دولت به دو دلیل بر بازار خودرو کنترل ندارد / دلالان چه نقشی در بازار دارند؟ اخذ مالیات از خودرو‌های صفر در بازار پرتنش، خطرناک است یا مفید؟

مدتی است که قیمت ها در بازارهای مختلف گارد صعودی به خود گرفته اند و روزانه قیمت ها تعیین و بر جایگاه بالاتری می نشینند. یکی از بازارهایی که این روزها در تلاطم قیمتی می باشد، بازار خودروست؛ بازاری که طرح های مختلفی برای مهار آن پیشنهاد و اجرایی شد، اما گویا این طرح ها تنها برای مدت کوتاهی سد راه افزایش قیمت در این بازار بوده اند.

به گزارش تابناک اقتصادی، به عنوان نمونه روز گذشته مورخه ۲۹ تیرماه ۱۳۹۹ قیمت خودروی پراید در بازار به ۹۰ میلیون تومان نزدیک شد.

سعید موتمنی رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو در گفت‌وگوی تلفنی با صداوسیما درباره آخرین قیمت خودروها با بیان اینکه سمند ال ایکس در بازار با قیمت ١٣۶ میلیون تومان عرضه شده است گفت: پژو ۴۰۵ جی ال ایکس با قیمت ۱۲۹، پژو پارس tu ۵ با قیمت ٢٠٢ میلیون تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ با قیمت ۱۵۲، پژو ۲۰۶ تیپ ۵ به قیمت ١٨٣ میلیون تومان و پژو ۲۰۶ وی ۸ نیز به قیمت ۱۷۷میلیون تومان به فروش رسیده است. موتمنی افزود: رانا با قیمت ۱۴۷میلیون تومان، هایما ۵۵۰ میلیون تومان، پژو ۲۰۷ i دستی ۲۱۸میلیون تومان، پژو ۲۰۷ i اتوماتیک، ۲۸۱ میلیون تومان، دنا با قیمت ۲۰۵ میلیون تومان و دنا پلاس نیز به قیمت ۲۴۵ میلیون تومان معامله می شود.

رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو گفت: امروز پراید ۱۱۱ با قیمت ۸۸ میلیون تومان، پراید ۱۳۱ نیز ۷۸ میلیون تومان، تیبا ۹۱ میلیون تومان، تیبا ٢ با قیمت ۹۹.۵، ساینا ۱۰۱ میلیون تومان و کوییک دنده نیز با قیمت ١١١ میلیون تومان عرضه می شود. همچنین دنا پلاس به قیمت ٢۵٠ میلیون تومان، پژو پارس ١۶٠ میلیون تومان، پژو ٢٠٧ سفید دنده ٢٢٠ میلیون تومان و پژو ٢٠٧ اتوماتیک نیز ٢٨۴ میلیون تومان معامله می شود.

با این وضعیت قیمت های نجومی در بازار خودرو، این روزها دوباره برای برگرداندن تعادل به بازار خودرو و خارج کردن خودرو از حالت یک کالای سرمایه ای به یک کالای مصرفی، طرح دیگری مطرح شده است. طرحی که با عنوان مالیات ستانی از خودروهای صفر از آن یاد می شود. این طرح چیست و دارای چه جزئیاتی است و اینکه آیا این طرح می تواند دست دلالان را از بازار خودرو کوتاه کند؟ اجرای این طرح چه تاثیری بر بازار خودرو خواهد داشت؟

جزئیات طرح مالیات ستانی از خودروهای صفر چیست؟

در 21 تیرماه سال جاری بود که یک مقام مسئول در وزارت امور اقتصادی و دارایی در گفتگو با یکی از خبرگزاری ها اعلام کرد: وزیر اقتصاد اخیراً در نامه‌ای به شورای عالی هماهنگی سران قوا پیشنهاد اخذ مالیات از خریداران جدید خودرو را ارائه کرده است.

وی افزود: بر اساس این پیشنهاد، از مابه التفاوت قیمت درب کارخانه تا بازار، مالیات پلکانی اخذ خواهد شد. این مقام مسئول در مورد جزئیات این پیشنهاد ادامه داد: در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهایی باشند مشمول مالیات نخواهد بود. اگر در سه ماهه اول پس از تحویل، خودرو به فروش برسد ۷۵ درصد تفاوت قمیت خرید با بازار، مشمول مالیات و پس از این مدت، هر ماه ۸ درصد از ۷۵ درصد گفته شده کسر می‌شود. مثلا ۶۷ درصد مابه التفاوت قیمت در ماه چهارم مشمول مالیات می‌شود. این مقام مسئول افزود: این فرآیند تا دوازده ماه ادامه می‌یابد و پس از آن دیگری مالیات مابه التفاوت قیمت دریافت نخواهد شد.

نظر نمایندگان مجلس درباره این طرح چیست؟

محمد باقری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس طی مصاحبه ای در مورخه 27 تیرماه سال جاری درباره مالیات ستانی از خودروهای صفر با تاکید بر تاثیر رشد نرخ قطعات وارداتی بر افزایش قیمت خودرو، دریافت مالیات از خریداران خودرو صفر را موجب کنترل بازار دانست.

وی گفت: مالیات بر عایدی سرمایه یکی از راهکارهای مناسب به منظور کنترل بازار سرمایه، مسکن، طلا و خودرو و ساماندهی نقدینگی‌های سرگردان است. نماینده مردم بناب در مجلس شورای اسلامی اخذ مالیات از خرید و فروش خودرو صفر در شرایط فعلی التهاب بازار را زمینه‌ساز افزایش مجدد قیمت خودرو ندانست و تصریح کرد: نوسان قیمت خودرو ناشی از نوسان نرخ ارز است در صورتی که دریافت مالیات از خرید و فروش خودروهای صفر تا حدودی موجب کنترل بازار خودرو شده اما به نابسامانی این بازار نمی‌انجامد.

