سلیاک متاسفانه به بعضی دیگر از موادغذایی مانند تخم مرغ و شکر و … نیز حساسیت نشان میدهند که در این صورت، این افراد باید از مصرف این مواد و هر آنچه که حاوی این مواد است مانند سس مایونز، شیرینی و … نیز بپرهیزند.
منبع: مجله اینترنتی drdr
