کلیات
نورثروپ گرومن آر کیو-۴ گلوبال هاوک پهپاد ساخت شرکت نورثروپ گرومن است که توسط نیروی هوایی ایالات متحده و نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان یک هواپیمای شناسایی کار برده می‌شود. این پهپاد به نام گلوبال هاوک نیز شناخته می‌شود. این نام‌گذاری از سوی گروه نگهداری این پهپاد به سبب زمان درازی که در روی زمین بابت نگهداری از آن صرف می‌شود انجام شده است.
این پهپاد توسط نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به ام‌کیو-۴سی تریتون برای استفاده گشت و جمع‌آوری اطلاعات دریایی ارتقاء یافته است.
سابقه عملیاتی
ار کیو ۴ تا میانه سال ۲۰۱۳ موفق به انجام ۱۰،۰۰۰ ساعت پرواز بر فراز افغانستان، لیبی، سوریه و عراق شد. با وجود این گلوبال هاوک پرنده مطمئنی نبوده‌است و این پرنده مانند تمامی هواپیما‌های بدون سرنشین دیگر، نرخ حوادث بسیاری داشت به صورتی که یک چهارم هواپیما‌های شرکت‌کننده در نبرد افغانستان، از دست رفتند یا دچار مشکل شده و زمینگیر شدند.
هزینه بالا و امادگی پایین باعث شد تا نیروی هوایی در سال ۲۰۱۲ یک باره تصمیم به از خدمت خارج کردن تمامی بلوک‌های ۳۰ که پرتعدادترین نسخه موجود است، بکند، ولی در نهایت به دلیل نیاز بالا به ار کیو ۴ تصمیم به خدمت نگهداشتن تا در کنار لاکهید یو-۲ به عملیات بپردازد. با وجود این ار کیو ۴ هرگز نتوانست بر روی دست یو۲ بلند شود و این همان مسئله‌ای است که همچنان یو۲ را در خدمت نگهداشته می‌شود.
ار کیو۴ دارای سقف پرواز، بردی کمتر نسبت به یو ۲ است و همچنین سامانه‌های آن برد کمتری را برای جمع اوری علائم رادار و تصویر برداری نسبت به یو۲ دارند. هم‌اکنون ارتش ۶۶ فروند بلوک ۴۰ را سفارش داده است. به غیر از آلمان که خریدار یورهاوک است کره جنوبی نیز چهار فروند ار کیو ۴ بی را سفارش داد که قرار است جایگزین اف -۴ ایی شود. استرالیا، ژاپن و کانادا نیز برای عملیات گشت دریایی بلند مدت به دنبال ار کیو ۴ هستند. ار کیو ۴ هم اکنون. به عنوان دور بردترین پهپاد عملیاتی جهان می‌باشد.
ویژگی های فنی
ار کیو ۴ هواپیما است بدون سرنشین با دو بال بلند بدون پس گرایی شبیه به بال یک گلایدر برای سوار شدن روی هوا و کاهش مصرف سوخت در ارتفاع بالا کاربرد بسیار دارد. دارای دو دم وی (V) شکل بود که در میان آن‌ها غلاف موتور توربوفن قرار دارد. هواپیما دارای سه ارابه فرود جمع شونده با دو چرخ است. هواپیما در قسمت جلوی بدنه (روی بدنه) دارای یک انتن بزرگ ارتباط ماهواره‌ای است که باعث برامدگی در قسمت جلوی بدنه شده‌است. هواپیما دارای مخازن سوخت داخلی در درون بال و بدنه است و از یک موتور توربوفن رولز ریس‌ای ایی ۳۰۰۷ اچ بهره می‌برد که با نام اف ۱۳۷ نیز شناخته می‌شود و دارای توان ۷۰۵۰ پاوند می‌باشد. این موتور بر روی هواپیما‌های تجاری‌ای ار جی ۱۴۵ برزیلی نیز نصب شده‌است. بدنه هواپیما آلومینیومی است. این هواپیما توان حمل یک محموله ۹۰۰ کیلوگرمی حاوی سنسور‌های شناسایی را دارد.
هواپیما در زیر و جلوی دماغه دارای سنسور‌های مختلفی است. از جمله سنسور‌های این هواپیما می‌توان به دوربین در دماغه مجهز به دید پانورماتیک و سامانه دید حرارتی با توان تصویر بردار از فاصله ۷۰ کیلومتری از یک جسم دو متری و توان تصویر بردار در شب. همچنین این هواپیما دارای یک رادار ارائه فازی SAR-MTI با دو دیش در دو طرف هواپیما برای تصویر برداری دو بعدی رادار را دارد. این رادار توان تصویر برداری از فاصله ۱۰۰ کیلومتری را با دقت کمتر از ۶ متر و در برد ۳۷ کیلومتری با دقت ۱٫۶ متر را دارا می‌باشد. رادار و اپتیک با هم هماهنگ بوده و هدفی که توسط یکی از این دو کشف شود توسط دیگری بلافاصله رهگیری می‌شود. همچنین هواپیما دارای سامانه هشدار دهنده لیزری‌ای وی ار۳، هشدار دهنده راداری‌ای پی ار ۴۹ و پرتاب‌کننده شراره و پوشاله‌ای ال ایی ۴۹ می‌باشد. هواپیما دارای سرعت پرواز ۵۷۵ کیلومتر بر ساعت و برد پروازی ۱۴۰۰۰ کیلومتر است (البته بدون تجیهزات شناسایی) که مداومت پرواز ان ۲۸ ساعت می‌باشد. گلوبال هاوک توان گشت هوایی در ارتفاع ۱۸۲۲۸ متری سطح زمین را دارد.
سرنگون شدن پهباد گلوبال هاوک توسط سپاه
سی خرداد ۱۳۹۸ پهپاد جاسوسی گلوبال هاوک در ساعت ۱۴ دقیقه بامداد امروز از یکی از پایگاه‌های نیرو‌های آمریکایی در جنوب خلیج فارس با مختصات معلوم به هوا برخاسته و بر خلاف قوانین هوانوردی کلیه تجهیزات مربوط به معرفی خود را خاموش نموده و در نهایت پنهان‌کاری، از تنگه هرمز به سمت چابهار ادامه مسیر می‌دهد.
این هواپیمای بدون سرنشین در زمان بازگشت به سمت غرب منطقه در محدوده تنگه هرمز با تجاوز به فضای سرزمینی جمهوری اسلامی ایران، مشغول جمع آوری اطلاعات و جاسوسی می‌شود.
برهمین اساس و در ساعت ۴ و پنج دقیقه بامداد در حالی که هواپیمای متجاوز وارد فضای سرزمینی کشورمان شده بود، توسط پدافند نیروی هوا فضای سپاه مورد هدف قرار گرفت و سرنگون شد.
بیشتر بخوانید: «گلوبال‌هاوک»؛ غول ۲۰۰ میلیون دلاری که سپاه آن را ساقط کرد
گفتنی است هواپیمای گلوبال هاوک یا RQ-۴C یکی از پیشرفته‌ترین هواپیما‌های جاسوسی جهان محسوب می‌شود که بر اساس اطلاعات به دست آمده بیش از ۲۰۰ میلیون دلار میلیون دلار قیمت دارد.