نظر کارشناسان درباره طرح مالیات بر خودروهای صفر چیست؟

امیرحسن کاکایی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: مالیات ستانی بسیار خوب است و همه باید با شرط اینکه شفافیت بالا باشد، مالیات پرداخت کنند و اصل اینکه باید به سمتی حرکت کنیم که دولت بر اساس مالیات ستانی حکومت داری کند اصل درستی است. تنها باید در مالیات ستانی مقتضیات زمانی را نیز در نظر بگیریم چرا که مالیات ستانی در زمانی نامناسب می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. وی افزود: در کل مالیات ستانی از خودروهای صفر حرکت خوبی است اما ای کاش این کار را چهار سال پیش اجرایی می کردند، چرا که در آن زمان تولید و انتخاب زیاد بود و قیمت ها در یک تعادل مشخصی قرار داشت.

کاکایی با یادآوری این موضوع که مالیات ستانی زمانی خوب است که همه چیز شفاف باشد، افزود: اگر یک عده مالیات بدهند و عده دیگری مالیات ندهند، عدم توازنی ایجاد خواهد شد که می تواند عدم تعادل ها را در بازارها بیشتر کند. وی گفت: اعمال هر گونه طرح جدیدی می تواند یک تنش در بازار ایجاد کند. البته ایرادی ندارد که تنش ها ایجاد شوند اما باید دید که این تنش ها چه منافعی دارند و آیا منفعت های حاصل از تنش به ایجاد تنش می ارزد یا خیر؟

این استاد دانشگاه گفت: هم اکنون موضوع اجرای مالیات بر خودروهای صفر یک ایراداتی دارد. بر کسی پوشیده نیست که هم اکنون تنش در بازار خودرو بسیار بالا است و دولت هیچ گونه کنترلی عملا بر این بازار ندارد. دلیل عدم کنترل دولت بر بازار خودرو هم این است که اولا تولید پایین است و ثانیا واردات صفر است. یعنی دولت هیچ ابزاری برای به تعادل رساندن بازار خودرو در اختیار ندارد. خب در این شرایط اگر مالیات از خودروهای صفر گرفته شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ از آنجا که در وضعیت فعلی از یک سو صنعت خودرو در تحریم های بی سابقه ای به سر می برد و در دو سال گذشته سرمایه گذاری کاهش یافته و زیان انباشته دو خودروساز بزرگ به بیش از 40 هزار میلیارد تومان رسیده است، در نتیجه عرضه خودرو بسیار کاهش یافته و از سوی دیگر خودرو در دست دلالان می باشد و قیمت را کسی تعیین می کند که کالا در دستانش است؛ بنابراین، اخذ این نوع مالیات باعث خواهد شد که فشار بیشتری به مردم وارد شود. همچنین این نکته را باید یادآوری کنم که خود خودروسازان هم در حال حاضر مالیات پرداخت می کنند.

کاکایی ادامه داد: جمع بندی این است که در وضعیت فعلی اجرای این طرح بسیار خطرناک است و دردسر مردم را بیشتر می کند. این طرح هم به مانند طرح قرعه کشی خودرو است که در نهایت هیچ نتیجه ای نداشت و تنها هیجانات را در بازار افزایش داد. حتی در این طرح اعلام شد که مردم تا یک سال خودروی خود را نفروشند! و پرسش اینجاست که مگر می شود جلوی مردم را گرفت که خودروها را قولنامه نکنند؟ وی افزود: طرح و اهداف آن در تئوری زیباست اما در عمل این طرح اجرا شدنی نیست.    

این کارشناس صنعت خودرو با تاکید دوباره بر اینکه باید در مالیات ستانی شفافیت بسیار بالا باشد، گفت: اگر شفافیت بالا نباشد و از همه مالیات گرفته نشود این باعث خواهد شد که اقتصاد زیر زمینی رشد کند. در ابتدا باید گلوگاه های فرارهای مالیاتی شناسایی و بعد از آن مالیات ستانی از همه آغاز شود.

وی ادامه داد: بخش زیادی از هزینه هایی که به صنعت خودرو تحمیل می شود به موضوع مالیات ها و تعرفه های گمرکی مضاعف بازمی گردد.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران در پاسخ به این پرسش که آیا مشکل اصلی صنعت خودرو سوداگران هستند یا خیر و به طور مشخص مشکل اصلی صنعت خودرو در حال حاضر چیست، گفت: مشکل اصلی بازار خودرو کاهش تولید است و سیاستگذاران به اشتباه قیمت گذاری دستوری انجام داده اند که این موضوع باعث ایجاد حاشیه بازار بسیار بالایی شده است. از نظر من دلالان مقصر بر هم ریختن بازار خودرو نیستند و دلیل این موضوع هم این است که در سال‌های ۹۴ تا ۹۶ چرا صحبت از این دلالان نبود؟ چرا در آن زمان اعلام نمی‌شد که دلالان بازار را بهم ریخته اند؟ پاسخ این است که در آن زمان فضای دلال بازی به دلیل تولید کافی وجود نداشت.

کاکایی افزود: سیاستگذار به جای اینکه صنعت خودرو را با روش‌های اقتصادی مناسب درست کند در حال بر هم زدن نظم بازار است. هم اکنون هم عده‌ای با این وعده پوپولیستی که اگر ما قیمت را در خودروسازی‌ها ثابت نگه داریم قیمت در بازار کنترل می‌شود، سعی در به هم ریخته نگه داشتن بازار دارند. موضوعی که دو سال است به همه اثبات شده است که غیرممکن است.